Xổ số Vietlott và câu chuyện về hiệu ứng thiên nga đen

Hàng trăm năm, với hàng triệu con thiên nga trắng mới sinh ra được một con thiên nga đen. Điều đó là bất thường nhưng có thật. Với Vietlott, câu chuyện về sự minh bạch cũng tương tự.

GS. Hà Tôn Vinh, chuyên gia người Việt quốc tịch Mỹ có nhiều năm nghiên cứu về lĩnh vực trò chơi có thưởng mới đây đã có cuộc trao đổi với PV báo Người Đưa Tin về câu chuyện của Vietlott và những nghi vấn vẫn đang ồn ào trong dư luận.

Thưa GS., thời gian gần đây, xổ số điện toán Vietlott đang trở thành một trong những từ khóa “hot” trong dư luận. Tuy nhiên, càng “hot” thì lại càng có nhiều xôn xao, nghi vấn về sự bất thường, đặc biệt là vấn đề giải thưởng. GS., nghĩ sao về vấn đề này?

Xổ số điện toán là một loại hình xổ số thông dụng trên thế giới, đã có mặt vài chục năm ở Mỹ, chỉ trừ một số bang vì lý do tôn giáo mà không được phép lưu hành. Sau đó, nó có lan rộng ra các nước khác, bây giờ có cả Việt Nam. Điều này nói lên, loại hình này đã có sự kiểm nghiệm, có đầy đủ những yếu tố để hình thành nên sự thành công khi bắt đầu ở một môi trường mới như công nghệ, giải thưởng, kinh nghiệm, xác xuất trúng, sự may mắn của người chơi…

Theo tính toán, xác xuất trúng thưởng của loại này là 1/8 triệu. Tuy nhiên, thực tế trong vòng hơn 1 tháng vừa qua có tới 4 người trúng thưởng. Điều này, thứ nhất phải nói đến là sự may mắn của người chơi. Có thể 6 tháng sau, 1 năm sau không có ai trúng thưởng thì sao? Càng lâu không có người trúng thì số tiền lũy kế giải đặc biệt sẽ càng nhiều, lúc đó thì lại càng có nhiều người chơi. Thậm chí có lúc sẽ có nhiều người trúng, lúc này thì số tiền trúng jackpot sẽ càng bị chia nhỏ ra.

Hiện nay, theo báo cáo của Vietlott, số vé bán ra đã đạt 4 triệu, nghĩa là xác xuất trúng thưởng sẽ là 50%, giải cao nhất cho 1 lần quay thưởng là 12 tỷ đồng. Số tiền này lấy ở đâu ra? Bình thường bán nhiều vé thì đã có 50% của 12 tỷ, nhưng nếu bán ít mà đã trúng thì đó là vận may của người chơi. Ở đây, tôi chưa nói đến chuyện gian lận, chỉ nói về xác xuất.

GS. Hà Tôn Vinh: Đã là xác xuất thì cái gì cũng có thể xảy ra….

Việc liên tiếp có 4 người trúng giải thưởng lớn khiến cho dư luận cảm thấy khó tin. Thưa GS. liệu, có khả năng gian lận ở đây hay không?

Đã là xác xuất thì cái gì cũng có thể xảy ra. Ngày xưa có hiện tượng thiên nga đen. Thiên nga thì có lông màu trắng nhưng lại có 1 cuốn sách nói về hiện tượng thiên nga đen, nói về những cái rất bất thường. Sau bao nhiêu ngàn năm, giữa hàng triệu con thiên nga thì mới có 1 con thiên nga sinh ra con thiên nga đen. Rất khó tin nhưng đó là sự thật. Rõ ràng, xác xuất cực thấp nhưng vẫn có thể xảy ra.

Tôi không khẳng định có hay không chuyện Vietlott gian lận, nhưng tôi thấy điều đó rất khó. Vì hiện nay công nghệ, giám sát đã rất hiện đại rồi. Như ngày trước, ở một số nơi, có hiện tượng gian lận bằng việc gắn một mảnh sắt mỏng vào trong quả cầu xổ số, bên ngoài lồng quay thì có gắn nam châm, như vậy thì những số mà người gian lận hi vọng trúng bị hút ra ngoài sẽ có xác xuất cao hơn. Nhưng đó là câu chuyện của ngày xưa rồi, bây giờ công nghệ hay hơn rất nhiều. Hoặc như chuyện ngày trước chúng ta làm xổ số cào, công nghệ in không tốt, đưa ra ánh sáng là thấy, số trúng thì giữ lại mà số không trúng thì bán ra. Thế nên xổ số cào mới chết. Còn hiện nay, xổ số cào trên thế giới có tới 17 lớp được mã hóa hết thì gian lận thế nào?

Nhiều câu hỏi còn được đặt ra hiện nay là, liệu Vietlott tăng trưởng như vậy, có dẫn đến tình trạng “tiền từ trong túi người dân” đổ vào túi của doanh nghiệp nước ngoài, mà cụ thể ở đây là đối tác Berjaya của Malaisya?

Theo quy định, Vietlott sẽ phải dành 55% doanh thu để trả thưởng, 25% nộp thuế cho nhà nước và Bộ Tài chính còn lại, sẽ dùng 7% trả cho đại lý cấp 1 và cấp 2, còn lại 13% thì lấy 3% làm quảng cáo. Số còn lại sẽ chia cho Vietlott và Berjaya. Tôi được biết, trong cuộc họp vừa qua, Bộ Tài chính không trả lời trực tiếp về tỷ lệ ăn chia với đối tác này, tuy nhiên, thông thường chỉ nằm trong khoảng 3-4%. Con số này tưởng là ít, nhưng nếu tính trong tổng doanh số mà Vietlott thu được thì không ít chút nào.

Bây giờ Vietlott không có công nghệ, chỉ có giấy phép còn đối tác Berjaya thì có tiền, có công nghệ, máy móc. Họ quản lý về mặt công nghệ, nếu bán ra 500.000 vé mà họ chỉ báo cho Vietlott và Bộ Tài chính là bán được 200-300.000 vé thì sao?

Tôi lấy ví dụ khác như chuyện casino ở Đồ Sơn, Hạ Long và các casino nhỏ khác trong cả nước. Casino ở Đồ Sơn từ 1993 là được phép, từ 1994 là đi vào hoạt động. Từ đó đến nay là 22 năm, chưa bao giờ có lời. Lúc nào họ cũng khai lỗ hết. Không có lời nhưng vẫn mở rộng, vẫn xây khách sạn, vẫn chuyển tiền, nhưng có giám sát hết được không khi mà người Việt không được vào chơi?

Câu chuyện này cũng là một vấn đề mà cơ quan chủ quản là Bộ Tài chính sẽ phải suy nghĩ. Tôi chắc, họ cũng đã có những phương án từ trước.

Cho đến nay, “cơn sốt” xổ số Vietlott vẫn chưa dừng lại

Việc người dân đổ xô đi mua xổ số Vietlott, hiện có những người mỗi ngày bỏ ra vài trăm nghìn để mua. Theo GS., điều này liệu có ảnh hưởng đến kinh tế xã hội?

Theo tôi thì không có vấn đề gì. Nếu Vietlott không bán xổ số, Bộ Tài chính và Nhà nước có 25% thuế không?

Cái thứ hai, đâu phải người mua là mua nhiều tiền, mỗi người chỉ vài vé, vài trăm nghìn, trong khả năng của mình, họ chịu được, vì họ muốn có cơ hội đổi đời chứ không phải mỗi người mỗi ngày bỏ ra cả tỷ đồng để mua xổ số. Cho nên hiệu ứng xã hội, thiệt hại là rất nhỏ.

Còn nói về vấn đề đóng góp, loại hình xổ số nào cũng là đóng góp cho ngân sách cả. Chỉ khác là xổ số truyền thống thì đóng góp trực tiếp cho ngân sách địa phương còn xổ số điện toán thì đóng góp vào ngân sách, về Bộ Tài chính. Bộ Tài chính hoàn toàn có quyền dùng tiền đó để phân bổ về các địa phương để thực hiện mục tiêu kiến thiết chứ.

Về cạnh tranh, cô và tôi cùng mở nhà hàng, nhưng ai nấu ăn ngon hơn thì đương nhiên khách hàng sẽ tìm đến nhiều hơn. Câu chuyện về xổ số cũng vậy thôi. Đều là hình thức giải trí, cái nào hấp dẫn hơn thì người ta chuộng hơn.

Xin cám ơn Giáo sư!

(Theo Người Lao Động)