Việt Nam bán sang Trung Quốc hơn 2,5 triệu tấn nông sản này nhưng lại mua của Campuchia tới 1,3 triệu tấn
Xuất khẩu sang Trung Quốc hơn 2,5 triệu tấn sắn và sản phẩm từ sắn trong năm 2021 nhưng Việt Nam cũng nhập từ Campuchia hơn 1,3 triệu tấn sản phẩm này.
Việt Nam đột nhiên thu mua nhiều sắn và sản phẩm từ sắn của Campuchia
Dòng chảy nông sản của Campuchia đang hướng về Việt Nam với nhiều loại nông sản tăng đáng kể giá trị kim ngạch xuất khẩu vào Việt Nam, ngoài hạt điều, tiêu, lúa gạo còn có sắn và sản phẩm từ sắn.
Theo báo cáo của Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương), năm 2021, Campuchia xuất khẩu được 1,64 triệu tấn sắn lát khô, tăng 8,5% so với năm 2020.
Trong đó, Campuchia xuất khẩu sang Thái Lan 1,01 triệu tấn sắn lát khô, chiếm 61,6% tổng lượng sắn lát khô xuất khẩu của Campuchia.
Ngoài ra, Campuchia cũng xuất khẩu sang Việt Nam 561.300 tấn sắn lát khô, chiếm 34,1%.
Đáng chú ý, xuất khẩu củ sắn tươi của Campuchia sang Việt Nam tăng đột biến. Theo đó, năm 2021, Campuchia xuất khẩu được 1,1 triệu tấn củ sắn tươi, tăng 52,6% so với năm 2020.
Trong đó, xuất khẩu sang Việt Nam được 819.970 tấn, chiếm 72,3% tổng lượng củ sắn tươi xuất khẩu của Campuchia; xuất khẩu sang Thái Lan 284.250 tấn.
Xuất khẩu sang Trung Quốc 1,76 triệu tấn sắn và sản phẩm từ sắn trong năm 2021 nhưng Việt Nam cũng nhập từ Campuchia hơn 500.000 tấn sản phẩm này. Trong ảnh: Nông dân Gia Lai thu hoạch sắn. Ảnh: Báo Gia Lai.
Video đang HOT
Trung Quốc tăng nhập khẩu sắn, Việt Nam có phải cạnh tranh với Thái Lan, Campuchia
Hiện nay, do Trung Quốc tiếp tục duy trì kiểm soát rất chặt chẽ việc giao hàng qua cửa khẩu nên việc xuất khẩu tinh bột sắn gặp khó khăn, đầu ra sản phẩm tinh bột sắn xuất khẩu rất chậm, gây ra nhiều khó khăn đối với các doanh nghiệp sản xuất.
Đến nay, Trung Quốc vẫn là thị trường nhập khẩu sắn và tinh bột sắn lớn nhất thế giới và cũng là thị trường tiêu thụ sắn và các sản phẩm từ sắn lớn nhất của Việt Nam.
Theo thống kê của Tổng cục Hải quan, 11 tháng năm 2021, Việt Nam xuất khẩu được 1,84 triệu tấn tinh bột sắn, trị giá 865,5 triệu USD, tăng 16,8% về trị giá so với cùng kỳ năm 2020.
Trong đó, xuất khẩu sang Trung Quốc chiếm 95,8% tổng lượng tinh bột sắn xuất khẩu của cả nước, với 1,76 triệu tấn, trị giá 826,68 triệu USD, tăng 1,3% về lượng và tăng 19,3% về trị giá so với cùng kỳ năm 2020.
Trong 11 tháng năm 2021, Việt Nam cũng xuất khẩu được 780.110 tấn sắn lát khô sang Trung Quốc, trị giá 202,06 triệu USD, tăng 43,4% về lượng và tăng 60,1% về trị giá so với cùng kỳ năm 2020.
Trong đó, xuất khẩu sang Trung Quốc chiếm 88,6% tổng lượng sắn lát xuất khẩu của cả nước với 691.240 tấn, trị giá 172,71 triệu USD, tăng 54,1% về lượng và tăng 74% về trị giá so với cùng kỳ năm 2020.
Theo Cục Xuất nhập khẩu, năm 2022, dự báo Trung Quốc sẽ nhập khẩu nhiều hơn sắn và các sản phẩm từ sắn của Việt Nam do điều kiện địa lý thuận lợi.
Tuy nhiên, xuất khẩu sắn và các sản phẩm từ sắn sang Trung Quốc sắp tới sẽ gặp rất nhiều khó khăn vì hàng loạt quy định, tiêu chuẩn mới được Tổng cục Hải quan Trung Quốc ban hành và áp dụng từ đầu năm 2022.
Bên cạnh đó, sắn và sản phẩm từ sắn của Việt Nam cũng sẽ phải cạnh tranh gay gắt với sản phẩm của Campuchia, Thái Lan tại thị trường Trung Quốc.
Thực tế, đối với mặt hàng sắn lát, dù lượng xuất khẩu sắn lát của Việt Nam sang Trung Quốc chiếm đến 88,6% tổng lượng xuất khẩu nhưng thị phần sắn lát của Việt Nam chỉ chiếm 9,9% trong tổng kim ngạch nhập khẩu sắn lát của Trung Quốc, giảm so với mức 12,8% của 11 tháng năm 2020.
Trong khi đó, Trung Quốc đẩy mạnh nhập khẩu sắn lát của Thái Lan với 1,27 tỷ USD, tăng tới 117,6% so với cùng kỳ năm 2020, thị phần sắn lát của Thái Lan chiếm 89,5%.
Tương tự, với tinh bột sắn, thị phần tinh bột sắn của Việt Nam trong tổng nhập khẩu của Trung Quốc chiếm 17,4%, giảm mạnh so với mức 37,1% của cùng kỳ năm 2020; trong khi thị phần tinh bột sắn của Thái Lan chiếm 72,9%, tăng mạnh so với mức 60,2% của cùng kỳ năm 2020.
Giải 'bài toán' ùn tắc nông sản cửa khẩu
Bộ Công Thương khuyến nghị giải pháp căn cơ tháo gỡ khó khăn, giảm ùn tắc hàng hoá tại các cửa khẩu biên giới phía Bắc là giảm sản xuất tự phát, tăng sản xuất theo tín hiệu thị trường và theo đơn đặt hàng.
Cửa khẩu quốc tế Kim Thành - Lào Cai vắng lặng do phía Trung Quốc tạm dừng hoạt động xuất nhập khẩu. Ảnh: Quốc Khánh/TTXVN.
Hàng ùn ứ chủ yếu xuất khẩu "tiểu ngạch"
Theo Bộ Công Thương, đến ngày 4/1, tuyến biên giới Việt Nam - Trung Quốc chỉ còn 8/76 cửa khẩu, lối mở hoạt động, gồm: Hữu Nghị, Ga quốc tế đường sắt Đồng Đăng, Ga quốc tế đường sắt Lào Cai, Kim Thành II, Chi Ma, Tà Lùng, Sóc Giang và Hoành Mô; cửa khẩu phụ hoạt động là 0/21; lối mở/điểm thông quan đang hoạt động là 0/42. Các cửa khẩu, lối mở/điếm thông quan tạm dừng hoạt động là do phía Trung Quốc đóng cửa để kiểm soát dịch bệnh.
Theo báo cáo của Sở Công Thương các tỉnh biên giới phía Bắc, tổng số phương tiện đang chờ xuất khẩu tại các cửa khẩu biên giới Việt Nam - Trung Quốc đến ngày 3/1/2022 là 4.250 xe. Tình hình ùn tắc tại Lạng Sơn diễn ra nhiều nhất. Tổng lượng xe tồn tại 3 cửa khẩu Hữu Nghị, Tân Thanh, Chi Ma đến ngày 3/1/2022 là 2.558 xe, giảm 1.771 xe so với sáng ngày 24/12/2021.
Bộ Công Thương cho rằng, nguyên nhân trực tiếp và chủ yếu dẫn đến ùn tắc hàng hoá là do phía Trung Quốc dừng hoàn toàn hoạt động thông quan tại gần như tất cả các cửa khẩu, trong đó có những cửa khẩu quan trọng, lượng hàng hóa xuất khẩu thông thương lớn như Kim Thành (Lào Cai), Tân Thanh (Lạng Sơn) và Móng Cái (Quảng Ninh).
Với những cửa khẩu còn tạm thời mở cửa (như Hữu Nghị, Chi Ma, Hoành Mô), quy trình giao nhận hàng hóa được kiểm soát chặt để kiểm soát nguy cơ dịch bệnh, dẫn đến ùn tắc trên diện rộng.
Cùng với đó, nguyên nhân cũng đến từ điểm yếu cố hữu của sản xuất và xuất khẩu nông sản nước ta, sản xuất chưa bám sát tín hiệu, nhu cầu thị trường, chất lượng, bao gói sản phẩm không đảm bảo, vùng trồng chậm đăng ký, công tác truy suất nguồn gốc chưa được quan tâm thấu đáo... nên nhiều sản phẩm chỉ xuất khẩu được sang Trung Quốc theo hình thức trao đổi cư dân (tiểu ngạch), không xuất được theo hình thức chính ngạch và không tiêu thụ được ở các thị trường khác, dù rất nhiều FTA được ký kết. Thống kê cho thấy, trong số hàng hóa ùn tắc tại biên giới phía Bắc, lượng hàng chờ xuất khẩu theo hình thức "tiểu ngạch" lớn hơn nhiều so với lượng hàng chờ xuất khẩu theo hình thức "chính ngạch" qua cửa khẩu quốc tế.
Bốn giải pháp quan trọng
Trước mắt, Bộ Công Thương khuyến nghị các bộ, ngành phối hợp với UBND các địa phương kêu gọi, khuyến cáo thương nhân điều tiết việc đưa hàng lên biên giới phía Bắc, đặc biệt là các cửa khẩu đang có hiện tượng ùn tắc, bao gồm cả những trường hợp khách hàng Trung Quốc đã thanh toán tiề.n hàng.
"Nếu xe vẫn tiếp tục lên cửa khẩu, đề nghị Bộ Giao thông vận tải nghiên cứu điều tiết sớm lượng xe vào chờ tại các địa phương phía sau. Bởi từ nay tới Tết Nguyên đán chỉ có thể xử lý các xe đang tồn tại cửa khẩu, nhất là khi lao động phía Trung Quốc có thể nghỉ tới 21 ngày trước Tết để kịp hoàn thành thời gian cách ly", Bộ Công Thương nêu rõ.
Trường hợp khách hàng Trung Quốc đã thanh toán tiề.n hàng và vẫn đề nghị đưa hàng lên biên giới, Bộ Công Thương khuyến cáo thương nhân trao đổi với khách hàng Trung Quốc để giao hàng qua các cửa khẩu chính, cửa khẩu quốc tế tại các tỉnh khác (như Cao Bằng), nhằm giảm ùn tắc tại Lạng Sơn, Quảng Ninh hoặc chuyển sang sử dụng phương thức vận tải khác (như đường sắt, đường biển, vì các doanh nghiệp xuất khẩu thuỷ sản đang làm tốt).
UBND các tỉnh biên giới, đặc biệt là Lạng Sơn, Quảng Ninh cần chỉ đạo các cơ quan chức năng địa phương thực hiện nghiêm ngặt quy định về phòng chống dịch, nếu để dịch bùng phát thì số ít cửa khẩu còn mở cũng đứng trước nguy cơ bị đóng, thiệt hại có thể còn lớn hơn, không chỉ với xuất khẩu, mà cả nhập khẩu phục vụ sản xuất trong nước.
Về giải pháp căn cơ, Bộ Công Thương cho rằng, cần đa dạng hóa thị trường, đa dạng hóa phương thức vận chuyển, giảm dần sự phụ thuộc vào thị trường Trung Quốc, cũng như sự phụ thuộc vào hình thức xuất khẩu tiểu ngạch.
Bốn giải pháp được Bộ Công Thương đán.h giá quan trọng nhất gồm: Giảm sản xuất tự phát, tăng sản xuất theo tín hiệu thị trường và theo đơn đặt hàng; nâng cao và kiểm soát chặt chẽ chất lượng nông sản, thuỷ sản, đáp ứng sự trông đợi của người tiêu dùng trong nước và ngoài nước; phổ biến và hướng dẫn các hộ nông dân về phương thức sản xuất, nuôi trồng, đóng gói, chế biến... để đáp ứng tiêu chuẩn của từng nước, từng khu vực nhập khẩu. Đặc biệt, đẩy mạnh việc đăng ký vùng trồng, cũng như công tác truy xuất nguồn gốc để tạo điều kiện cho xuất khẩu chính ngạch và giảm thời gian thông quan hàng hóa.
Ông Trần Thanh Hải, Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương) cho rằng, về giải pháp lâu dài, cần có những doanh nghiệp lớn, đủ mạnh, có thể đứng ra đặt hàng nông dân sản xuất, sau đó bao tiêu sản phẩm. Những doanh nghiệp này sẽ hướng dẫn nông dân sản xuất theo quy trình mới, phù hợp với nhu cầu khách hàng, áp dụng truy xuất nguồn gốc, sử dụng chỉ dẫn địa lý, xây dựng thương hiệu; đồng thời, có đủ năng lực để ký kết hợp đồng với các doanh nghiệp phân phối ở bên kia biên giới, sử dụng phương thức vận chuyển quy mô lớn như đường biển, đường sắt để tối ưu chi phí. Như vậy, nông dân không phải vừa lo sản xuất, vừa lo bán hàng, doanh nghiệp cũng có thể đưa hoạt động xuất khẩu vào nề nếp.
Lãnh đạo Cục Xuất nhập khẩu nhấn mạnh, việc cấp bách là đẩy mạnh đàm phán với Trung Quốc để mở rộng danh sách trái cây được nhập khẩu chính ngạch. Cùng với đó, đầu tư mở rộng hạ tầng cửa khẩu, cần phải giảm tải cho cửa khẩu bằng việc xây dựng hệ thống trung tâm logistics lùi vào trong nội địa. Các trung tâm logistics này không chỉ có kho mát, kho lạnh để bảo quản, sơ chế nông sản trước khi xuất khẩu, mà còn là địa điểm kiểm tra, thông quan hàng hóa. Hàng sau khi thông quan chỉ việc niêm phong, đưa lên cửa khẩu để xuất qua biên giới, giảm bớt thời gian, quy trình làm thủ tục thông quan tại cửa khẩu. Với các giải pháp đồng bộ như vậy, xuất khẩu nhiều loại nông sản sẽ dần trở thành chính ngạch.
Thấy gì từ chuyện Việt Nam nhập khẩu lượng tiêu khổng lồ từ Campuchia? Với những nông dân nhiều năm gắn bó với cây tiêu, họ nhận ra rằng không thể "ăn xổi" mãi được nữa. Nhiều nơi bà con đã chú trọng chăm sóc vườn tiêu theo hướng an toàn, bền vững... Nhập khẩu hạt tiêu từ Campuchia tăng mạnh Theo ước tính của Hiệp hội Hồ tiêu Việt Nam (VPA), năm 2021 nước ta xuất...