Vùng đất mọc loài cây ví như cây lộc, cao chót vót, ra thứ quả bán như giá vàng, dân xem như bảo bối
Dổi – cây che mưa giông, nắng, gió những mái nhà Mường. Dổi cho bóng mát, không khí trong lành, cảnh quan thiên nhiên hấp dẫn.
Dổi cho thân gỗ cao vút, thẳng tắp để người quê tôi làm nếp nhà sàn. Dổi cho loại hạt làm nức vị các món ăn; cho loại thuốc (hạt dổi ngâm rượu là thuốc xoa bóp đau nhức xương khớp) quý…
Hạt dổi ngâm rượu là thuốc xoa bóp đau nhức xương khớp, là loại thuốc quý để người Mường khỏe mạnh. Dổi xứ Mường hôm nay với lớp lớp mầm non đang vươn ra nhiều vùng quê từ Lai Châu, Điện Biên, Thái Nguyên đến Tây Nguyên xa xôi… Dổi – sản vật của đất Mường quê tôi và những mùa xuân no ấm!
Đó là câu chuyện của 60 năm trước, khi bố tôi còn ở lứa tuổi thiếu nhi. Bố đã cùng chúng bạn chơi đùa dưới những tán dổi; cùng nhặt những hạt dổi chín đỏ làm đạn để chơi trò bắn ống phốc…
Để rồi sau mỗi dịp đi xa trở về, bố tôi lại thích ngồi dựa lưng bên gốc dổi cổ thụ cạnh bờ ao và ngắm nhìn dổi cứ ngạt ngào, thấm đẫm tuổi thơ trong tâm thức của người dân xứ Mường Be (xã Chí Đạo – Lạc Sơn)…
Lãnh đạo xã Chí Đạo và khách hàng thăm vườn dổi của gia đình anh Bùi Văn Lanh, xóm Be, xã Chí Đạo (huyện Lạc Sơn, tỉnh Hòa Bình).
Hạt dổi sau khi nướng được đem giã nhỏ trộn với muối rang để chấm món ăn còn một phần đem giã nhỏ để ướp với thịt, cá trước khi nấu, nướng. Mùi thơm của hạt dổi nướng khiến món ăn hấp dẫn đến lạ.
Xưa kia, các quan Lang người Mường, mỗi khi đón khách ở Kinh kì lên thăm đều dùng hạt dổi làm gia vị cho vào các món ăn và muối dổi như thế. Ngày nay, khách đến xứ Mường thưởng thức các món đặc sản có rắc hạt dổi một lần cũng sẽ nhớ và vương vấn mãi…
Bao năm rồi mà mỗi lần về quê, bố tôi vẫn thích tự tay vào bếp nướng hạt dổi để chế biến các món ăn. Vừa làm công việc yêu thích, bố tôi vừa tâm sự: “Dổi đúng là cây lộc của xứ Mường ta. Hơn 60 năm trước, lúc còn ở tuổi thiếu nhi, người già trong Mường đã luôn nhắc con cháu phải trân trọng loại cây lộc này”.
Vốn là loại cây mọc trên rừng, rồi không biết từ khi nào, những cây dổi lớn lên trong làng. Vẫn dáng cây cao thẳng tắp ngày ngày che mưa, nắng cho những mái nhà. Người trong Mường không phải đi xa tận rừng sâu để lấy gỗ làm nhà nữa.
Nhiều người già trong Mường cho rằng, vào mùa dổi chín, những đàn chim bay về từ rừng sâu kia chính là “sứ giả” đem dổi về với đất Mường. Đàn chim bay về từ rừng sâu ríu rít, tâm tình bên những chùm dổi chín như chứng kiến thành quả của ngày xa xưa, dổi được đưa từ rừng về để hôm nay kết trái vàng như thế…
Cây lộc và trái vàng ở xứ Mường Be
Video đang HOT
Ngồi bên cửa voóng nhà sàn ngắm nhìn vườn dổi thẳng tắp ông Bùi Văn Bun, Trưởng xóm Be, xã Chí Đạo, huyện Lạc Sơn, tỉnh Hòa Bình chia sẻ: Mùa dổi năm nay, gia đình ông không chỉ thu hằng trăm triệu từ bán hạt đổi tươi.
Trong năm, gia đình ông còn xuất bán khoảng 3 vạn cây giống dổi ghép. Túc tắc thu vài trăm triệu đồng/năm, gia đình ông cũng như nhiều hộ dân ở đây đang ấp ủ dự định xây dựng dịch vụ du lịch trải nghiệm.
Chắc chắn du khách sẽ rất thích thú được nằm trên những chiếc võng mắc qua những cột chống trời kia; sẽ hài lòng khi được ngủ trên những ngôi nhà sàn gỗ dổi; được thưởng thức các món ăn đậm hương vị hạt dổi; được đem những sản phẩm dổi (như: muối dổi, hạt dổi khô, hạt dổi ngâm rượu để làm thuốc xoa bóp, cây dổi giống…) về làm quà…
Khi đời sống của người dân nơi đây khởi sắc hơn, họ cũng tự tin tìm tòi hướng đi, tầm nhìn mới. Tất cả nhờ cây lộc quý dổi thơm! Ông Bun cho biết: Hiện nay, nhà nào cũng có ít thì vài cây dổi. Vài cây có tuổi đời 20-30 năm, cho thu 2-3 tạ hạt tươi. Với giá bán hạt tươi hiện là 500.000 đồng/kg thì một cây dổi cho thu mấy chục triệu đồng, tương đương cả cây vàng cũng đem lại nguồn thu không nhỏ cho nhiều gia đình.
Đặc biệt, hơn chục năm trước, nhiều nhà mạnh dạn, trồng nhiều đương nhiên có của ăn, của để và phát triển nhanh chóng. Như gia đình ông Bùi Văn Lực ở xóm Be Trên vừa tổng kết một mùa dổi bội thu. Cách đây hơn chục năm, ông Lực đã mạnh dạn trồng gần trăm cây dổi. Giờ đám dổi này đã cho thu hạt.
Có cây dổi cho thu tới 2 tạ hạt tươi. Ông Lực vui lắm, chưa bao giờ người nông dân như ông lại thu được cả tấn hạt dổi, trị giá mấy trăm triệu đồng. Gia đình ông Bùi Văn Hền, Bùi Văn Biền, Bùi Văn Lán… giờ cũng trở thành những triệu phú nhờ dổi.
Trồng cây dổi, không phải chăm sóc gì, sau chục năm cây cho hạt. Trồng cây ghép thì gần 5 năm đã cho thu hạt. Đầu tháng 9 là bà con chỉ việc mang rá, rổ ra sau vườn nhặt hạt vàng. Đúng là cây lộc, trái vàng của xứ Mường Be!
Dổi xứ Mường đang vươn xa và ước mong xuất khẩu!
Năm qua, dổi được mùa, được giá nên nhiều gia đình đã đổi đời nhờ bán hạt dổi và đặc biệt là các nhà vườn bội thu khi bán cây dổi giống. Những ngôi nhà sàn được trang bị đầy đủ tiện nghi; đường làng, ngõ xóm khang trang; tiếng còi xe ô tô rình rang của những hộ thu vài trăm triệu và tiền tỉ từ vụ dổi không còn lạ ở xứ này.
Chủ tịch UBND xã Chí Đạo Bùi Văn Luyến cho biết: Những năm gần đây, do nhu cầu của thị trường ẩm thực trong nước ngày càng phong phú, hạt dổi trở thành gia vị đặc sản không thể thiếu. Với ưu điểm không mất nhiều công chăm sóc, bảo vệ, sản phẩm hạt lại dễ thu hoạch, bảo quản, chỉ cần phơi khô, không sợ hỏng, mốc và bán được quanh năm, nên dổi đang trở thành cây chủ lực đem lại nguồn thu cao, hướng đi xóa đói, giảm nghèo và làm giàu bền vững của người dân nơi đây.
So với những cây trồng khác, cây dổi mang lại lợi ích kép. Trồng dổi cho thu hạt và còn bán được cả gỗ với giá thành cao. Dổi còn tạo môi trường trong lành, mát mẻ và tương lai sẽ trở thành điểm du lịch cộng đồng, du lịch sinh thái hấp dẫn du khách.
Xã Chí Đạo hiện có hơn 300 hộ trồng khoảng hơn 42 ha dổi (hơn 20.000 cây) ở các độ tuổi; trong đó, gần 4.000 cây đã cho thu hoạch. Cây dổi trồng 8 năm thì ra hoa, bói hạt, nếu trồng cây cấy ghép thì thời gian sẽ được rút ngắn được một nửa. Cây càng lâu năm, giá trị gỗ, hạt càng cao.
Khi nhãn hiệu tập thể “ Hạt dổi Lạc Sơn” được Cục Sở hữu trí tuệ cấp giấy chứng nhận bảo hộ ngày 18/12/2014 và xã Chí Đạo có số lượng hộ trồng, cây trồng, sản lượng và chất lượng cao nhất đã mở ra cơ hội giúp sản phẩm dổi từng bước xây dựng thương hiệu trên thị trường, vươn ra các tỉnh, thành phố trong cả nước và tiến tới khai thác tiềm năng xuất khẩu.
Bạc Liêu: Cá trắm cỏ ở nơi khác chỉ kho với hấp, ở đây dân đem muối mắm mà nổi như cồn
Từ xưa đến nay, Bạc Liêu luôn tự hào là xứ sở của cá tôm và là quê hương của nhiều món mắm ngon trứ danh như mắm cá rô không xương Vĩnh Hưng (huyện Vĩnh Lợi), mắm cá lóc huyện Phước Long... Và sẽ là một thiếu sót nếu quên nhắc đến mắm cá trắm cỏ Hồng Dân...
Từ bàn tay tài hoa của người Hồng Dân, món mắm quê hương giờ lan tỏa khắp nơi, khẳng định thương hiệu ẩm thực của một vùng đất.
Nhà bà Quách Thị Linh cách trung tâm thị trấn Ngan Dừa, huyện Hồng Dân chừng 5km, trên đường từ Ngan Dừa về Cầu Đỏ, Ba Đình. Hằng ngày, khá đông khách tìm nhà bà, quen có, lạ có, có cả những Việt kiều về thăm quê hương. Họ tìm bà Linh để tận mắt xem bà làm mắm cá trắm cỏ và để mua về những con mắm ngon.
Bà Quách Thị Linh, thị trấn Ngan Dừa, huyện Hồng Dân (Bạc Liêu) bên không gian làm mắm cá trắm cỏ.
Với giá 150.000 đồng mỗi ký mắm cá trắm cỏ, thực khách đều chọn mua vài ký bởi giá thấp mà chất lượng cao.
Chị Nguyễn Thị Tú Quyên, nhà ở ấp Cầu Đỏ, xã Vĩnh Lộc, huyện Hồng Dân, vừa loay hoay lựa mắm vừa nói: "Tôi mua mắm cá trắm cỏ của cô Linh ăn thường xuyên, cả nhà ai cũng khen ngon. Tôi làm quà gởi cho bà con ở Rạch Giá, Cần Thơ... mọi người cũng rất thích. Thỉnh thoảng, tôi lại ghé để ủng hộ cô Linh".
Bà Quách Thị Linh năm nay đã 62 tuổi, biết làm mắm từ nhỏ qua sự chỉ dạy của bà ngoại và mẹ. Hồi xưa vùng này chủ yếu làm mắm lóc, mắm sặc và mắm cá chốt, ít có mắm cá trắm cỏ như bây giờ. Món mắm này chỉ thịnh hành chừng 20 năm nay, nhưng đã tạo nên dấu ấn riêng.
Ếch òn nhơn nhớt, kêu nẫu cả ruột mà thành đặc sản người mê, kẻ sợ
Làm mắm cá trắm cỏ không khác những loại cá khác là mấy, cũng làm cá sạch rồi rửa muối và sau đó là ướp muối, chao đường đem ủ.
Đến thời gian cá đã thành mắm, người làm mắm sẽ ướp thính, chao đường cho vừa ăn là có thể dùng được.
Thời gian ấy chừng 5-6 tháng. "Sở dĩ tôi làm mắm lâu ăn hơn vì tất cả công đoạn đều làm theo kiểu ông bà xưa truyền lại, không có hóa chất, phẩm màu hay bất cứ máy móc nào hỗ trợ" - bà Linh lý giải thêm.
Mỗi năm, bà Linh làm ít nhất cũng hơn 1 tấn mắm, nhiều thì lên đến hơn 2 tấn, nhưng đều không đủ bán. Mắm cá trắm cỏ của bà Linh làm được cung cấp cho các nhà hàng, quán ăn ở huyện Hồng Dân và bán lẻ tại chợ Ngan Dừa.
Bà Linh cho biết: "Mỗi năm làm mắm cá trắm cỏ nhiều hay ít còn tùy thuộc vào nguồn cá nguyên liệu. Mấy năm nay bà con tập trung nuôi tôm nhiều nên lượng cá trắm cỏ cũng hạn chế".
Mắm cá trắm cỏ giờ là niềm tự hào của người Hồng Dân bên cạnh gạo một bụi đỏ trứ danh, vì đã có được thương hiệu.
Mắm cá trắm cỏ Hồng Dân được UBND tỉnh Bạc Liêu công nhận là Sản phẩm công nghiệp nông thôn tiêu biểu của tỉnh năm 2017. Cùng năm đó, Cục Sở hữu trí tuệ - Bộ Khoa học và Công nghệ đã công nhận Chỉ dẫn địa lý quốc gia đối với mắm cá trắm cỏ Hồng Dân.
Thương hiệu ấy dần được củng cố và khẳng định qua từng khạp mắm của bà con, bằng chất lượng và vị đậm đà của một món ăn đồng quê.
Thau cá trắm cỏ thơm ngon, không phẩm màu.
Người làm mắm cá trắm cỏ ở Hồng Dân giờ có "ngôi nhà chung" là Hợp tác xã Nuôi trồng thủy sản Thống Nhất II, ấp Thống Nhất, thị trấn Ngan Dừa, huyện Hồng Dân.
Bà con làm mắm vào hợp tác xã được cung ứng nguồn cá nguyên liệu, bao tiêu sản phẩm và tham gia các lớp bồi dưỡng kiến thức về cách làm và chế biến thực phẩm an toàn. Có thể khẳng định, mắm cá trắm cỏ Hồng Dân là "mắm sạch" khi quy trình kỹ thuật sản xuất mắm an toàn do Trường Đại học Cần Thơ chuyển giao được ứng dụng.
Vùng nuôi cá trắm cỏ nguyên liệu quảng canh cũng tuân thủ theo quy trình nuôi thủy sản an toàn. Ông Nguyễn Quang Trung, Giám đốc Hợp tác xã Nuôi trồng thủy sản Thống Nhất II, cho biết: Mỗi năm, các xã viên tiêu thụ hơn 20 tấn cá trắm cỏ nguyên liệu, đầu ra cho con mắm rất ổn định do đã có thương hiệu. Hợp tác xã đang huy động nguồn vốn để mở rộng quy mô sản xuất.
Ly kỳ chuyện săn loài nòng nọc "khổng lồ" trên đỉnh mây mù
Có nhiều cách để thưởng thức mắm cá trắm cỏ Hồng Dân. Quen nhất và ngon nhất là đem chưng. Mỗi con mắm cá trắm cỏ khá lớn nên mỗi lần chưng chừng phân nửa hoặc một phần ba con là vừa.
Mắm rửa sơ qua cho bớt độ mặn, sau đó ướp gia vị, kèm thêm thịt heo ba rọi bằm không nhuyễn, một chút củ hành tím, ớt...Tất cả cho vào tô và đem hấp cách thủy, chừng 30 phút là có thể dùng.
Tô mắm chưng thơm lừng, ăn kèm với rau sống như rau cần ống, chuối chát, khế chua, quế, ngò om...cùng một chén cơm nấu bằng gạo một bụi đỏ Hồng Dân dẻo thơm thì quả là một "tuyệt phẩm".
Mắm cá trắm cỏ Hồng Dân dùng làm nguyên liệu để nấu bún mắm, lẩu mắm cũng không thể chê vào đâu được. Đơn giản hơn nữa, một khúc nắm cá trắm cỏ đem đi chiên trên lửa nhỏ cũng hao cơm không ít.
Câu chuyện thành công của mắm cá trắm cỏ Hồng Dân là minh chứng sống động cho việc phát huy những giá trị văn hóa truyền thống trong phát triển kinh tế - xã hội thời hội nhập. Đây cũng là điển hình trong cụ thể hóa Chương trình mục tiêu quốc gia "Mỗi xã một sản phẩm" (OCOP) đang được triển khai thực hiện.
Tuyên Quang: Nông dân có vốn đầu tư nuôi trâu, càng nuôi càng lãi Nhiều hộ nông dân trên địa bàn tỉnh Tuyên Quang đã có đời sống khấm khá hơn nhờ được vay vốn Quỹ Hỗ trợ nông dân (HTND) để đầu tư nuôi trâu sinh sản, mang lại hiệu quả kinh tế cao. Giúp hộ nghèo tiếp cận nguồn vốn Ông Nguyễn Văn Hùng - Chủ tịch Hội ND xã Thành Long, huyện Hàm Yên...