Vụ binh biến ở Guinea: Nga hối thúc các bên kiềm chế bạo lực và tìm giải pháp hòa bình
Ngày 6/9, Nga đã lên án cuộc đảo chính tại thủ đô Conakry của Guinea và kêu gọi trả tự do ngay lập tức cho Tổng thống Alpha Conde, người bị các lực lượng đặc nhiệm của quân đội lật đổ và giam giữ một ngày trước đó.
Binh sĩ Guinea tuần tra trên đường phố Conakry sau khi nhóm binh sĩ đặc nhiệm tiến hành cuộc binh biến bắt giữ Tổng thống và giải thể Chính phủ nước này, ngày 5/9/2021. Ảnh: AFP/TTXVN
Trong một tuyên bố, Bộ Ngoại giao Nga nêu rõ: “Moskva phản đối mọi hành động nhằm thay đổi nhà lãnh đạo trái với hiến pháp. Chúng tôi yêu cầu trả tự do cho Tổng thống Conde và đảm bảo quyền miễn trừ (cho ông Conde). Chúng tôi tin rằng cần đưa Guinea trở lại con đường hợp hiến càng sớm càng tốt. Chúng tôi hối thúc các bên chính trị tại Guinea tránh các hành động có thể gây thêm bạo lực và nỗ lực đạt được giải pháp hòa bình thông qua đàm phán”.
Nga có mối quan hệ hợp tác thương mại và kinh tế lâu dài với Guinea kể từ thời Liên Xô trước đây. Hiện mối quan hệ giữa hai nước tập trung vào buôn bán kim loại. Guinea là quốc gia có trữ lượng bauxite lớn nhất thế giới. Trong khi đó, hãng sản xuất nhôm lớn thứ 3 trên thế giới, Rusal của Nga đang vận hành 3 mỏ khai thác bauxite và một nhà máy nhôm ở Guinea. Các mỏ bauxitet ở Guinea chiếm 42% sản lượng bauxite chung của hãng Rusal.
Cuộc đảo chính tại Guinea đã đẩy giá kim loại này ngày 6/9 lên tới mức cao nhất trong 10 năm qua. Tuy nhiên, hiện chưa có dấu hiệu cho thấy nguồn cung này bị gián đoạn.
Trước đó, Tổng Thư ký Liên hợp quốc Antonio Guterres, lãnh đạo Liên minh châu Âu (EU), Liên minh châu Phi (AU), Cộng đồng Kinh tế các nước Tây Phi (ECOWAS), Mỹ, Nigeria cũng đã lên án cuộc đảo chính tại Guinea.
Cùng ngày, Đại sứ quán Trung Quốc tại Guinea đã phát cảnh báo an ninh dành cho công dân Trung Quốc tại quốc gia Tây Phi này sau cuộc đảo chính. Tuyên bố của Đại sứ quán Trung Quốc một lần nữa nhắc nhở các công dân Trung Quốc tại Guinea giữ bình tĩnh, tạm thời tránh đi ra ngoài và tăng cường các biện pháp phòng vệ an toàn. Trong tình huống khẩn cấp có cần liên hệ ngay với đại sứ quán.
Phát biểu với kênh truyền hình CCTV, người phát ngôn Đại sứ quán Trung Quốc tại Guinea Yue Shaowen cho biết tình hình ở thủ đô Conakry đã tạm thời lắng dịu. Các cơ quan và nhân viên Trung Quốc tại Guinea hiện vẫn ổn định. Ông Yue cho biết Đại sứ quán Trung Quốc tại Conakry sẽ theo dõi sát sao tình hình và sẽ cập nhật kịp thời trên trang web và tài khoản WeChat của mình.
Trong một diễn biến liên quan, ngày 6/9, người phát ngôn quân đội Guinea cho biết biên giới trên bộ và trên không của nước này đã được mở trở lại để phục vụ cho các mục đích thương mại và nhân đạo.
Trước đó, ngày 5/9, giới chức Guinea cho biết Dinh Tổng thống nước này đã bị nhóm binh sĩ đảo chính tấn công. Nhóm binh sĩ này sau đó tuyên bố đã bắt giữ Tổng thống Alpha Conde, giải tán chính phủ và xóa bỏ hiến pháp, đồng thời đóng cửa biên giới. Lực lượng đảo chính cũng ban bố lệnh giới nghiêm trên toàn quốc.
Quân đội Guinea đảo chính, bắt Tổng thống
Guinea, quốc gia ở Tây Phi, đang đối đầu với một cuộc khủng hoảng chính trị khi quân đội tuyên bố đảo chính, bắt Tổng thống và giải tán chính phủ.
"Sau khi bắt Tổng thống, chúng tôi quyết định giải tán chính phủ", đại tá Mamadi Doumbouya, chỉ huy lực lượng đặc nhiệm trong quân đội Guinea, đứng bên cạnh những binh sĩ vũ trang tuyên bố trên truyền hình quốc gia hôm nay. Doumbouya cũng thêm rằng biên giới trên bộ và trên không của Guinea đã bị đóng.
Sau khi chiếm đài truyền hình quốc gia, lực lượng của đại tá Doumbouya cam kết sẽ khôi phục nền dân chủ và tự gọi mình là Ủy ban Tập hợp và Phát triển Quốc gia. Doumbouya không cho biết Tổng thống Alpha Conde đang ở đâu.
Tổng thống Guinea Alpha Conde. Ảnh: AFP.
Chính phủ của Tổng thống Conde ra tuyên bố cho rằng một cuộc tấn công nhằm vào phủ tổng thống do lực lượng đặc nhiệm thực hiện đã bị "đẩy lùi". Tuy nhiên, tuyên bố này gây hoài nghi, do Conde, 83 tuổi, không xuất hiện trên truyền hình hay đài phát thanh sau thông báo đảo chính của quân đội.
Đại tá Doumbouya cho biết ông hành động vì lợi ích quốc gia và của hơn 12,7 triệu dân Guinea, cáo buộc Tổng thống Conde đã không nỗ lực cải thiện nền kinh tế và tình trạng của đất nước không được cải thiện sau 72 năm giành độc lập từ Pháp.
"Nếu nhìn vào tình trạng đường sá, bệnh viện, các bạn sẽ nhận ra rằng sau 72 năm, đã đến lúc thức tỉnh", Doumbouya nói. "Chúng ta phải thức tỉnh".
Đại tá Doumbouya (ngồi giữa) phát biểu trên truyền hình quốc gia Guinea. Ảnh: Twitter/Bate Felix .
Mức độ tín nhiệm của Tổng thống Conde gần đây lao dốc sau khi ông tìm cách tiếp tục nhiệm kỳ thứ ba, tuyên bố giới hạn hai nhiệm kỳ không áp dụng với mình.
Hình ảnh được công bố trên mạng xã hội cho thấy Tổng thống Conde ngồi với dáng vẻ mệt mỏi, bên cạnh ông là một binh sĩ mặc trang phục lính đặc nhiệm Guinea.
Sáng sớm nay, người dân ở quận Kaloum của thủ đô Conakry, nơi đặt các cơ quan chính phủ, cho biết họ nghe thấy tiếng súng lớn và nhiều binh sĩ xuất hiện trên đường phố, yêu cầu họ trở về ở yên trong nhà.
Một nhà ngoại giao phương Tây giấu tên hiện công tác tại Conakry cho hay tình trạng bất ổn bắt đầu nổ ra sau khi đại tá Doumbouya bị sa thải, khiến các thành viên của lực lượng đặc nhiệm nổi dậy và chiếm dinh tổng thống.
Video xuất hiện trên mạng cho thấy Tổng thống Conde dường như đã bị quân đội bắt. Video: YouTube/Elsar Media Production .
Guinea, một trong những nước nghèo nhất thế giới dù sở hữu nguồn tài nguyên khoáng sản khổng lồ, lâu nay bị bủa vây bởi bất ổn chính trị. Căng thẳng bùng lên mạnh mẽ hồi năm ngoái sau chiến dịch tranh cử nhiệm kỳ thứ ba gây tranh cãi của Tổng thống Conde. Một ngày trước cuộc bầu cử tổng thống năm 2020, quân đội đã chặn lối vào quận Kaloum sau khi có báo cáo về một cuộc nổi dậy quân sự ở phía đông thủ đô.
Tổng thống Conde, 83 tuổi, từng thoát chết trong một vụ ám sát hồi năm 2011. Ông chiến thắng nhiệm kỳ thứ ba chỉ sau khi thông qua một điều khoản mới trong hiến pháp vào tháng 3/2020 cho phép ông vượt qua giới hạn hai nhiệm kỳ của đất nước.
Một xe thiết giáp của quân đội Guinea tại quận Kaloum của thủ đô Conakry ngày 5/9. Ảnh: Reuters.
Hàng chục người đã thiệt mạng trong các cuộc biểu tình phản đối Tổng thống Conde, chủ yếu là từ các cuộc đụng độ với lực lượng an ninh. Hàng trăm người cũng bị bắt.
Conde tuyên bố đắc cử tổng thống vào ngày 7/11/2020, bất chấp đối thủ chính của ông là Cellou Dalein Diallo cùng những chính trị gia đối lập khác gọi cuộc bầu cử là "giả mạo".
EU lên án đảo chính, kêu gọi trả tự do cho Tổng thống Alpha Conde Đại diện cấp cao của Liên minh châu Âu (EU) phụ trách chính sách an ninh và đối ngoại, ông Josep Borrell đã lên án vụ đảo chính tại Guinea và kêu gọi lực lượng làm binh biến trả tự do cho Tổng thống Alpha Conde. Tổng thống Guinea Alpha Conde bị bắt giữ, sau vụ đấu súng dữ dội được cho là...