Vụ lừa đảo tiền tiết kiệm rúng động Trung Quốc

Hàng trăm người Trung Quốc đã biểu tình đòi lại tiền trong vụ lừa đảo tài chính lớn với hàng chục tỷ nhân dân tệ bị giam tại ngân hàng, thậm chí có thể mất trắng.

Theo Bloomberg, trên các video được lan truyền rộng rãi tại Trung Quốc, đám đông biểu tình tập trung tại một chi nhánh của Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc (PBoC) ở Trịnh Châu. Họ ném những chai nước rỗng, giơ cao biển và hét lên “trả lại tiền cho chúng tôi”.

Những cuộc biểu tình lớn là điều hiếm gặp tại Trung Quốc, nhưng hiện nay, tình hình dường như đã vượt ngoài tầm kiểm soát của giới chức trách địa phương. Trong 2 cuộc biểu tình diễn ra vào ngày 23/5 và 26-27/6, đám đông lên tới hàng trăm người.

Đám đông tập trung tại một chi nhánh của Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc ở Trịnh Châu, giơ cao biển và hét lên “trả lại tiền cho chúng tôi”. Ảnh: Bloomberg.

Vụ lừa đảo tài chính quy mô lớn

Những người biểu tình muốn đòi lại khoản tiền gửi lên tới hàng chục tỷ nhân dân tệ. Theo Ủy ban Ngân hàng và Bảo hiểm Trung Quốc, kết quả điều tra chỉ ra New Fortune Group Hà Nam – một công ty đầu tư tư nhân có cổ phần ở 4 nhà băng nhỏ tỉnh Hà Nam – đã thông đồng với các nhân viên ngân hàng để huy động vốn trái phép thông qua những nền tảng trực tuyến của bên thứ 3.

Đến đầu tháng 4, các nhà băng tạm ngừng cho khách hàng rút tiền, bao gồm Ngân hàng Nông thôn Vũ Châu, Ngân hàng Thượng Thái, Ngân hàng Cộng đồng Chá Thành và Ngân hàng Phương Đông Khai Phong.

Mới đây, cảnh sát Trung Quốc cho biết đã bắt giữ thêm nhiều nghi phạm có liên quan đến vụ lừa đảo.

“Các cơ quan công an vừa bắt giữ một nhóm nghi phạm hình sự, đồng thời niêm phong, thu giữ và phong tỏa tiền, tài sản liên quan đến vụ án theo quy định của pháp luật”, Bloomberg dẫn thông báo của công an thành phố Hứa Xương (tỉnh Hà Nam) hôm 10/7.

Hồi tháng 6, công an thành phố Hứa Xương cũng cho biết đã bắt giữ những nghi phạm có liên hệ với New Fortune Group Hà Nam.

Cuộc biểu tình với quy mô hàng trăm người hiếm gặp ở Trung Quốc. Ảnh: SCMP.

Sau đó, các nhà chức trách ở Trịnh Châu đã phạt 5 quan chức vì đổi mã y tế của 1.300 khách hàng thành màu đỏ nhằm ngăn họ đến những địa điểm công cộng hoặc di chuyển bằng các phương tiện giao thông công cộng.

Hồi tháng 5, việc mã y tế bị chuyển sang màu đỏ khiến người biểu tình gặp rắc rối khi tìm cách tập hợp tại văn phòng của Ủy ban Điều tiết Bảo hiểm và PBoC ở Trịnh Châu.

Theo The Guardian, cô Yang – một trong các khách hàng – bị giam 499.500 NDT tại ngân hàng ở Hà Nam, ngày 18/4, cô phát hiện không thể truy cập vào tài khoản ngân hàng. “Khi cố gắng khiếu nại, mã y tế của tôi đột nhiên chuyển thành màu đỏ trong khoảng 10 ngày”, cô kể lại.

Cuối ngày 10/7, cơ quan quản lý ngân hàng và bảo hiểm của tỉnh Hà Nam cho biết đang “tăng tốc” giải quyết cuộc khủng hoảng tài chính địa phương và “bảo vệ các quyền, lợi ích hợp pháp của công chúng”.

Những lỗ hổng

ỞTrung Quốc, các ngân hàng địa phương chỉ được nhận tiền gửi tiết kiệm từ người trong vùng. Nhưng một số nhà băng đã dùng nền tảng bên thứ 3 để thu hút tiền gửi ngoài khu vực.

Loại hình huy động này giúp các nhà băng lách những hạn chế về phạm vi hoạt động.

Hiện chưa có con số chính thức về khoản tiền bị giam tại các nhà băng ở Hà Nam. Nhưng theo ước tính của tạp chí Sanlian Lifeweek, khoảng 400.000 khách hàng trên khắp cả nước không thể lấy lại tiền tiết kiệm.

“Chúng tôi như ngồi trên đống lửa”, cô Chris – một khách hàng đã gửi 400.000 NDT (tương đương 59.693 USD) ở một trong số các ngân hàng – chia sẻ.

Chúng tôi sợ rằng số tiền tiết kiệm của mình sẽ bị coi là những khoản đầu tư bất hợp pháp

Cô Chris, khách hàng của một trong 4 ngân hàng ở Hà Nam

“Tệ hơn, chúng tôi sợ rằng số tiền tiết kiệm sẽ bị coi là những khoản đầu tư bất hợp pháp”, cô nói.

Cuối tháng 6, 4 ngân hàng tại Hà Nam thông báo bắt đầu thống kê thông tin của những khách hàng bị ảnh hưởng theo yêu cầu của các cơ quan quản lý. Nhưng với những người gửi thông qua nền tảng bên thứ 3, nếu cảnh sát kết luận rằng khoản tiền gửi là trái phép, họ có thể mất trắng.

Vụ việc phơi bày những rủi ro đối với các ngân hàng nhỏ trong việc thu hút tiền gửi thông qua mối quan hệ với những nền tảng trực tuyến.

“Quy mô của các bê bối trong ngành ngân hàng, nhất là những vụ lãnh đạo ngân hàng chiếm đoạt tiền gửi, rất đáng báo động. Những gì mà chúng ta nhìn thấy có thể chỉ là phần nổi của tảng băng”, giáo sư Frank Xie tại Đại học Nam Carolina Aiken cảnh báo.

Năm ngoái, PBoC đã cấm các tổ chức cho vay triển khai những dịch vụ tiền gửi “đổi mới”. Lý do được đưa ra là cần “bảo vệ túi tiền của người dân”.

Họ lo ngại sự mở rộng thần tốc của lĩnh vực fintech (tài chính công nghệ) sẽ tạo ra nhiều rủi ro hệ thống.

Cuộc biểu tình cũng làm dấy lên những nghi ngại về sức mạnh tài chính và khả năng quản trị doanh nghiệp của gần 4.000 nhà băng ở vùng nông thôn Trung Quốc. Họ quản lý khối tài sản khoảng 7.000 tỷ USD.

Trung Quốc đã xử lý khoản nợ xấu trị giá 2.600 tỷ NDT tại hơn 600 ngân hàng nông thôn được xếp vào loại có rủi ro cao trong vài năm qua. Nước này cũng rót vốn khoảng 133,4 tỷ NDT cho 289 nhà băng ở nông thôn.