Xếp hạng tín nhiệm: Có thể kích hoạt sự hoảng loạn

Xếp hạng tín nhiệm không phải là nguyên nhân sâu xa, cũng không phải là nguyên nhân lớn nhất của khủng hoảng, nhưng lại là một mắt xích quan trọng để nhiều người lừa dối thị trường và tạo ra sự sụp đổ niềm tin trên các thị trường tài chính.

Nhiều khi chính sự xung đột lợi ích dẫn đến những xếp hạng sai lầm

Chỉ có ý nghĩa nếu công bằng, minh bạch

Trên thế giới, đánh giá tín nhiệm doanh nghiệp đã có từ cuối thế kỷ 19, đầu thế kỷ 20. Lúc đó, thị trường chứng khoán ở Mỹ phát triển, các doanh nghiệp huy động một lượng vốn khổng lồ thông qua trái phiếu, cần có một tổ chức đứng ra đánh giá khách quan về độ tin cậy của doanh nghiệp phục vụ các nhà đầu tư. Năm 1909, lần đầu tiên Công ty Moody’s đã đánh giá hệ số tín nhiệm trên 1.500 trái phiếu của 250 công ty đường sắt của Mỹ với ký hiệu từ AAA đến C xếp hạng từ cao xuống thấp. Các tổ chức định mức tín nhiệm đóng vai trò nổi bật tại thị trường vốn của Mỹ kể từ đầu thế kỷ trước.

Trước thập niên 1970, các tổ chức xếp hạng tín nhiệm tồn tại nhờ vào việc bán xếp hạng tín nhiệm cho nhà đầu tư để họ biết về độ an toàn của các khoản nợ mà họ đang nắm giữ, tương tự việc công ty chứng khoán bán một báo cáo đầu tư được đặt hàng cho khách hàng. Kể từ thập niên 1970, các công ty xếp hạng tín nhiệm chuyển sang mô hình lấy tiền của tổ chức phát hành, nghĩa là tổ chức muốn phát hành trái phiếu hay các dạng thức vay nợ khác thì phải trả phí cho tổ chức xếp hạng tín nhiệm để được xếp hạng.

Đi cùng với sự phát triển của xếp hạng tín nhiệm nợ của công ty là việc xếp hạng tín nhiệm nợ quốc gia, vì chính phủ các nước cũng thường xuyên phát hành trái phiếu để gọi vốn trên thị trường trong nước và quốc tế, làm phát sinh nhu cầu xếp hạng tín nhiệm nợ quốc gia. Vai trò của các tổ chức xếp hạng tín nhiệm này trở nên quan trọng hơn khi các mức xếp hạng không chỉ được sử dụng trong hoạt động đầu tư và huy động vốn, mà còn được sử dụng trong việc hoạch định các chính sách kể từ thập niên 1970.

Có thể ví các tổ chức xếp hạng tín nhiệm này giống như những tổ chức “kiểm định chất lượng” các trái phiếu (các khoản vay) do chính phủ hoặc công ty phát hành. Chúng sẽ có giá cao hơn nếu chúng được các tổ chức này xếp hạng cao hơn. Vì thế, có không ít ý kiến phân tích về mặt trái của việc xếp hạng này, trong đó, có không ít trường hợp những chủ thể nhất định sử dụng việc đánh giá tín nhiệm như một “chiêu bài” để cản trở dòng vốn đầu tư, tạo tâm lý ngần ngại của các nhà đầu tư.

Ông Steven Maijoor – Chủ tịch Cơ quan Chứng khoán và các thị trường châu Âu nhấn mạnh: “Việc xếp hạng tín nhiệm trên thị trường tài chính có ý nghĩa vô cùng quan trọng trong việc giúp các nhà kinh doanh xác định và khắc phục được những điểm yếu của mình. Tuy nhiên, hoạt động xếp hạng tín nhiệm chỉ thực sự có ý nghĩa nếu nó được thực hiện công bằng với chất lượng cao”.

Phải trả tiền cho đánh giá tín nhiệm sản phẩm nợ

Không chỉ có khả năng làm thay đổi số phận của các công ty, các cơ quan xếp hạng còn có thể làm thay đổi vận mệnh của một quốc gia, và cả thế giới. Giới phân tích tin rằng các xếp hạng của các “ông lớn” góp phần không nhỏ trong việc tạo nên cuộc khủng hoảng toàn cầu vừa qua. Cơ quan giám sát thị trường của Liên minh châu Âu (EU) mới đây vừa l&ecir

Theo ANTD