Vỡ đập thủy điện: Lời cảnh báo tham vọng “viên pin châu Á” của Lào?
Những năm gần đây, Lào không hề giấu diếm tham vọng trở thành “viên pin châu Á” bằng việc lên kế hoách xây dựng liên tiếp các đập thủy điện. Tuy nhiên, sự cố gây chấn động thế giới: vỡ đập thủy điện Xe Pian Xe Namnoy liệu có đẩy lùi tham vọng này của Lào?
Sẽ giàu có nhờ xuất khẩu điện
Theo tờ Vientiane Times, Lào hiện có 53 nhà máy thủy điện với tổng công suất 7.082 MW, có thể tạo ra 37.028 triệu kWh điện mỗi năm. Chính phủ nước này lên kế hoạch tăng công suất gần gấp đôi lên 13.062 MW trong năm 2020, hướng đến xuất khẩu cho các quốc gia Đông Nam Á.
Giới chức Lào tin rằng đất nước nhỏ bé này sẽ nhanh chóng trở nên giàu có nếu biến mình thành “viên pin của châu Á”, sử dụng những sườn núi dốc, những hang động lớn và hệ thống sông ngòi phong phú để chạy các nhà máy thủy điện, sản xuất đủ lượng điện để Lào có thể xuất khẩu sang các nước láng giềng.
Vụ vỡ đập thủy điện Xe Pian Xe Namnoy được xếp vào mức thảm họa kinh hoàng. Ảnh: IT
“Nếu tất cả các nguồn năng lượng có thể được phát triển, Lào có thể trở thành viên pin của Đông Nam Á”, CS Monitor dẫn lời Bộ trưởng Công nghiệp và Thương mại Lào Nam Viyaketh cho hay, “Chúng tôi có thể bán năng lượng của mình cho các nước láng giềng. Lào có thể trở nên giàu có”.
Chính vì thế, các quan chức cấp cao Lào gần đây tăng cường chuyến thăm đến những quốc gia trong khu vực, đề xuất ký kết thỏa thuận mua bán điện. Chính phủ Lào đã ký kết thỏa thuận hợp tác về nghiên cứu khả năng mua bán điện với Campuchia, Myanmar, Thái Lan, Trung Quốc và Việt Nam.
“Có 47 đập thủy điện đang hoặc sắp được xây dựng và tất cả dự kiến đi vào hoạt động trong năm 2020 và 2021. Khi đó, chúng tôi có tổng cộng 100 nhà máy thủy điện, tổng công suất 13.062 MW, có thể sản xuất 66.944 triệu kWh điện hằng năm và 85% trong số này sẽ được xuất khẩu”, tờ Vientiane Times dẫn lời ông Khammany Inthirath, Bộ trưởng Năng lượng và Mỏ Lào, tuyên bố hồi cuối tháng 3.
Chẳng hạn ở Myanmar, nhu cầu sử dụng điện tăng 13% hằng năm, ước tính cần công suất 4.500 MW vào 2020 và đến 2030 là 13.410 MW. Năm ngoái, Lào tuyên bố lên kế hoạch xuất khẩu 200 MW điện cho Myanmar vào năm 2020 và hơn thế nữa trong tương lai. Nước này cũng đã đạt thỏa thuận bán 100 MW điện cho Malaysia thông qua Thái Lan. Để thực hiện kế hoạch này, chính phủ Lào phải tăng cường các nhà máy thủy điện.
Video đang HOT
Bên cạnh đó, thủy điện giúp Lào trở thành địa điểm thu hút nhiều nhà đầu tư nước ngoài. Kể từ năm 1986, Lào mở cửa đón nhà đầu tư nước ngoài và đã thu hút được khoảng 6,6 tỉ USD (150.262 tỉ đồng) rót vào các dự án xây nhà máy thủy điện. Con số này chiếm 33,4% tổng số vốn đầu tư nước ngoài vào Lào.
Lào vốn đã xuất khẩu 2/3 lượng điện sản sinh từ các hệ thống thủy điện. Điện năng đóng góp gần 30% trong số hàng hóa xuất khẩu của nước này.
Những lo ngại đang thành hiện thực
Bên cạnh những tương lai tươi sáng được Lào kỳ vọng thì không ít chỉ trích cho rằng các dự án thuỷ điện này sẽ gây ra những thiệt hại về môi trường cũng như cuộc sống của người dân.
Hàng nghìn người dân Lào lâm vào cảnh mất nhà cửa. Ảnh: IT
Tổ chức liên chính phủ Ủy hội Sông Mê Kông (MRC) nhiều lần cảnh báo những đập thủy điện sắp xây dựng sẽ đe dọa an ninh lương thực và sản lượng nông nghiệp, đe dọa đời sống của 60 triệu người dân ở khu vực hạ lưu sông Mê Kông. Báo cáo của MRC công bố ngày 6.4 mô tả chi tiết tác động của 12 đập thủy điện trên Mê Kông cùng 120 đập được lên kế hoạch trong vòng 20 năm tới.
Theo đó, 12 dự án đập thuỷ điện sẽ ngăn chặn 55% dòng chảy tự do, ảnh hưởng đến 40 chi lưu và là ổ chứa cho các loại cá da trơn. Báo cáo cho thấy các đập Pak Chom và Ban Koum ở biên giới Thái – Lào sẽ ảnh hưởng đến 588.189 người sống xung quanh đó.
Nhiều người dân Thái Lan lẫn Lào đã phản đối mạnh mẽ các dự án trên khiến cho nhiều dự án phải tạm ngưng. Trong báo cáo 3.600 trang, MRC đưa ra nhiều bằng chứng cụ thể và ước tính sản lượng thủy sản sẽ giảm 30 – 40% vào năm 2040.
Ikuko Matsumoto, nhà nghiên cứu thuộc tổ chức phi lợi nhuận Những dòng sông quốc tế (International Rivers), lo lắng những người bị dự án NT2 ảnh hưởng có thể sẽ không còn sinh sống nhờ vào các khu rừng và dòng sông.
Khoảnh khắc ghi lại được cảnh nước từ đập thủy điện Xe Pian Xe Namnoy vỡ. Ảnh: IT
Bà Ikuko Matsumoto nhấn mạnh: “Tôi nghĩ rằng vấn đề quan trọng nhất cho người dân là an ninh lương thực. Cuộc sống hàng ngày của họ dựa vào bắt cá, trồng lúa và thu lượm nguyên liệu rừng. Làm thế nào để các doanh nghiệp và chính phủ có thể giúp họ khôi phục trở lại cuộc sống như trên? Đó là thách thức lớn nhất và tôi thực sự không nhìn thấy thành công đáng kể”.
Ngay khi Lào khởi động kế hoạch xây dựng đập thủy điện Pak Lay, ngay phía dưới hạ lưu công trình đập Xayaburi sắp hoàn thành, chuyên gia độc lập về sinh thái ĐBSCL Nguyễn Hữu Thiện bình luận: Vậy là thêm một domino lại đổ trên sông Mê Kông. Đối với ĐBSCL, thêm một con đập chặn dòng đồng nghĩa với việc phù sa và cát bị chặn lại nhiều hơn. Mất cát, phù sa sạt lở bờ sông, bờ biển ngày càng gia tăng. Vấn đề sạt lở bờ sông, bờ biển ở ĐBSCL đang ngày càng bức xúc.
Theo ông Thiện, quyết định này là điều rất khó hiểu của cả Chính phủ Lào lẫn các nhà đầu tư. Tháng 2.2018, Thái Lan đã tạm dừng hợp đồng mua điện từ đập Pak Beng, không có đầu ra “số phận” của con đập này chưa biết sẽ ra sao. Nay Lào lại muốn xây đập Pak Lay, thị trường tiêu thụ chính được nhắm tới vẫn là Thái Lan. Nhưng với sự phản ứng quyết liệt của người dân Thái Lan, dự báo đầu ra của dự án mới này có thể rơi vào hoàn cảnh khó khăn tương tự đập Pak Beng.
Bất chấp những chỉ trích, Lào vẫn đẩy mạnh kế hoạch xây thêm đập thủy điện. Các quan chức Lào từng tuyên bố MRC không thể ngăn chặn nước này thực hiện quyền đối với dự án thủy điện và rằng chính phủ sẽ giải quyết một số mối lo ngại về môi trường. Và vụ vỡ đập thủy điện Xe Pian Xe Namnoy là lời cảnh báo đầu tiên?
Theo Danviet
Trực thăng của Quân khu 5 đang tiếp cận "điểm nóng" vụ vỡ đập ở Lào
Trước thông tin đập thủy điện Xe-Pian Xe Namnoy (Lao) làm hàng chục người chết, tính mạng của hàng ngàn người dân trong tình thế ngàn cân sợi tóc, Quân khu 5 (Việt Nam) đã lập tức cử lực lượng tới hỗ trợ.
Chiều 25.7, trao đổi với PV Dân Việt, Trung tướng Nguyễn Long Cáng - Tư lệnh Quân khu 5 (đóng tại TP.Đà Nẵng) cho biết, ngay sau khi nhận được tin nước bạn Lào gặp phải sự cố vỡ đập thủy điện, trên tinh thần kết nghĩa, gắn bó mật thiết với nhau từ nhiều thập kỷ nay, Quân khu 5 đã có nhiều hoạt động hỗ trợ nước bạn Lào khắc phục hậu quả của vụ việc vỡ đập thủy điện Xe-Pian Xe Namnoy (huyện Sanamxay, tỉnh Attapeu, Lao) xảy ra vào đêm 23.7.
"Sau khi nhận được thông tin vỡ đập ở tỉnh Attapeu, tôi đã điện cho Bộ trưởng Bộ Quốc phòng xin ý kiến và có công văn gửi Bí thư tỉnh ủy tỉnh Quảng Nam, Bí thư tỉnh ủy tỉnh Kom Tum để cùng phối hợp lên các phương án giúp đỡ nước bạn khắc phục hậu quả. Hiện tỉnh bạn chưa cần đơn vị đưa quân số và thiết bị qua để hỗ trợ. Tuy nhiên, các đơn vị của Quân khu 5 đang thực hiện nhiệm vụ tại nước bạn Lào đã trực tiếp tới hiện trường. Trong đó, máy bay trực thăng của Quân khu 5 đang thực hiện nhiệm vụ tìm kiếm cứu nạn ở vùng nguy hiểm nhất của vụ vỡ đập", Trung tướng Nguyễn Long Cáng nói.
Các đơn vị thuộc Quân khu 5 tại Lào chuẩn bị trực thăng vào "điểm nóng" vụ vỡ đập ở nước bạn Lào. Ảnh: BTL QK5
Vị Tư lệnh Quân khu 5 cho biết thêm, hiện đơn vị này đã sẵn sàng quân số 1.000 người cùng nhiều trang thiết bị để nhận lệnh qua nước bạn giúp khắc phục hậu quả. Trước mắt, Bộ Tư lệnh Quân khu 5 đã hỗ trợ người dân tỉnh Attapeu một số kinh phí để mua các yếu phẩm ổn định cuộc sống tạm thời.
"Bộ tư lệnh Quân khu 5 hỗ trợ 200 triệu đồng và chỉ đạo Công ty TNHH MTV Hữu nghị Nam Lào (Quân khu 5) hỗ trợ thêm 200 triệu đồng giúp bà con ổn định phần nào trong tình huống ngặt ngèo hiện nay. Bên cạnh đó, Bộ Tư lệnh đã điều đoàn cán bộ y sĩ, bác sĩ cùng các trang bị y tế của Công ty và Đội K53 (Bộ chỉ huy quân sự tỉnh Kon Tum) đang làm nhiệm vụ tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ quân tình nguyện và chuyên gia Việt Nam hy sinh tại Lào, phối hợp chặt chẽ với với lực lượng vũ trang tại địa phương tiến hành khám, chữa bệnh, giúp đỡ người dân khắc phục hậu quả vụ vỡ đập", Tư lệnh Nguyễn Long Cáng thông tin.
Được biết, hiện ngoài lực lượng của Quân khu 5, các đơn vị thuộc Binh đoàn 15 đang thực hiện nhiệm vụ tại nước bạn Lào cũng tham gia hỗ trợ địa phương nơi xảy ra vụ vỡ đập để khắc phục hậu quả.
Theo thông tin ban đầu, việc đập thủy điện Xe-Pian Xe Namnoy ở tỉnh Attapeu bị vỡ đã gây ngập lụt nghiêm trọng khu vực hạ lưu, khiến một số người chết và mất tích, hàng nghìn người đang không có nhà. Ngày 24.7, Chính phủ Lào đã ban bố tình trạng khẩn cấp tại huyện Samathay, tỉnh Attapeu.
Theo báo cáo số 1 của Trung tâm hô trơ nhân đao Asean (AHA), mưa lũ đã khiến 41 huyện, 349 ngôi làng, 3.452 gia đình bị ảnh hưởng; hơn 200 ngôi nhà bị phá huỷ và phá huỷ hoàn toàn; nhiều hạ tầng giao thông bị hỏng. Tại tỉnh Attapeu, hệ thống nước sạch đã bị cắt; cách duy nhất để di chuyển đến vùng bị ảnh hưởng là bằng thuyền. Chính phủ Lào đã tích cực huy động mọi nguồn lực để khắc phục hậu quả và hàng nghìn người cũng đã được sơ tán đến nơi an toàn.
Trước đó, tối 23.7, đập thủy điện Xe-Pian Xe Namnoy ở tỉnh Attapeu, đông nam Lào bị vỡ, hàng trăm người mất tích và nhiều người ở 6 làng thuộc huyện Sanamxay được cho là đã thiệt mạng, theo hãng thông tấn Lào LNA. Hơn 6.600 người rơi vào tình cảnh mất nhà cửa do nước lũ.
Hồ chứa thuỷ điện Xe- Pian Xe Namnoy có thiết kế 1,034 tỷ m3 và hiện mới tích nước được một phần. Lưu lượng xả của thuỷ điện Xe-Pian Xe Namnoy hơn 200m3/s, rất thấp so với lưu lượng đang xả của các thuỷ điện lớn ở Việt Nam. Khoảng cách từ thuỷ điện tới biên giới Việt Nam khoảng 650km và nếu có tác động đến Việt Nam phải 5-8 ngày nước mới về đến Tân Châu, Châu Đốc (An Giang).
Theo Danviet
Nhiều người Việt Nam từ vùng vỡ đập thủy điện ở Lào bắt đầu về nước Nước lũ vùng đập thủy điện Xe-Pian Xe-Namnoy (tỉnh Attapeu, Lào) bắt đầu rút nhưng công tác cứu hộ vẫn đang được tích cực triển khai. Trong ngày 25.7, nhiều đoàn cứu trợ từ Việt Nam thông qua cửa khẩu Bờ Y (huyện Ngọc Hồi, Kon Tum) đã sang Lào thực hiện công tác cứu trợ đồng bào vùng lũ. Chiều 25.7, trao...