Xe điện bị lôi vào cuộc chiến mới giữa Mỹ và Trung Quốc

Đơn khiếu nại của Bộ Thương mại Trung Quốc lên Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) về các khoản trợ cấp của Mỹ dành cho xe điện dường như đang khơi mào một cuộc chiến mới giữa Bắc Kinh và Washington.

Xe điện của hãng BYD đang chờ xuất khẩu ở thành phố Yên Đài, Trung Quốc. Ảnh: Financial Times/Getty Images

Theo hãng thông tấn Tân Hoa, ngày 26/3, Bộ Thương mại Trung Quốc đã đệ đơn khiếu nại lên WTO về các khoản trợ cấp của Mỹ dành cho xe điện. Bộ trên cho biết đơn khiếu nại được đưa ra nhằm bảo vệ lợi ích của các doanh nghiệp sản xuất xe hơi năng lượng mới của Trung Quốc, cũng như để duy trì môi trường cạnh tranh công bằng trong ngành công nghiệp xe hơi năng lượng mới toàn cầu.

Về phần mình, Mỹ đã chỉ trích quyết định này của Trung Quốc, cho rằng bên cạnh tranh không cân bằng ở đây là Bắc Kinh.

Trong một tuyên bố cùng ngày, Đại diện Thương mại Mỹ Katherine Tai cho biết: “Chúng tôi đang xem xét cẩn thận yêu cầu tham vấn. Trong khi đó, Trung Quốc tiếp tục sử dụng các chính sách không công bằng, phi thị trường để làm suy yếu sự cạnh tranh công bằng và lan rộng sự thống trị của các nhà sản xuất nước họ trên thị trường toàn cầu”.

Đại sứ quán Trung Quốc tại Washington chưa đưa ra bất kỳ bình luận nào về thông tin trên.

Trong tuyên bố của mình, Văn phòng Đại diện Thương mại Mỹ không đề cập cụ thể đến lĩnh vực xe điện nhưng cho biết phái đoàn Mỹ tại Geneva đã nhận được thông tin rằng Trung Quốc đã đệ trình đơn khiếu nại lên WTO liên quan đến điều khoản trong Đạo luật Giảm lạm phát (IRA) năm 2022.

Các quốc gia thành viên của WTO có thể nộp đơn khiếu nại về các hoạt động thương mại của các thành viên khác và tìm kiếm sự trợ giúp thông qua quy trình giải quyết tranh chấp.

Tuy nhiên, nhiều chuyên gia đánh giá tác động thực tế của vụ khiếu nại này là không rõ ràng. Nếu Mỹ thua và kháng cáo phán quyết, vụ khiếu nại của Trung Quốc có thể sẽ chẳng đạt được kết quả gì. Đó là vì Cơ quan phúc thẩm của WTO, tòa án tối cao của WTO, đã không hoạt động kể từ cuối năm 2019 do Mỹ ngăn bổ nhiệm các thẩm phán mới vào hội đồng.

Khiếu nại của Trung Quốc được đưa ra vài tháng sau khi Mỹ ra quy định hạn chế nhằm giảm số lượng ô tô điện đủ điều kiện nhận khoản tín dụng thuế mua hàng dao động từ 3.750 USD đến 7.500 USD. Theo luật mới của Mỹ, chỉ có 13 trong tổng số hơn 50 mẫu xe điện được bán tại thị trường nước này đủ điều kiện nhận khoản tín dụng thuế. Bên cạnh đó, theo quy định mới có hiệu lực từ ngày 1/1 năm nay, người mua ô tô điện không đủ điều kiện nhận các khoản giảm thuế nếu các bộ phận, linh kiện hoặc pin trong ô tô được sản xuất bởi các công ty Trung Quốc, Nga, Triều Tiên hoặc Iran.

Trong một tuyên bố ngày 29/2, Tổng thống Mỹ Joe Biden đã từng nhấn mạnh: “Chính sách của Trung Quốc có thể khiến xe điện của họ tràn ngập thị trường của chúng ta, gây nguy cơ cho an ninh quốc gia. Tôi sẽ không để điều đó xảy ra trong nhiệm kỳ của mình”.

Hiện tại, Trung Quốc là nước thống trị về pin dành cho xe điện cũng như có ngành công nghiệp ô tô đang phát triển nhanh chóng, dẫn đến có thể thách thức các nhà sản xuất ô tô lâu đời trên thế giới khi họ vươn ra toàn cầu.

Tuy nhiên, nước này cũng đang phải đối mặt với một vấn đề khác, đó là tình trạng dư thừa công suất do được trợ cấp. Năm 2009, chính phủ Trung Quốc đã chỉ định xe điện là “ngành công nghiệp mới nổi chiến lược” và triển khai các khoản trợ cấp, bảo hộ. Kết quả là sản xuất xe điện phát triển thành một ngành công nghiệp cồng kềnh.

Theo tạp chí Asia Times, năm 2022 doanh số xe điện Trung Quốc chiếm gần 60% thị trường toàn cầu, đạt 6,9 triệu chiếc. Điều này khiến thị trường nội địa dần trở nên chật hẹp và ngày càng nhiều hãng xe Trung Quốc tìm cách mở rộng thị trường xe điện sang các nước phát triển, trong đó có Mỹ và châu Âu.