WP: Cái giá phải trả khi Mỹ quay lưng với đồng minh ở châu Á

Với sự trỗi dậy của Trung Quốc ở châu Á, đồng minh của Mỹ trong khu vực đang ngày càng lo lắng, nhìn vào chính sách đối ngoại của Mỹ dưới thời Donald Trump, ít có khả năng tin vào cam kết của Washington đối với hiệp định chung.

Để chống lại “thôn tính leo thang” của Trung Quốc trong khu vực Biển Đông, Mỹ đã phái hai nhóm tấn công tàu sân bay đến khu vực.

“Một trong những biểu hiện nổi bật nhất của sức mạnh cứng rắn của Mỹ trong những năm gần đây”, như Robert Kaplan, chuyên gia tại Viện nghiên cứu chính sách đối ngoại, viết trong bài báo cho tờ Washington Post.

Tuy nhiên, theo nhà phân tích, chính bản thân thực tế Washington đã phải dùng đến các biện pháp nghiêm trọng như vậy nói lên sự thay đổi trong cán cân lực lượng có lợi cho Trung Quốc. Những nỗ lực lâu dài và ngoan cố của Bắc Kinh để củng cố chỗ đứng trên các đảo nhân tạo cho thấy Mỹ hiện đang bận tâm nhiều hơn với chính sách trong nước và họ đang mất dần ảnh hưởng ở châu Á.

Để duy trì liên minh với Washington, liên tục cảm thấy “sự hiện diện không thể lay chuyển” của Bắc Kinh, các nước châu Á luôn cần rất nhiều niềm tin vào cam kết của Mỹ đối với thỏa thuận chung. Và bây giờ, lần đầu tiên kể từ Thế chiến II, Tổng thống đương nhiệm Donald Trump đã kịp làm lung lay nghiêm trọng niềm tin này.

Ra khỏi hiệp định TTP

Trump khởi đầu việc quản lý chính quyền của mình bằng cách rời khỏi Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương, một trong những nền tảng của trật tự tự do do người Mỹ dẫn đầu ở châu Á. Trong khi đó, Bắc Kinh đã triển khai dự án quy mô lớn của họ “Một vành đai một con đường”.

“Trong khi Trung Quốc thúc đẩy tầm nhìn, bất kể nó không hoàn hảo và ép buộc như thế nào, Hoa Kỳ vẫn cố tình làm như vậy để không có gì cung cấp cho họ”, Kaplan bình luận.

Liên minh quân sự Mỹ-Nhật

Sau Thế chiến II, an ninh ở châu Á chủ yếu dựa vào liên minh quân sự của Mỹ và Nhật Bản. Bằng cách kéo Tokyo, quốc gia hùng mạnh thứ hai trong khu vực, vào quỹ đạo của mình, Washington đã “khéo léo kiềm chế Trung Quốc”, cho phép tất cả các quốc gia khác nhận cổ tức từ tăng trưởng kinh tế của Trung Quốc, trong khi vẫn chịu trách nhiệm về an ninh của họ. Vì vậy, không ai phải lựa chọn giữa Mỹ và Trung Quốc, và cũng không sợ chủ nghĩa quân phiệt Nhật Bản.

Tuy nhiên, ngay cả trước khi nhậm chức, Trump đã bắt đầu đặt câu hỏi về điểm chính của thỏa thuận với Nhật Bản – đảm bảo an ninh cho nó. Và điều này khiến Tokyo và các quốc gia khác trong khu vực sợ hãi, đó là lý do tại sao vị trí của Mỹ ở đây rõ ràng bị lung lay.

Ngoài ra, trong một năm nay, Nhật Bản và Hàn Quốc đã tiến hành cuộc chiến thương mại. Có lẽ một chính quyền khác sẽ cử đại diện đến cả hai nước để giải quyết mâu thuẫn và củng cố liên minh càng sớm càng tốt. Nhưng Trump đã làm rất ít về vấn đề này.

Cảm giác dễ bị tổn thương ở các đồng minh châu Á

Ngày nay, đồng minh châu Á của Mỹ “đang trải nghiệm cảm giác dễ bị tổn thương và cô đơn”, tác giả của bài báo tin tưởng. Lần đầu tiên sau một thời gian dài, mối quan hệ giữa Mỹ và Trung Quốc lại trở nên “thù địch và không thể đoán trước”, và Washington không có gì đảm bảo về cam kết của mình đối với các nước liên minh trong khu vực.

Hàng loạt các vấn đề như Biển Đông, Tân Cương và áp lực ngày càng tăng đối với Hồng Kông từ phía Bắc Kinh cho thấy Trung Quốc có thể chuyển sự chú ý sang Đài Loan. Và nếu có điều gì đó xảy ra với pháo đài tự do bên cạnh Trung Quốc đại lục, nó sẽ trở thành dấu hiệu cho thấy “ảnh hưởng phổ biến của Mỹ” ở Châu Á, và ngoài phạm vi của nó, đã chấm dứt.

Tất nhiên, ngay bây giờ, Đài Loan chưa bị ảnh hưởng bởi những đe dọa từ Trung Quốc, nhưng không rõ liệu họ có thể dựa vào Mỹ trong trường hợp khủng hoảng hay không. Như Kaplan giải thích, các liên minh dựa trên việc ngăn chặn đối thủ, do đó đòi hỏi một cam kết không lay chuyển đối với chiến lược chung. Nhưng tại thời điểm này, chúng ta đang chứng kiến “sự thôn tính chưa từng có từ phía Trung Quốc, cùng với những nghi ngờ chưa từng có về ý định của Mỹ”.

Thay vì đầu tàu dẫn dắt liên minh đằng sau mình, Trump chứng tỏ chỉ là một phía đơn giản của thỏa thuận, không có gì là thiêng liêng. Vì vậy, sẽ cần một cái gì đó nhiều hơn một vài tàu sân bay để điều chỉnh ấn tượng này và san bằng tác động tiêu cực của nó”, nhà phân tích nhận xét.

Điều gì kết nối các đồng minh châu Á với Washington?

Những gì vẫn liên kết đồng minh châu Á với Washington có lẽ là là nỗi sợ hãi ngay lập tức trước Trung Quốc hơn là niềm tin vào sự hỗ trợ của Mỹ. Một tình huống như vậy, theo ý kiến của chuyên gia, đã đe dọa đến việc “Phần Lan hóa” các quốc gia này. Các đồng minh cũ của Mỹ sẽ cố gắng không can thiệp vào kế hoạch của Trung Quốc, trong lời nói vẫn trung thành với Mỹ.