Vượt qua định kiến giới trong giàn nhạc giao hưởng

Oksana Lyniv vừa trở thành người phụ nữ đầu tiên chỉ huy dàn nhạc cho vở opera khai màn Liên hoan Bayreuth (Đức).

Cô là nữ nhạc trưởng đầu tiên biểu diễn trong lịch sử 145 năm của liên hoan này được nhà soạn nhạc người Đức Richard Wagner sáng lập năm 1876.

Liên hoan Bayreuth là một sự kiện văn hóa bậc nhất ở châu Âu, được tổ chức thường niên. Năm 2020, Liên hoan Bayreuth bị hoãn do đại dịch Covid-19 ở Đức diễn biến phức tạp. Sự trở lại của liên hoan Bayreuth 2021 là cơ hội để những người yêu mến opera đến với sân khấu Bayreuth, trong đó có Thủ tướng Đức Angela Merkel và phu quân Joachim Sauer. Dưới sự điều khiển của nhạc trưởng Oksana Lyniv, bản giao hưởng “The phantom ship” (Con tàu ma) của nhà soạn nhạc Richard Wagner đã chiếm trọn trái tim khán giả. Ngay khi bản giao hưởng kết thúc, Thủ tướng Angela Merkel đã thốt lên lời khen ngợi: “Thật tuyệt vời!”.

Theo bà Katharina Wagner, Giám đốc Liên hoan Bayreuth, hiện nay trên thế giới không có nhiều nữ nhạc trưởng. Vì thế, để tìm được chỗ đứng trên sân khấu như nhạc trưởng Oksana Lyniv là một sự nỗ lực không mệt mỏi. Với Oksana, cô cho biết bản thân rất vui khi trở thành nữ nhạc trưởng đầu tiên ở Bayreuth. “Bayreuth là một thế giới rất đặc biệt, một nơi thực sự huyền diệu. Đó không chỉ là những buổi biểu diễn những tác phẩm tuyệt vời với những nghệ sĩ đẳng cấp. Bayreuth mở ra cánh cửa cho âm nhạc mới, cho khát vọng của tôi bay cao”, Oksana tâm sự.

Sinh năm 1978 trong một gia đình có truyền thống âm nhạc ở Ukraine, ngay từ nhỏ, Oksana Lyniv đã biết chơi dương cầm, vĩ cầm, thổi sáo và ca hát. Oksana từng được đào tạo tại Học viện Âm nhạc Dresden và Nhà hát Quốc gia Odessa. Từ năm 1992 đến năm 1996, cô học sáo và chỉ huy tại Trường Âm nhạc Stanislav Liudkevych ở Lviv. Cô cũng là người sáng lập dàn nhạc gồm các nhạc sĩ trẻ ở Ukraine. Năm 2003, cô trở thành nhạc trưởng Dàn nhạc Giao hưởng Thính phòng Leopolis.

Cô đã tham gia khóa học thạc sĩ với Ekkehard Klemm vào năm 2007. Cô đã nhận học bổng từ Cơ quan Trao đổi Học thuật Đức (DAAD), Viện Goethe, Quỹ Oscar và Vera Ritter. Từ năm 2007 đến năm 2009, cô được Hội đồng Âm nhạc Đức đánh giá cao. Cô ấy đã tham gia các lớp học thạc sĩ trong việc tiến hành với các dàn nhạc Hartmut Haenchen, Kurt Masur, Peter Glke, Georg Fritzsch và Roland Seiffarth.

Từ năm 2008 đến 2013, Lyniv là chỉ huy trưởng của Nhà hát Opera Quốc gia Odessa. Trong những năm 2013-2014, Oksana là trợ lý của Kirill Petrenko, nhạc trưởng chính của dàn nhạc Berlin Philharmonic. Năm 2017, cô là nhạc trưởng chính của Graz Opera và của Dàn nhạc Graz Philharmonic ở Áo. Tuy nhiên, cô vẫn tiếp tục cống hiến cho sự phát triển của âm nhạc cổ điển ở Ukraine và Dàn nhạc Giao hưởng trẻ Ukraine.

Trong một xã hội vẫn còn những quy định mang tính gia trưởng như “nhạc trưởng là công việc dành cho nam giới”, việc Oksana dấn thân vào nghề này là một sự phấn đấu không mệt mỏi. Cô chia sẻ: “Khi tôi bắt đầu học để trở thành nhạc trưởng, tôi là nữ sinh viên duy nhất tại trường đại học ở Lviv. Nhiều người lo lắng cho tôi, luôn hỏi vì sao tôi lại muốn làm nhạc trưởng bởi công việc đó không mang lại thành công cho một phụ nữ”.

Thế nhưng, Oksana vẫn mong muốn được đứng trên bục và chỉ huy dàn nhạc. “Tôi yêu các tác phẩm của các nhà soạn nhạc nổi tiếng. Việc thực hiện Bản giao hưởng thứ 6 của Tchaikovsky, Tosca của Puccini, The Valkyrie của Wagner… rất quan trọng với tôi. Nó làm tôi say mê và là động lực thúc đẩy tôi tiếp tục trên con đường của mình”, Oksana cho hay.

Theo Oksana, tính cách có ý nghĩa quan trọng đối với một nhạc trưởng dù họ là nam hay nữ. Nhạc trưởng cần phải hiện thực hóa chính xác những ý tưởng âm nhạc. Cô còn là một người đam mê sưu tầm các trang phục truyền thống Ukraine -vyshyvankas. Đây không chỉ là những bộ quần áo đơn thuần mà là linh hồn của người dân, mỗi vùng, mỗi nơi đều có màu sắc riêng, kiểu thêu riêng. “Tôi mặc chúng trong cuộc sống hàng ngày và cho các lễ hội. Các trang phục này giúp tôi kết nối khi tôi ở nước ngoài”, Oksana tâm sự.