Xu hướng quản lý AI năm 2025 ở Mỹ và châu Âu

Trí tuệ nhân tạo (AI) đang trở thành một trong những vấn đề trọng tâm của chính sách toàn cầu khi các chính phủ tìm cách định hình quy định quản lý công nghệ này.

Tỷ phú Elon Musk phát biểu trong cuộc vận động tranh cử của cựu Tổng thống Donald Trump ở Butler, bang Pennsylvania (Mỹ), ngày 5/10/2024. Ảnh: REUTERS/TTXVN

Năm 2025, bối cảnh chính trị và kinh tế thế giới dự báo sẽ có những thay đổi quan trọng, đặc biệt khi Tổng thống Mỹ đắc cử Donald Trump chuẩn bị nhậm chức, Liên minh châu Âu (EU) thúc đẩy Đạo luật AI và Anh điều chỉnh cách tiếp cận đối với lĩnh vực này.

Chính sách AI của Mỹ dưới thời ông Trump

Với việc ông Donald Trump chính thức nhậm chức vào ngày 20/1, cách tiếp cận của Mỹ đối với việc quản lý AI có thể thay đổi đáng kể. Ông Trump đã chỉ định tỷ phú Elon Musk – Giám đốc điều hành Tesla và xAI, cùng với doanh nhân công nghệ sinh học Vivek Ramaswamy đồng lãnh đạo Bộ Hiệu quả Chính phủ – một động thái cho thấy AI có thể sẽ được đặt dưới sự quản lý của các doanh nhân công nghệ thay vì các cơ quan quản lý truyền thống.

Tỷ phú Elon Musk phát biểu tại Cannes, Pháp. Ảnh: Getty Images/TTXVN

Ông Matt Calkins – Giám đốc điều hành của Appian – nhận định rằng mối quan hệ thân thiết giữa ông Trump và ông Musk có thể giúp Mỹ dẫn đầu trong lĩnh vực AI – nhờ vào kinh nghiệm của ông Musk với OpenAI và xAI. Ông Calkins dự đoán ông Musk sẽ đóng vai trò trung tâm trong việc định hình các biện pháp bảo vệ AI nhằm ngăn chặn những rủi ro tiềm tàng mà ông từng cảnh báo trước đó.

Hiện tại, Mỹ chưa có một đạo luật liên bang toàn diện về AI. Việc quản lý chủ yếu dựa trên các quy định cấp bang và địa phương, trong đó ít nhất 45 bang cùng Washington DC, Puerto Rico và Quần đảo Virgin thuộc Mỹ đã đưa ra các dự luật riêng về AI. Tuy nhiên, với sự xuất hiện của ông Trump và ông Musk, các quy định về AI có thể sẽ được điều chỉnh theo hướng khuyến khích đổi mới hơn là siết chặt kiểm soát.

EU với Đạo luật AI mang tính bước ngoặt

Trong khi Mỹ vẫn đang loay hoay với chính sách AI, EU đã tiến xa hơn với Đạo luật AI – bộ quy tắc toàn diện đầu tiên trên thế giới dành cho công nghệ này.

Tháng 12/2024, Văn phòng AI của EU công bố dự thảo thứ hai về quy tắc thực hành đối với các mô hình AI mục đích chung (GPAI), như hệ thống GPT của OpenAI. Các quy định này yêu cầu các nhà phát triển AI phải qua đánh giá rủi ro nghiêm ngặt và có trách nhiệm giám sát việc sử dụng công nghệ. Một số điều khoản cũng miễn trừ các mô hình AI nguồn mở nhằm tạo điều kiện cho sự phát triển của công nghệ này.

Tuy nhiên, các công ty công nghệ lớn của Mỹ như Amazon, Google và Meta đã chỉ trích đạo luật của EU là quá cứng rắn, có thể cản trở đổi mới và đặt ra những rào cản quá mức đối với ngành AI. Hiệp hội Công nghiệp Máy tính và Truyền thông Châu Âu (CCIA) cảnh báo rằng một số điều khoản về bản quyền và đánh giá rủi ro có thể ảnh hưởng đến hoạt động kinh doanh của các công ty công nghệ Mỹ tại châu Âu.

Dù vậy, Đạo luật AI của EU vẫn còn một chặng đường dài trước khi có hiệu lực đầy đủ. Các điều khoản đầu tiên, bao gồm quy định đối với các ứng dụng AI “rủi ro cao” như nhận dạng sinh trắc học từ xa, quyết định cho vay và chấm điểm trong trường học, dự kiến sẽ có hiệu lực vào tháng 2/2025.

Vương quốc Anh và hướng đi riêng trong quản lý AI

Khác với EU, Anh đang theo đuổi một cách tiếp cận linh hoạt hơn trong việc quản lý AI. Trước đây, chính phủ Anh đã tránh đưa ra các quy định ràng buộc, lo ngại rằng việc kiểm soát quá chặt có thể kìm hãm phát triển công nghệ.

Thủ tướng Anh Keir Starmer phát biểu trong cuộc họp báo tại Oxfordshire, Anh. Ảnh: THX/TTXVN

Tuy nhiên, dưới thời Thủ tướng Keir Starmer, chính phủ Anh đang cân nhắc điều chỉnh chính sách AI theo hướng có kiểm soát hơn. Một trong những vấn đề quan trọng nhất mà Anh đang xem xét là bản quyền đối với dữ liệu đào tạo mô hình AI.

Chính phủ Anh đang cân nhắc cho phép các công ty công nghệ sử dụng nội dung có bản quyền để đào tạo mô hình AI, đồng thời đảm bảo rằng các chủ sở hữu nội dung có quyền từ chối cho sử dụng tài sản trí tuệ của họ. Đây là một vấn đề gây tranh cãi trên toàn cầu, khi các nghệ sĩ và nhà xuất bản, như The New York Times, phản đối việc AI thu thập nội dung của họ mà không có sự đồng ý.

Ông Matt Calkins nhận định rằng Anh có thể trở thành quốc gia đi đầu trong việc giải quyết các vấn đề về bản quyền AI, nhờ vào việc không chịu áp lực từ các tập đoàn công nghệ lớn như Mỹ.

Quan hệ Mỹ – Trung và tác động đến AI

Khi các quốc gia trên thế giới tìm cách kiểm soát AI, căng thẳng giữa Mỹ và Trung Quốc cũng có thể gia tăng dưới thời ông Trump. Trong nhiệm kỳ đầu tiên, ông Trump đã thực hiện nhiều biện pháp cứng rắn đối với Trung Quốc, bao gồm hạn chế thương mại với Huawei và nỗ lực cấm TikTok.

Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình (phải) và ông Donald Trump trong nhiệm kỳ Tổng thống đầu tiên tại cuộc gặp ở Bắc Kinh, Trung Quốc ngày 9/11/2017. Ảnh: AFP/TTXVN

Trung Quốc đang chạy đua với Mỹ để giành ưu thế trong lĩnh vực AI, trong khi Mỹ áp đặt các biện pháp hạn chế xuất khẩu chip AI tiên tiến khiến Trung Quốc phải đẩy mạnh phát triển ngành chip nội địa. Một số chuyên gia cảnh báo rằng sự đối đầu này có thể dẫn đến những rủi ro nghiêm trọng, bao gồm nguy cơ một trong hai quốc gia phát triển AI thông minh vượt qua con người mà không có sự kiểm soát thích hợp.

Ông Max Tegmark – người sáng lập Viện Tương lai Cuộc sống (Future of Life Institute) – nhận định rằng Mỹ và Trung Quốc có thể sẽ phải tự áp đặt các tiêu chuẩn an toàn nhằm ngăn chặn nguy cơ AI phát triển vượt ngoài tầm kiểm soát. Ông cho rằng kịch bản khả quan nhất là cả hai quốc gia sẽ thiết lập những quy định chặt chẽ để hạn chế rủi ro AI có thể gây ra những hậu quả khó lường.