Xếp hạng các loại tiền tệ có thể phá vỡ đồng đô la

Tỷ trọng dự trữ toàn cầu của đồng đô la đã giảm đều đặn trong nhiều năm qua. Một câu hỏi đặt ra là liệu đồng euro, nhân dân tệ hay bitcoin sẽ chiếm vị trí trung tâm của nền tài chính toàn cầu?

(Ảnh minh họa/ coindesk)

Vào nửa thế kỷ trước, ngày 15 tháng 8 năm 1971, Tổng thống Hoa Kỳ Richard Nixon đã có một bước đi quan trọng. Sau Thế chiến thứ hai, Hoa Kỳ đã sử dụng đòn bẩy của mình với tư cách là nền kinh tế tiên tiến cuối cùng để đứng vững, biến đồng đô la trở thành nền tảng của hệ thống tỷ giá hối đoái toàn cầu.

Đồng đô la sau chiến tranh được hỗ trợ bởi số vàng dự trữ khổng lồ tích lũy thông qua việc Mỹ bán vũ khí cho châu Âu trong chiến tranh. Hệ thống được gọi là Bretton Woods cho địa điểm New Hampshire ban hành, đóng một vai trò quan trọng trong việc tái thiết các nền kinh tế bị tàn phá ở châu Âu và Nhật Bản.

Nhưng đến năm 1971, những nền kinh tế đang phục hồi đó lại trở thành mối đe dọa đối với đồng đô la. Việc gia tăng xuất khẩu từ châu Âu và Nhật Bản đã làm xói mòn thị phần của Mỹ trong thương mại toàn cầu, làm giảm nhu cầu về tiền tệ của Mỹ. Kết hợp với chi tiêu vượt mức của Hoa Kỳ, điều này đã thuyết phục các thị trường tài chính rằng, đồng đô la đã được định giá quá cao so với mức chốt giá vàng 35 đô la / ounce của nó.

Chính vì thế từ những năm 1960, đô la được đổi lấy vàng với tốc độ ngày càng nhanh, một “ cuộc chạy đua vàng” được thúc đẩy bởi niềm tin rằng tỷ giá của đồng đô la có thể bị phá vỡ, khiến những người nắm giữ đô la bị hụt hẫng.

Cuối cùng, Richard Nixon đã đình chỉ việc mua lại vàng bằng đô la. Mặc dù quá trình này mất vài năm sau mới diễn ra, nhưng điều này đã kết thúc hiệu quả chế độ bản vị vàng và hệ thống trao đổi Bretton Woods cố định dựa vào nó.

Tại thời điểm này được cho là “bước ngoặc quan trọng” trong lịch sử tài chính – “bản vị vàng” mà Nixon đề ra chấm dứt khi kéo dài chưa đầy ba thập kỷ. Thay vào đó, tỷ giá hối đoái được thả nổi, trong đó giá trị tương đối của tiền tệ thay đổi dựa trên ảnh hưởng kinh tế và sự ổn định chính trị của quốc gia phát hành.

Bất chấp sự trỗi dậy của Châu Âu và Nhật Bản, chế độ tiền tệ mới này vẫn ủng hộ đồng đô la Mỹ (hiện chưa được hỗ trợ). Kể từ đó trong nửa thế kỷ qua, nó vẫn là đồng tiền thống trị thương mại toàn cầu và là sự lựa chọn áp đảo của các ngân hàng trung ương nước ngoài khi tìm kiếm một kho giá trị ổn định. Điều này đã mang lại cho Hoa Kỳ nhiều lợi thế kinh tế và chính trị, thường được gọi là “đặc quyền cắt cổ” của đồng đô la.

Nhưng hiện tại, việc thống trị của đồng đô la đang bị xói mòn. Tình hình lạm phát sau đại dịch đã làm dấy lên những lo lắng về tình trạng giảm dự trữ của đồng đô la. Vào tháng 5, tỷ lệ dự trữ của đồng đô la trong ngân hàng trung ương giảm xuống mức thấp nhất trong 25 năm là 59%.

Trạng thái dự trữ không phải là một cuộc thi giành lấy tất cả. Dù hoàn cảnh dẫn đến sự thống trị của đồng đô la trong một thế kỷ qua là điều bất thường, nhưng các chuyên gia thường không mong đợi bất kỳ loại tiền tệ hoặc công cụ duy nhất nào sẽ trở nên thống trị tương tự trong thế kỷ 21.

Robert Anasch / Unsplash

Tuy nhiên, với nền kinh tế hiện tại, ứng cử viên nào có cơ hội tốt nhất để đánh cắp thị phần dự trữ đáng kể từ đồng đô la – cùng với một phần quyền lực và đặc quyền đi kèm với nó?

Đồng euro

Đồng euro có nhiều lợi thế to lớn như một đồng tiền dự trữ toàn cầu tiềm năng. Bất chấp di sản của sự quản lý kinh tế yếu kém của một số quốc gia thành viên như Hy Lạp và Tây Ban Nha, Khu vực đồng tiền chung châu Âu nói chung là bao gồm các nền kinh tế lành mạnh, được quản lý tốt, với tổng GDP cao hơn một chút so với Trung Quốc. Và mặc dù Ngân hàng Trung ương Châu Âu chắc chắn không phải là không có sai sót, nhưng nó thường được điều hành một cách ổn định và khá dễ đoán. Nó cũng đã vượt qua cuộc khủng hoảng nghiêm trọng vào năm 2010, xoay sở để kéo một gói cứu trợ và ngăn chặn sự tan rã của đồng euro.

Vì vậy, không có gì ngạc nhiên khi đồng euro trở thành đồng tiền dự trữ lớn thứ hai thế giới, với khoảng 2,5 nghìn tỷ euro (2,94 nghìn tỷ USD) trong các ngân hàng trung ương trên toàn cầu.

Nhưng rào cản đối với sự tăng trưởng trong dự trữ đồng euro, lớn nhất không phải là kinh tế, mà là chính trị. Quyền lực đối với lãi suất và các khía cạnh khác của chính sách tiền tệ đồng euro nằm trong tay Hội đồng điều hành của Ngân hàng Trung ương châu Âu, bao gồm Ban điều hành sáu thành viên và các thống đốc của tất cả 19 ngân hàng trung ương Eurozone. Điều đó có nghĩa là xung đột lớn giữa các quốc gia thành viên về chính sách tiền tệ có thể dẫn đến bế tắc hoặc đổ vỡ trong quản trị, điều này tạo ra rủi ro liên quan đến Fed của Mỹ thống nhất hơn.

Một vấn đề khác đối với tiềm năng tiền tệ dự trữ của đồng euro, theo nhà kinh tế Darrell Duffie của Stanford, là Ngân hàng Trung ương châu Âu trong nhiều năm đã không phát hành trái phiếu toàn châu Âu. Các ngân hàng trung ương của các quốc gia thành viên phát hành trái phiếu bằng đồng euro, nhưng chúng không phản ánh điểm mạnh và điểm yếu của Khu vực đồng tiền chung châu Âu nói chung. Ví dụ, trái phiếu của mỗi quốc gia có lợi tức độc lập của riêng họ . Điều đó làm tăng thêm sự phức tạp và rủi ro khi sử dụng chúng làm nguồn dự trữ. Trái phiếu, thay vì tiền tệ, chiếm phần lớn dự trữ của ngân hàng trung ương quốc tế, vì vậy việc thiếu “trái phiếu đồng euro” thực sự đã hạn chế vai trò dự trữ của đồng euro.

Tuy nhiên, tình hình này đã thay đổi trong đại dịch. Vào tháng 10 năm ngoái, Liên minh châu Âu thông báo rằng họ sẽ bắt đầu phát hành khoản nợ quy mô lớn đầu tiên trên toàn châu Âu để tài trợ cứu trợ đại dịch. Trái phiếu nhìn chung đã được các thị trường đón nhận tích cực và Ủy ban Châu Âu có kế hoạch vay 900 tỷ euro (1,06 nghìn tỷ USD) trong vòng 5 năm tới. Mặc dù trái phiếu sẽ đến tay nhiều người mua, nhưng điều đó đủ để thay thế đáng kể trái phiếu mệnh giá đô la trong các ngân hàng trung ương, hiện có tổng giá trị gần 7 nghìn tỷ đô la.

Quan trọng hơn, việc phát hành đặt ra một tiền lệ. Duffie nói: “Sẽ có nhiều hơn nữa trong số chúng hay không. “Nhưng bởi vì nó đã phá vỡ lớp băng, có nghĩa là sẽ có nhiều thứ hơn trong tương lai.” Điều đó không chỉ đơn giản là thêm tài sản vào thị trường để dự trữ – Duffie lập luận rằng việc phát hành nợ chung sẽ làm tăng sự gắn kết chính trị của châu Âu, củng cố tiện ích của trái phiếu như một kho lưu trữ giá trị.

Lưu ý: Bất chấp những vinh quang trong quá khứ, đồng bảng Anh nói chung không phải là một phần của cuộc thảo luận về sự thay đổi dự trữ, một phần là do nền kinh tế tương đối nhỏ của Vương quốc Anh – bằng 1/5 quy mô của Trung Quốc và một nửa của Nhật Bản.

Yên

Tình hình của đồng yên có thể làm sáng tỏ những thách thức quan trọng mà đồng nhân dân tệ Trung Quốc phải đối mặt. Nhìn chung, bất chấp sức mạnh kinh tế của nó, hệ thống tài chính Nhật Bản vẫn có những khuynh hướng biệt lập nhất định. Nó bắt nguồn từ chiến lược tái thiết dựa vào xuất khẩu của nước này sau chiến tranh. Hầu hết nợ của Nhật Bản được giữ trong nước, hạn chế nguồn cung dự trữ bằng đồng yên sẵn có.

Alicia Garcia-Herrero, Chuyên gia kinh tế trưởng khu vực Châu Á – Thái Bình Dương tại ngân hàng đầu tư Natixis cho biết: “Nhật Bản chưa bao giờ là tham vọng” có một đồng tiền dự trữ toàn cầu. “Nếu bạn có thặng dư tài khoản vãng lai, như Đức và Nhật Bản, bạn không cần đồng tiền dự trữ quốc tế, bởi vì bạn không có gì để tài trợ. Bạn mua tài sản “.

Nói cách khác, nếu một quốc gia là một nước xuất khẩu ròng, thì quốc gia đó đơn giản là không có đủ các khoản nợ quốc tế để trái phiếu của mình dùng làm dự trữ toàn cầu. Tỷ lệ tiết kiệm nội địa của Nhật Bản, đạt mức trung bình 30% đáng kinh ngạc trong 40 năm qua, cũng có nghĩa là nhu cầu trái phiếu chính phủ trong nước là rất lớn.

Đó là một cái nhìn sâu sắc kỳ lạ khi quay lại với đồng đô la: một lý do khiến USD là đồng tiền dự trữ thống trị là bởi vì người Mỹ dường như không thể sống trong khả năng của họ.

Nhân dân tệ

Trung Quốc đã cố gắng làm cho đồng tiền của mình trở nên hấp dẫn như một công cụ giao dịch và dự trữ toàn cầu trong một thập kỷ qua. Với tư cách là nền kinh tế lớn thứ hai thế giới, nó có cơ hội. Việc thúc đẩy trạng thái dự trữ bao gồm việc tạo ra thị trường trái phiếu nước ngoài ở Hồng Kông, một nỗ lực gặp khó khăn để cân bằng dòng chảy nhân dân tệ toàn cầu với mong muốn của ĐCSTQ về việc kiểm soát vốn trong nước. Gần đây, một số nhà quan sát cho rằng dự án “đồng nhân dân tệ kỹ thuật số” của Trung Quốc là một nỗ lực nhằm đạt được lợi thế công nghệ có thể làm tăng tỷ trọng của đồng nhân dân tệ trong các giao dịch thương mại và do đó, khả năng tồn tại của nó như một khoản dự trữ.

Nhưng những nỗ lực này đang đối mặt với loạt thách thức lớn đến mức hầu hết các chuyên gia không thể đoán trước rằng, đồng nhân dân tệ sẽ sớm thành công với tư cách là đồng tiền dự trữ.

Một trở ngại lớn là toàn cầu thiếu niềm tin vào sự ổn định chính trị và pháp quyền của Trung Quốc. Gần đây được nổi bật bởi một cuộc đàn áp đột ngột, rộng rãi đối với công nghệ tài chính do Đảng Cộng sản Trung Quốc cầm quyền. Những người khai thác Bitcoin đã bị sa lưới, nhưng cuộc đàn áp cũng đã làm sụp đổ một phần lớn thị trường chứng khoán Trung Quốc, cũng như các cổ phiếu Trung Quốc niêm yết ở nước ngoài. Điều đó bao gồm một số công ty, chẳng hạn như Luckin Coffee, bị phát hiện có hành vi gian lận kế toán quy mô lớn.

Để trở thành một loại tiền dự trữ chức năng, đồng nhân dân tệ phải được giao dịch tự do. Các quốc gia cần nguồn dự trữ của họ phải khá thanh khoản, vì vậy họ sẵn sàng cho những thay đổi đột ngột lớn trong điều kiện thị trường – chẳng hạn như đại dịch coronavirus, gây ra một loạt các đợt bán trái phiếu của Hoa Kỳ.

Để đạt được điều đó, Trung Quốc sẽ phải làm những gì được gọi là “mở tài khoản vốn của mình” hoặc cho phép dòng vốn tự do ra vào biên giới của mình.

Nhưng “họ không có kế hoạch mở tài khoản vốn của mình sớm,” theo Emily Jin, trợ lý nghiên cứu tại Trung tâm An ninh Mỹ mới. “Tình huống ác mộng của họ là họ mở một tài khoản và ngay lập tức, vào sáng hôm sau, dòng vốn khổng lồ chảy ra”. Điều này có thể trở nên trầm trọng hơn, vì dòng tiền chảy ra lớn sẽ được thúc đẩy bởi các nhà đầu tư Trung Quốc đang tìm kiếm lợi nhuận lớn hơn hoặc đáng tin cậy hơn ở nước ngoài.

Nỗ lực của Trung Quốc nhằm thu hẹp vòng tròn này, tạo ra một hệ thống hai cấp bắt đầu từ khoảng năm 2010, liên quan đến các thị trường nước ngoài cho trái phiếu bằng đồng nhân dân tệ. Garcia-Herrero cho biết: “Trung Quốc đã cố gắng tạo ra một đồng nhân dân tệ có thể giao dịch ở nước ngoài và sau đó là nhân dân tệ của chính họ ở trong nước.

Giờ đây, Garcia-Herrero tin rằng ngân hàng trung ương của Trung Quốc đang cố gắng làm điều gì đó tương tự bằng cách tạo ra đồng nhân dân tệ kỹ thuật số, một loại tiền điện tử được kiểm soát hoàn toàn và trực tiếp bởi ngân hàng nhà nước.

Một số lập luận rằng đồng nhân dân tệ kỹ thuật số cũng sẽ làm tăng sức hấp dẫn quốc tế của đồng nhân dân tệ thông qua đổi mới công nghệ – một loại tiền kỹ thuật số có thể mang lại tốc độ hoặc các lợi thế thực dụng khác so với đồng đô la kiểu cũ. Nhưng Emily Jin tại CNAS nghi ngờ rằng một nâng cấp kỹ thuật đơn thuần sẽ có tác động lâu dài: “Nó có thể có chi phí ma sát thấp hơn, nhưng đó không phải là lý do duy nhất khiến mọi người gửi tiền của họ bằng USD.”

Sự hỗn loạn của các lực lượng xung đột này đã cản trở nghiêm trọng đến việc tìm kiếm vị thế dự bị của Trung Quốc. Đồng nhân dân tệ hiện chiếm 2,3% thị phần dự trữ toàn cầu – theo sát là đồng đô la Canada, chiếm 2% dự trữ. Nền kinh tế của Canada chỉ lớn bằng 1/8 so với Trung Quốc, và Canada đã không có nỗ lực phối hợp nào để cải thiện tình trạng dự trữ của mình.

Bitcoin, etcetera

Cuối cùng, đâu là tiềm năng để bitcoin trở thành một công cụ dự trữ trên toàn thế giới?

Lập luận chính cho bitcoin như một công cụ dự trữ song song với trường hợp cá nhân chấp nhận bitcoin như một kho lưu trữ giá trị. Cũng giống như ngân hàng trung ương trong nước có thể giảm giá trị tiền tệ do người dân nắm giữ bằng cách tăng cường in tiền, ngân hàng trung ương nước ngoài cũng có thể làm điều tương tự đối với trái phiếu do chính phủ nước ngoài nắm giữ. Nhiều người ủng hộ bitcoin chỉ ra mức nợ toàn cầu không bền vững và cho rằng các vụ vỡ nợ trái phiếu có chủ quyền sẽ trở nên phổ biến ở thế kỷ này. Trong trường hợp này, dự trữ bitcoin sẽ trở thành một loại hậu thuẫn, một tài sản “cứng” sẽ vẫn tồn tại trong trường hợp có làn sóng vỡ nợ trái phiếu.

Ý tưởng này trở thành hiện thực khi El Salvador gần đây đã trở thành quốc gia đầu tiên nói rằng họ sẽ nắm giữ bitcoin (mặc dù không phải là một phần của dự trữ ngân hàng trung ương chính thức). Nói một cách sâu sắc hơn, một quốc gia nhỏ, nghèo và không ổn định về chính trị không có đồng tiền riêng của mình dường như phù hợp với trường hợp của các quốc gia nắm giữ bitcoin. Bởi vì nó đã dựa vào đô la Mỹ làm tiền tệ chính của nó, El Salvador đặc biệt chịu sự thay đổi bất thường của các ngân hàng trung ương nước ngoài và không quản lý nguồn cung tiền của chính mình. Các quốc gia nhỏ và không ổn định khác cũng có thể hưởng lợi tương tự khi sử dụng đồng tiền trung lập .

Có những tình huống khác có thể dẫn đến việc nhà nước áp dụng dự trữ bitcoin. Greg Foss, Giám đốc tài chính của Validus Power và một nhà giao dịch tín dụng lâu năm, gần đây đã đưa ra nhận định rằng các quốc gia sản xuất dầu như Ả Rập Xê Út và Nga có thể chuyển sang chấp nhận thanh toán bằng bitcoin. Bởi vì những quốc gia này có mối quan hệ mâu thuẫn tốt nhất với Mỹ, họ có động lực để giảm bớt sức mạnh và ảnh hưởng của Mỹ từ đồng đô la – bao gồm, trong trường hợp của Nga, quyền áp đặt các biện pháp trừng phạt tài chính quốc tế đối với các cá nhân. Bởi vì dầu được giao dịch rất nhiều, việc áp dụng bitcoin để thanh toán bằng dầu sẽ khiến việc nắm giữ nó trở nên cần thiết hơn đối với cả hai quốc gia và một số lượng lớn những người chơi khác.

Ví dụ về dầu minh họa sức hấp dẫn địa chính trị sâu sắc hơn của bitcoin. Các quốc gia sản xuất dầu giao dịch với nhiều quốc gia ít nhiều đối địch khác nhau, khiến việc chấp nhận đồng tiền của khách hàng kém hấp dẫn hơn. Hiện tại, điều đó khiến Hoa Kỳ về cơ bản là một bên thứ ba đáng tin cậy cho giao dịch thông qua đô la. Nhưng một phương tiện trao đổi quốc tế trung lập như bitcoin làm cho những trao đổi như vậy có thể thực hiện được mà không cần nâng cao đòn bẩy địa chính trị của Mỹ bằng cách dựa vào nó để di chuyển giá trị.

Điều đó nói lên rằng, một mối quan hệ yếu giữa việc sử dụng tiền tệ để giao dịch và tính hữu dụng của nó như một công cụ dự trữ, các chuyên gia cho rằng bitcoin có những sai sót đáng kể trong vai trò dự trữ. Rõ ràng nhất vào lúc này là sự bất ổn về giá của nó, với tỷ lệ phần trăm dao động hàng ngày vẫn thường xuyên ở mức hai con số.

Tỷ giá hối đoái ổn định không phải là tính năng quan trọng nhất của một công cụ dự trữ: nhà kinh tế học Barry Eichengreen đã lập luận rằng ngay cả một lượng lạm phát đáng kể tự nó sẽ không đủ để giải tỏa đồng đô la. Những người ủng hộ cũng cho rằng việc áp dụng rộng rãi hơn sẽ ổn định giá bitcoin theo thời gian. Nhưng hiện tại, sự biến động đó đơn giản là không thể chấp nhận được đối với một công cụ dự trữ nghiêm túc.

Hệ sinh thái cơ sở xung quanh bitcoin cũng có thể là một vấn đề. Yaya Funasie, một cựu nhà phân tích của CIA, người nghiên cứu bitcoin và địa chính trị cho Trung tâm An ninh mới của Mỹ, cho biết: “Chúng tôi biết [bitcoin] là một hệ thống không tin cậy tuyệt vời. “Nhưng sự tin tưởng không chỉ trong giao thức, mà còn trong thế giới xung quanh nó. Giờ đây, bạn cũng đang nâng cao tầm quan trọng của các thợ đào, các nhà phát triển… Giao thức cho biết X, nhưng nếu chúng ta gặp vấn đề và các nhà phát triển muốn fork, thì đâu là cách hợp pháp? ”

Ngược lại, bitcoin sẽ không hấp dẫn để sử dụng chính thức ở các quốc gia đã có loại tiền tệ lành mạnh trên danh nghĩa của riêng họ, bởi vì nó sẽ hạn chế quyền kiểm soát nguồn cung tiền của họ. Dù tốt hơn hay tệ hơn, việc can thiệp tích cực, thường xuyên vào chính sách tiền tệ là một chủ đề thường xuyên của lịch sử tiền tệ, và việc từ bỏ điều đó là điều không thông minh đối với những nước như Mỹ hay Nhật Bản.

Fanusie tin rằng nhiều khả năng hơn là việc quốc tế chấp nhận tiền tệ kỹ thuật số của ngân hàng trung ương, hoặc CBDC, ngoài việc là kỹ thuật số thì hoàn toàn khác biệt với tiền điện tử. Chúng thậm chí có thể được các ngân hàng trung ương kiểm soát chặt chẽ hơn so với tiền giấy, điều gây lo ngại cho các nhà phê bình nhưng lại hấp dẫn đối với những người đương nhiệm hiện tại như Trung Quốc và Mỹ. Một trong những khả năng hấp dẫn hơn của CBDC sẽ là tiện ích của chúng để tạo ra một loại tiền tổng hợp kỹ thuật số bao gồm rổ tiền tệ khác. Điều này có tác dụng ổn định tiềm năng đối với thương mại và tiền tệ toàn cầu, và là ý chính của đề xuất được đưa ra bởi Mark Carney, cựu lãnh đạo Ngân hàng Trung ương Anh, về một “đồng tiền bá chủ tổng hợp”. Ý nghĩa của một hệ thống như vậy sẽ rất quan trọng, nhưng một lần nữa, khá khác biệt với bất kỳ ứng dụng nào của bitcoin.

Cuộc kiểm đếm cuối cùng

Vì vậy, trong phân tích cuối cùng, đối thủ lớn nhất của đồng đô la là gì?

Câu trả lời ngắn gọn: đồng euro. Nó đã là một vị trí thứ hai mạnh mẽ so với đồng đô la và được xây dựng dựa trên di sản của ngân hàng tương đối có trách nhiệm. Hội nhập chính trị châu Âu, mặc dù chậm, đang diễn ra và ECB có thể dễ dàng phát hành thêm trái phiếu Eurozone.

Nhưng đó chỉ là dựa trên điều kiện hiện tại. Tuy nhiên, rất có thể Trung Quốc chọn từ bỏ hành động cân bằng không thể thực hiện được và để đồng nhân dân tệ thả nổi, từ bỏ các ưu tiên kinh tế trong nước. Nền kinh tế Vương quốc Anh đang hồi sinh có thể khiến đồng bảng trở lại trở thành một đối thủ. Sự xuất hiện của các CBDC sẽ thay đổi thương mại và tài khoản quốc tế theo những cách khó có thể dự đoán được.

Nhưng tiền điện tử là ẩn số lớn nhất. Nếu bạn nói với tôi hai năm trước rằng ngay cả một quốc gia duy nhất sẽ nắm giữ bitcoin vào năm 2021, tôi có thể đã không tin bạn – nhưng hiện tại điều đó sẽ suy nghĩ lại. Động thái này của El Salvador đã làm nổi bật ý tưởng áp dụng bitcoin cho nhiều quốc gia có vị trí tương tự khác và có vẻ như ít nhất một số quốc gia sẽ thực hiện động thái tương tự trong những năm tới.

Nói rộng hơn, sự phát triển và áp dụng đang diễn ra quá nhanh trong tiền điện tử đến mức không thể dự đoán được chúng ta sẽ đi đâu từ đây. Các lực lượng địa chính trị cơ bản cho thấy có một vai trò nào đó đối với một loại tiền tệ phi nhà nước trung lập. Câu hỏi lớn nhất có thể là liệu những người đương nhiệm như Trung Quốc và Mỹ sẽ cho phép nó phát triển – hay bóp nghẹt nó để củng cố vị thế của chính họ.