Virus Corona: 2 lý do WHO không tuyên bố đại dịch sớm
Không chỉ căn cứ khoa học, WHO còn chịu cả áp lực chính trị.
Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) ngày 30-1 họp tại Geneva (Thụy Sĩ) tuyên bố tình trạng y tế khẩn cấp toàn cầu (PHEIC) liên quan dịch virus Corona xuất phát từ TP Vũ Hán, tỉnh Hồ Bắc (Trung Quốc – TQ). WHO nói “cực kỳ lo ngại” về khả năng lây nhiễm từ người sang người ở ba nước (Đức, Nhật, Việt Nam) và lãnh thổ Đài Loan.
Trước đó, sau khi dịch xảy ra, WHO đã họp hai lần nhưng kiềm chế tuyên bố PHEIC. Về quyết định này, Tổng giám đốc WHO Tedros Adhanom Ghebreyesus nói rõ “còn quá sớm” để báo động toàn cầu về dịch virus Corona. Lý do theo ông vì số ca nhiễm bên ngoài TQ không nhiều, chưa có bằng chứng cho thấy có việc nhiễm từ người sang người và bản thân TQ đang rất nỗ lực dập dịch.
WHO cần thời gian xác định Ro
PHEIC là “một tình huống bất thường được xác định sẽ cấu thành một rủi ro y tế công cộng với các nước khác thông qua sự lây lan bệnh quy mô quốc tế và có khả năng cần phải có sự phối hợp phản ứng quốc tế”. Với tình hình lây lan đáng ngại, nhiều chuyên gia y tế cho rằng WHO nên sớm tuyên bố PHEIC. Tuy nhiên, sự kiềm chế của WHO hoàn toàn có lý do về khoa học.
Để quyết định tuyên bố PHEIC thì WHO phải trả lời được liệu sẽ có một đại dịch nữa trên toàn cầu. Để trả lời được câu hỏi này thì phải trả lời được hai câu hỏi khác: Virus này lan truyền từ người sang người dễ dàng đến đâu. Và virus này nguy hiểm đến mức nào.
Với mỗi dịch bệnh, các nhà nghiên cứu bệnh dịch đều cố gắng xác định tốc độ lây của virus, thể hiện qua con số mô phỏng cơ bản: Ro. Hiểu đơn giản, Ro thể hiện tỉ lệ một người có virus có thể lây trung bình cho bao nhiêu người. Chỉ số Ro siêu quan trọng với y tế công cộng vì nó báo trước một dịch bệnh sẽ có quy mô thế nào. Chỉ số này càng lớn đồng nghĩa sẽ có nhiều người nhiễm. Theo ước tính ban đầu của WHO, mỗi cá nhân nhiễm có thể lây cho trung bình 1,4-2,5 người khác. Nếu theo tính toán của WHO thì virus Corona không lây lan nhiều bằng virus SARS (hội chứng hô hấp cấp tính nặng) vốn có chỉ số Ro là 3.
Theo GS Daniel Lucey tại Trường y ĐH Georgetown (Mỹ), chuyện xác định chính xác chỉ số Ro ngay những ngày đầu của dịch là rất khó nếu không muốn nói là không thể. Những ngày đầu, các nhà khoa học chưa thể nắm dịch xảy ra chính xác lúc nào, xảy ra thế nào, lan đi đâu hay bao nhiêu người nhiễm. Phải chờ tới vài tuần thu thập thêm dữ liệu về hoạt động của virus thì mới có thể xác định được chỉ số Ro.
Điều trị bệnh nhân nhiễm virus Corona tại một bệnh viện ở Vũ Hán, tỉnh Hồ Bắc (TQ). Ảnh: GETTY IMAGES
Tỉ lệ t.ử von.g (CFR)
Bên cạnh chỉ số Ro, một căn cứ quan trọng nữa để đán.h giá tình trạng dịch là dựa vào tỉ lệ t.ử von.g trên số ca nhiễm (CFR). Để xác định được CFR cần phải biết có bao nhiêu người trong cộng đồng bị nhiễm và trong số người nhiễm có bao nhiêu người chế.t. Và điều này thường không thể biết được vào giai đoạn đầu của dịch. Lý do thường những người bệnh trở nặng mới tìm tới bệnh viện, còn hàng trăm thậm chí hàng ngàn người mang virus trong người nhưng không phát triệu chứng.
Với trường hợp virus Corona, muốn biết được chính xác tỉ lệ t.ử von.g thì phải nắm được mẫu số chung bao nhiêu người nhiễm ở TQ, theo nhà nghiên cứu Maia Majumder tại ĐH Harvard (Mỹ).
Video đang HOT
Vì thế, dù có vội làm rõ quy mô dịch đến đâu thì cũng phải cần thời gian để củng cố dữ liệu và xác định. Nói cách khác, sẽ phải cần một khoảng thời gian để xác định đúng tỉ lệ lây nhiễm (Ro) và bức tranh rõ ràng tỉ lệ t.ử von.g (CFR).
Với những gì xảy ra những ngày đầu dịch, các nhà khoa học chỉ mới đoán định phần nào chứ chưa thế củng cố đán.h giá. Và đó là lý do tại sao WHO trì hoãn việc tuyên bố PHEIC. Đó cũng là lý do WHO đầu tuần này đưa nhóm chuyên gia sang TQ tìm hiểu thêm tình hình dịch bệnh để có đán.h giá chính xác hơn.
170 người chế.t, 7.801 ca nhiễm, 12.167 ca nghi nhiễm virus Corona tại TQ, theo số liệu Ủy ban Y tế Quốc gia nước này công bố ngày 30-1. Ngoài TQ còn có 20 nước ở năm châu lục có virus Corona với tổng cộng 111 ca nhiễm, nâng tổng ca nhiễm toàn cầu lên gần 8.000, bằng mức ca nhiễm SARS.
Áp lực chính trị
Còn một yếu tố nữa khiến WHO phải cân nhắc kỹ chuyện tuyên bố PHEIC, mà theo nhiều nhà quan sát đó là áp lực chính trị. Một khi WHO ra tuyên bố PHEIC, các nước sẽ chính thức có các biện pháp chẳng những hạn chế đi lại như hiện nay mà hạn chế cả thương mại. Tuyên bố PHEIC có thể sẽ tác động mạnh đến kinh tế TQ, không những thế kinh tế toàn cầu cũng sẽ không tránh khỏi bị tổn thất. Theo Reuters, tổn thất kinh tế toàn cầu từ dịch SARS năm 2003 lên tới 40 tỉ USD, GDP toàn cầu giảm 0,1%.
Từ sau khi ban hành Các quy định y tế quốc tế năm 2007, WHO chỉ mới năm lần tuyên bố PHEIC. Lần đầu vào năm 2009 với đại dịch cúm heo H1N1. Lần thứ hai vào tháng 5-2014 với sự bùng phát của virus bại liệt. Lần thứ ba vào tháng 8-2014 với dịch Ebola. Lần thứ tư vào các năm 2015-2016 với dịch Zika. Và lần thứ năm vào các năm 2018-2019 với sự bùng phát trở lại của dịch Ebola ở Cộng hòa Dân chủ Congo.
Có thể thấy các tuyên bố PHEIC trước đây áp dụng với các nước thu nhập vừa đến thấp. WHO chưa có hướng dẫn nào đối phó với việc tuyên bố PHEIC ở nền kinh tế lớn thứ hai thế giới. Một khi WHO tuyên bố PHEIC, nước có dịch sẽ được hỗ trợ tài chính chống dịch. Với TQ, khoản tiề.n này có thể không bù nổi tổn thất về kinh tế và uy tín mình phải chịu khi bị WHO tuyên bố tình trạng PHEIC.
TQ quyết định đưa máy bay sang các nước chở công dân Vũ Hán về. Số công dân này rời Vũ Hán trước khi TP này bị phong tỏa, giờ không thể quay về do các nước phong tỏa bay.
Các nước tiếp tục đưa phương tiện đến Vũ Hán sơ tán công dân về nước, ngưng đưa người đến TQ. Hàn Quốc thông báo sẽ hỗ trợ TQ 5 triệu USD chống dịch. Úc dự tính cách ly các công dân từ TQ trở về trên một hòn đảo xa để theo dõi.
Mỹ lập đội đặc nhiệm đối phó. Tổng thống Donald Trump nói Mỹ đang theo chặt diễn biến và phối hợp chặt với TQ. Nga đóng cửa biên giới với TQ ở vùng Viễn Đông, ngưng cấp thị thực tự động cho người TQ.
ĐĂNG KHOA
Theo PLO
Điều gì xảy ra khi Tổ chức Y tế Thế giới tuyên bố tình trạng y tế khẩn cấp toàn cầu?
Các nước có thể đóng cửa biên giới, hủy bay, khám người tại sân bay và các biện pháp khác sau khi Tổ chức Y tế Thế giới tuyên bố dịch viêm phổi cấp là tình trạng y tế khẩn cấp toàn cầu.
Tổ chức Y tế thế giới (WHO) cách đây ít giờ tuyên bố dịch viêm phổi cấp ở Vũ Hán là tình trạng y tế khẩn cấp toàn cầu
Quyết định này được đưa ra khi số người chế.t tiếp tục tăng nhanh và nhiều nơi trên thế giới liên tục ghi nhận những ca nhiễm mới.
Đây là lần thứ 3 trong vòng chưa đầy 1 tháng qua WHO nhóm họp để đưa ra quyết định về vấn đề này sau 2 lần quyết định chưa công bố dịch viêm phổi cấp là tình trạng y tế khẩn cấp toàn cầu hay PHEIC.
Nó cũng đán.h dấu lần thứ 6 WHO đưa ra chỉ định này đối với một dịch bệnh trong lịch sử.
Vậy thực chất PHEIC là gì?
WHO tuyên bố dịch viêm phổi cấp là tình trạng y tế khẩn cấp toàn cầu trong lần họp thứ 3 về quyết định này. (Ảnh: AAP)
PHEIC được WHO định nghĩa là một sự kiện bất thượng tạo thành nguy cơ sức khỏe cộng đồng cho các quốc gia khác thông qua sự lây lan của một dịch bệnh quốc tế và có khả năng cần phải có "phản ứng phối hợp quốc tế".
Khi tuyên bố dịch viêm phổi cấp ở Trung Quốc là PHEIC, Tổng Giám đốc WHO Tedros Adhanom Ghebreyesus có quyền đưa ra các khuyến nghị về việc kiểm soát lây lan của virus corona mới trên toàn cầu.
Tuyên bố của WHO sẽ được gửi cho các nước thành viên Liên hợp quốc mà WHO đán.h giá đang có tình trạng nghiêm trọng. Các nước này sẽ quyết định có đóng cửa biên giới, hủy bay, khám người tại sân bay và các biện pháp khác hay không.
Cùng với đó, WHO sẽ khuyến nghị các cơ quan y tế quốc gia trên toàn thế giới đẩy mạnh các biện pháp theo dõi, chuẩn bị và ngăn chặn.
Về lý thuyết, quyết định này cũng có thể dẫn tới sự gia tăng tài trợ và nguồn lực từ cộng động quốc tế để đối phó với virus corona.
Không ít người lo ngại rằng nền kinh tế của Trung Quốc có thể bị tác động tiêu cực bởi quyết định của WHO.
Trên thực tế, các quốc gia có thể chọn cắt đứt các tuyến du lịch và thương mại với Trung Quốc.
Khi WHO tuyên bố dịch Ebola bùng phát ở Cộng hòa Dân chủ Congo (DRC) năm 2019, ông Ghebreyesus cảnh báo các nước không sử dụng nó như một cái cớ để áp đặt các hạn chế thương mại hoặc du lịch.
Ông nói điều này sẽ tác động tiêu cực tới đợt bùng phát cũng như sinh kế của những người bị ảnh hưởng nhiều nhất bởi dịch bệnh.
Mặc dù WHO không có thẩm quyết xử phạt các quốc gia, họ có thể yêu cầu các chính phủ cung cấp bằng chứng khoa học cho bất cứ hạn chế đi lại hoặc thương mại nào họ áp đặt do lo ngại sự lây lan của virus corona.
Nhưng hiện tại, nhiều quốc gia trên thế giới đã bắt đầu hạn chế du lịch cá nhân đến và đi từ Trung Quốc sau khi dịch viêm phổi cấp bùng phát.
Triều Tiên, Mông Cổ, Nga, 2 quốc gia Trung Á là Kyrgyzstan và Tajikistan tuyên bố đóng cửa biên giới với Trung Quốc.
Hong Kong cũng đóng cửa tạm thời nhiều cửa khẩu biên giới với đại lục, hạn chế cấp thị thực cho các du khách tới đại lục và giảm một nửa số chuyến bay giữa 2 bên.
Nhiều quốc gia tuyên bố không tiếp nhận du khách từ Trung Quốc, thậm chí Papua New Guinea còn cấm cả du khách châu Á hay Triều Tiên không chào đón du khách nước ngoài.
Trong quá khứ, WHO mới chỉ 5 lần tình trạng y tế công cộng khẩn cấp toàn cầu. Đó là vào năm 2009 với dịch cúm A/H1N1, 2009, làm chế.t hơn 200.000 người trên thế giới; năm 2014 với bệnh bại liệt; năm 2016 với virus Zika; riêng dịch Ebola được tuyên bố là PHEIC 2 lần vào các năm 2014 và 2019.
Theo chuyên gia về bệnh truyền nhiễm Tom Solomon, người đứng đầu Viện nghiên cứu sức khỏe quốc gia tại Đại học Liverpool, dịch SARS 2002-2003 là căn nguyên dẫn đến việc tạo ra PHEIC. SARS cướp đi sinh mạng của hơn 700 người và ghi nhận hơn 8.000 trường hợp nhiễm bệnh.
SONG HY (Nguồn: ABC News)
Theo vtc.vn
Lãnh đạo Trung Quốc cam kết tăng cường y tế khi số người chế.t do virus corona lên tới 81 Thủ tướng Trung Quốc Lý Khắc Cường sẽ kiểm tra và chỉ đạo các nỗ lực kiểm soát sự bùng phát virus ở trung tâm thành phố Vũ Hán và hứa sẽ tiếp viện, vì chính quyền tỉnh phải đối mặt với cáo buộc từ phía công chúng trong việc không phản ứng kịp thời. Ông Lý Khắc Cường cảm ơn những nỗ...