Xe dù, bến cóc phá vỡ trật tự vận tải khách

Dịch bệnh COVID-19 kéo dài khiến lĩnh vực vận tải hành khách nói chung, vận tải khách liên tỉnh bằng đường bộ nói riêng lâm vào cảnh hết sức khó khăn.

Đã vậy, các doanh nghiệp (DN) vận tải khách hoạt động trong các bến xe khách liên tỉnh và cả DN quản lý, khai thác bến xe còn đang phải đối mặt với tình trạng xe dù, bến cóc, xe hợp đồng trá hình vây hãm, tranh giành khách quyết liệt.

Trong khi số lượng xe khách từ 16 chỗ trở lên đăng ký hoạt động tại 4 bến xe liên tỉnh của TP Hồ Chí Minh chỉ có gần 5.000 xe, thì tổng số xe khách từ 10 chỗ trở lên đăng ký kinh doanh vận tải hành khách theo hợp đồng tại Sở GTVT thành phố đã lên đến 19.427 xe; số lượng xe thực sự kinh doanh vận tải khách du lịch, lữ hành chỉ có khoảng 272 xe của 54 DN. Lượng xe hợp đồng trá hình chạy tuyến cố định ngoài bến hùng hậu như vậy đã khiến các bến xe khách chính thống ngày càng vắng khách.

Tại Bến xe Miền Đông (BXMĐ) cũ, những năm trước đây, mỗi ngày bến xe này có đến 23 – 24 ngàn hành khách đi xe cùng 1.150 lượt xe xuất bến. Khách đi xe vẫn tăng lên, nhưng trước thời điểm xảy ra dịch bệnh, lượng khách của bến đã giảm chỉ còn 16 – 18 ngàn người với khoảng 850 lượt xe xuất bến/ngày. Bị xe dù, bến cóc, xe hợp đồng trá hình chạy tuyến cố định ngoài bến cạnh tranh, chèn ép một cách bất bình đẳng, nhiều DN vận tải, nhà xe trong bến với cả ngàn đầu xe đã lần lượt bỏ BXMĐ cũ ra ngoài mở phòng vé, đón khách tại các quận nội thành và khu vực trung tâm thành phố.

Bến cóc đối diện Bến xe Miền Đông cũ hoạt động rầm rộ hằng ngày.

Những năm trước, tuyến TP Hồ Chí Minh đi Đà Lạt lúc cao điểm mỗi ngày BXMĐ cũ có đến 2 – 3 ngàn khách xuất bến, đến nay đã gần như bị mất tuyến vào tay xe hợp đồng trá hình ngoài bến. Tương tự, tuyến TP Hố Chí Minh – Vũng Tàu, lượng khách vào bến đi xe cũng chỉ còn rất ít.

Trong khi xe khách về bến chủ yếu vào rạng sáng và xuất bến là ra ngay cửa ngõ thành phố ít gây áp lực cho giao thông, thì hàng ngàn lượt xe dù, xe hợp đồng trá hình tràn vào nội thành đón trả khách vào giờ cao điểm, giờ hành chính gây áp lực không nhỏ lên hạ tầng giao thông vốn đã quá tải nghiêm trọng.

Xe ngoài bến gây thất thu cho ngân sách cũng là vấn đề phải nhắc đến. Công ty Vận tải khách Kumho – Samco mỗi ngày chỉ có chừng 40 – 50 chuyến xe chạy các tuyến ngắn từ TP Hồ Chí Minh đi Vũng Tàu, Phan Thiết, Buôn Ma Thuột… Chưa tính các khoản phí, lệ phí bến bãi nộp cho bến xe, DN này cũng đã đóng thuế lên tới con số 20 tỉ đồng mỗi năm.

Do đó với lượng khách lên tới hàng chục ngàn người hàng ngày không vào bến đi xe, DN vận tải, nhà xe ngoài bến đã tránh được khoản thuế VAT 10% rất lớn trên giá vé. Thực tế cho thấy, tiền thuế thu được từ các DN vận tải loại lớn như T.B (khoảng 80 chuyến xe mỗi ngày), P.T (lúc cao điểm có tới 600 chuyến/ngày) xe từ TP Hồ Chí Minh chạy đến nhiều tỉnh thành với sức chở trên 25 ngàn khách, thì mỗi DN cũng chỉ nộp được khoản thuế chưa tới con số 10 tỉ đồng mỗi năm.

Không chỉ là xe ngoài bến “đè” xe trong bến, mà bến cóc cũng ngang nhiên chèn ép bến xe chính thống nhiều năm qua. Ngay đối diện cổng vào BXMĐ cũ là 2 bến cóc tại số 391 và 397 Đinh Bộ Lĩnh, phường 26, quận Bình Thạnh với hơn 100 đầu xe hoạt động bất hợp pháp trên các tuyến ra miền Trung, Tây Nguyên và phía Bắc trá hình bằng “Bãi trông giữ xe” từ nhiều năm nay nhưng cả lực lượng chức năng và chính quyền quận Bình Thạnh đều không thể dẹp bỏ.

Hai bến cóc này vẫn ngày đêm de dọa gây nguy cơ cháy nổ, dịch bệnh, ô nhiễm môi trường, đối với BXMĐ cũ. Xe về 2 bến cóc này chủ yếu vào rạng sáng và chạy đi các tỉnh vào buổi tối nên Thanh tra GTVT đã từng ra quân lập chốt kiểm soát khách, hàng hóa trên xe ra vào trong nhiều ngày vào giờ hành chính, song không hiệu quả. UBND phường 26, quận Bình Thạnh từng nhiều lần xử phạt, tuy nhiên mức xử phạt chỉ là vài triệu đồng và không có chế tài kiên quyết kèm theo nên không đủ sức răn đe.

Hàng ngày 2 bến cóc này luôn kín cổng để che đậy hoạt động ì xèo của một bến xe bên trong. Cổng vào chỉ chừa lại một lối nhỏ cho khách vào đi xe hoặc đến giao nhận hàng hóa; cổng chính của 2 bến cóc chỉ được mở khi có xe ra vào, sau đó lại đóng kín. Dù UBND thành phố đã yêu cầu quận Bình Thạnh phải xóa sổ 2 bến cóc này, nhưng hiện bến vẫn mặc sức hoành hành.

Điều này khiến nhiều nhà xe, DN vận tải trong bến đều buộc phải đặt vấn đề 2 bến cóc này đã được một vài cán bộ địa phương “chống lưng” nên mới tồn tại hàng chục năm và ngày càng ngang nhiên thách thức giới vận tải chính thống như vậy.

Để giải quyết vấn nạn xe “dù” bến “cóc”, từ lâu Sở GTVT TP Hồ Chí Minh đã công bố 9 điểm đón, trả khách phục vụ vận tải hành khách tuyến cố định hướng ra khu vực miền Đông Nam bộ. Sở GTVT cũng đã cho cắm một loạt biển báo cấm dừng, cấm đỗ đối với xe khách từ 16 chỗ trở lên ở nhiều tuyến đường như: Lê Hồng Phong, Nguyễn Thái Bình, Lê Thị Hồng Gấm, Điện Biên Phủ…

Thậm chí, để dẹp tình trạng đón trả khách ngoài bến tại 107 vị trí đã được xác định, cách nay chưa lâu, Sở GTVT thành phố còn cho cắm thêm biển báo cấm dừng, cấm đỗ với xe khách ở 37 tuyến đường thuộc nhiều quận nội thành như đường Phó Cơ Điều, Tân Hưng, Phạm Hữu Chí, Tân Thành ở quận 5; đường Bàu Cát 4, Ni Sư Huỳnh Liên, ở quận Tân Bình…

Tuy nhiên, tại những khu vực đã được cắm biển báo cấm dừng, đỗ, nhiều lái xe vẫn đối phó bằng cách chạy rề rà ven đường để khách lên xuống xe hoặc cho xe chạy vào hẳn trong nhà, trong trụ sở DN để đối phó với CSGT, Thanh tra GTVT. Những đoạn đường có biển báo cấm đối với xe khách, camera của Sở GTVT, nhà dân, cơ quan dày đặc nhưng đến nay việc xử phạt nguội đối với xe khách vi phạm qua hình ảnh rất ít.

Theo Giám đốc Sở GTVT TP Hồ Chí Minh Trần Quang Lâm, việc xử lý xe khách vi phạm tại những nơi đã cắm biển báo cấm, trách nhiệm chính thuộc về các UBND các quận. Song thực tế thời gian qua, nhiều địa phương vẫn thờ ơ, coi đây là nhiệm vụ của CSGT và Thanh tra GTVT.

Nhằm tiếp tục mạnh tay xử lý các loại xe khách liên tỉnh chạy tuyến cố định hoạt động ngoài các bến xe, cuối tháng 9 vừa qua, Giám đốc Sở GTVT TP Hồ Chí Minh đã chỉ đạo Thanh tra GTVT và các đơn vị trực thuộc triển khai một loạt các biện pháp như: Thành lập tổ kiểm tra chuyên đề về công tác kiểm tra, xử lý xe hợp đồng và du lịch hoạt động trá hình tương tự như hình thức xe chạy tuyến cố định thường xuyên tổ chức đón, trả khách không đúng quy định tại các tuyến đường Lê Hồng Phong, Nguyễn Chí Thanh, Sư Vạn Hạnh, Hùng Vương, Nguyễn Duy Dương, Nguyễn Thái Bình, Lê Thị Hồng Gấm, Đề Thám, Phạm Ngũ Lão… cũng như khu vực trung tâm thành phố, gồm các quận 1, 3, 5, 10 và khu vực xung quanh BXMĐ cũ.

Yêu cầu Phòng Quản lý Khai thác hạ tầng giao thông đường bộ phối hợp với các đơn vị thuộc Sở rà soát, triển khai lắp đặt biển báo cấm dừng xe và đỗ xe, hoặc cấm đỗ xe trên các đoạn đường trong danh sách 107 điểm có tổ chức hoạt động đón, trả khách trước trụ sở hoặc trong khuôn viên trụ sở, bãi xe… Nghiên cứu, đề xuất hạn chế lưu thông phương tiện trên 16 chỗ tại các tuyến đường thường xuyên có tổ chức đón, trả khách không đúng quy định tại khu vực trung tâm thành phố và khu vực xung quanh BXMĐ cũ.

Phòng Quản lý Khai thác hạ tầng giao thông đường bộ phối hợp với các phòng chuyên môn rà soát, điều chỉnh hoặc bổ sung vị trí lắp đặt một số camera giám sát tại các tuyến đường thường xuyên có tổ chức đón, trả khách không đúng quy định ở khu vực trung tâm thành phố và khu vực xung quanh BXMĐ cũ để xử phạt qua hình ảnh. Để ngăn chặn xe khách trá hình một cách căn cơ, lãnh đạo Sở GTVT cũng giao các đơn vị trực thuộc Sở GTVT khẩn trương nghiên cứu các tuyến vành đai; đề xuất phương án tổ chức hạn chế hoạt động của xe khách trên 30 chỗ trong khu vực trung tâm thành phố.

Lãnh đạo Sở GTVT cũng đã làm việc với các đơn vị vận tải có tổ chức hoạt động vận chuyển hành khách theo hợp đồng và du lịch trá hình, thường xuyên tổ chức đón, trả khách không đúng quy định để khuyến khích các đơn vị vào hoạt động tại các bến xe. Sở GTVT thành phố sẽ có văn bản gửi đến các Sở GTVT tỉnh, thành phố có DN kinh doanh vận tải đang có phương tiện hoạt động vận chuyển hành khách theo hợp đồng và du lịch nhưng hoạt động tương tự như hình thức xe tuyến cố định để chấn chỉnh, chế tài.

Để hỗ trợ BXMĐ cũ và mới vừa được đưa vào hoạt động ngày 10/10 vừa qua, Sở GTVT TP Hồ Chí Minh cũng đã đề nghị Công an thành phố cùng UBND các quận 2, 9, Thủ Đức và Bình Thạnh phối hợp, hỗ trợ kiểm tra, xử lý vi phạm về đón trả khách.

Trong đó tập trung vào các khu vực xung quanh bến xe, các tuyến dọc hành trình của xe khách từ bến cũ ra bến mới và diển hình là 2 bến cóc đối diện BXMĐ nêu trên. Giải pháp quyết liệt như vậy, nhưng kết quả dẹp xe khách hợp đồng trá hình chạy tuyến cố định ngoài các bến xe đến đâu còn phải trông chờ vào trách nhiệm của chính quyền các quận, huyện.