Washington tạm ngừng chính sách xoay trục về châu Á?

Chính sách xoay trục của Mỹ về châu Á đang bị “tạm ngừng” sau 4 năm triển khai, phiên bản điện tử của tạp chí National Interest nhận định hôm 12/10.

Các quân bài đã ngả

Bốn năm trước, vào tháng 10 và tháng 11/2011, Tổng thống Mỹ Barack Obama, sau đó là Ngoại trưởng Hillary Clinton và tiếp theo nữa là Cố vấn An ninh Quốc gia Tom Donilon, thông qua một loạt bài phát biểu và bài luận được dàn dựng công phu, đã công bố chiến lượng xoay trục của Mỹ về châu Á.

Tại Canberra, Tổng thống Obama đã đứng trước Quốc hội Australia và tuyên bố: “Sau một thập niên chúng ta sa vào những cuộc chiến tranh khiến chúng ta hao tổn rất nhiều sinh mạng và tiền bạc, Mỹ sẽ tập trung chú ý đến tiềm năng khổng lồ của khu vực châu Á – Thái Bình Dương”.

Chính sách xoay trục về châu Á của Mỹ được đánh giá là đang “đứng yên”

TTXVN dẫn bài phân tích trên National Interest cho biết, ngày nay, chính sách xoay trục về cơ bản đã được ngả hết các quân bài. Binh sỹ mới của Mỹ đang có mặt ở Darwin, Australia, và những đường dây liên lạc giữa Washington và Bắc Kinh đã được thiết lập tại những cuộc gặp kiểu như Đối thoại Chiến lược và Kinh tế Mỹ-Trung.

Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) đang tiến triển, tất cả đều là nhờ công lớn của chính quyền Obama. Tuy nhiên, nhìn kỹ hơn một chút sẽ thấy chính sách xoay trục đã không thể buộc Mỹ hướng sự quan tâm tới Thái Bình Dương một cách thỏa đáng và lâu dài.

Cái mà ông Obama gọi là “tiềm năng khổng lồ” cho nước Mỹ tại châu Á hầu như vẫn chưa được biến thành hiện thực, và Trung Đông vẫn choán phần lớn tâm trí của Washington.

Trong 2 năm tới, chính sách của Mỹ tại châu Á, và đặc biệt là quan hệ Mỹ-Trung, có lẽ sẽ ở trạng thái “đứng yên”.

Cũng trong 2 năm tới, cách tiếp cận của Mỹ tại châu Á nhiều khả năng sẽ chỉ tránh để không bị xấu đi. Tuy nhiên, đây là một việc không dễ dàng bởi lẽ những nhân tố có thể bất ngờ làm leo thang căng thẳng an ninh khu vực đang nhiều hơn bao giờ hết.

Một ví dụ là số lần máy bay Nhật Bản phải đối phó với máy bay của Trung Quốc ở gần không phận của Nhật Bản là hơn 450 lần trong năm ngoái, tăng so với mức chưa tới 50 lần hồi năm 2009.

Tiến thoái lưỡng nan

Trong một bài viết hồi tháng 9 vừa qua, National Interest cũng đã bàn đến hiệu quả của chính sách xoay trục của Mỹ.

Theo đó, chính sách xoay trục của nước Mỹ đạt kết quả tốt hơn ở Đông Bắc Á – nơi Nhật Bản và Hàn Quốc không còn công khai bày tỏ hoài nghi về những cam kết đảm bảo an ninh của Mỹ nữa. Cả hai nước vẫn còn lo ngại về mối đe dọa đến từ Triều Tiên cũng như tham vọng của Trung Quốc.

Tuy nhiên, những hành động của Mỹ – trong đó có tuyên bố của ông Obama tái khẳng định rằng quần đảo Senkaku (Trung Quốc gọi là Điếu Ngư) nằm trong hiệp ước an ninh Mỹ-Nhật – đã giúp Wasinhton ghi điểm tại khu vực.

Và việc nền kinh tế Trung Quốc đột nhiên “loạng choạng” sau 30 năm tăng trưởng ngoạn mục đã làm giảm bớt những nghi ngại về thách thức của Bắc Kinh đối với trật tự của khu vực.

Tuy nhiên, ở Đông Nam Á, chính sách xoay trục của Mỹ chưa đạt được kết quả như mong muốn. Nếu như ở Đông Bắc Á, Mỹ hành xử như một đồng minh thì ở Đông Nam Á, Mỹ có cách hành xử thiên về hướng một nhà kiến tạo hòa bình. Sự khác biệt này chủ yếu được thể hiện qua cách tiếp cận của Mỹ đối với những tranh chấp lãnh thổ.

Mỹ không đưa ra quan điểm trước những tuyên bố chủ quyền khác nhau trên vùng Biển Đông, và thường xuyên tạo ấn tượng rằng nước này không ủng hộ cả đồng minh lẫn đối tác của họ ở Đông Nam Á trong các cuộc tranh chấp giữa những nước này với Trung Quốc.

Về phương diện đảm bảo an ninh, Wasinhton đang rơi vào thế tiến thoái lưỡng nan: Mỹ muốn các đồng minh của mình có cảm giác được bảo vệ, song cũng không muốn bị lôi kéo vào các cuộc xung đột không cần thiết. Do đó, nước Mỹ bị giằng xé giữa những mục tiêu khác nhau.

Theo Danviet