Viễn cảnh trật tự thế giới đảo lộn dưới thời Donald Trump

Mỹ và Nga xích lại gần nhau trong khi những đồng minh thân cận của Washington hiện tại có thể bị đẩy ra xa.

Tổng thống đắc cử Mỹ Donald Trump. Ảnh: GQ

Các nhóm địa chính trị và đồng minh như Liên minh châu Âu (EU) hay Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương ( NATO) từng đóng vai trò quan trọng trong việc củng cố vị thế lãnh đạo toàn cầu của Mỹ đang chao đảo bởi những bình luận chê bai từ tổng thống đắc cử Mỹ Donald Trump thời gian gần đây, theo CNN.

Giữa những ồn ào, các lãnh đạo thế giới đang nhanh chóng tìm cách tự ổn định cũng như xác định lại phương hướng nhằm đối phó với tình huống xấu nhất có thể xảy ra trong tương lai là trật tự toàn cầu bị đảo lộn.

Trung Quốc là một ví dụ. Đứng trước một Donald Trump không mấy thiện cảm, từng chỉ trích Trung Quốc muốn “giết chết” thương mại Mỹ, Bắc Kinh hiện cố gắng tự khắc họa bản thân như một quốc gia đi đầu về thương mại tự do, cởi mở.

Tổng thống Nga Vladimir Putin trong khi đó trở thành tiếng nói bảo vệ tổng thống đắc cử Mỹ Donald Trump mạnh mẽ hơn cả, bất chấp các cáo buộc nói Moscow tấn công mạng bầu cử Mỹ.

Trong thế giới Arab, các đồng minh của Mỹ đang vận dụng mọi khả năng để tránh xa khỏi “cơn bão lửa” họ vẫn lo sợ bao lâu nay nếu Trump hiện thực hóa tuyên bố khi tranh cử, rời đại sứ quán Mỹ ở Israel từ Tel Aviv đến Jerusalem.

Ở nửa bán cầu Tây, một người bạn truyền thống khác của Mỹ là Mexico khăng khăng nói họ sẽ không trả tiền cho bức tường Trump tuyên bố dựng lên ở biên giới. Thậm chí Canada cũng đang rơi vào một mối quan hệ căng thẳng với láng giềng khi tổng thống đắc cử Mỹ hứa sẽ đàm phán lại Hiệp định Thương mại Tự do Bắc Mỹ (NAFTA)

Tất cả cho thấy từ đồng minh đến đối thủ hiện tại đều cảm thấy bối rối xen lẫn cảnh giác trước ngày Trump nhậm chức. Tính chắc chắn tạo nên giá trị của chính sách ngoại giao Mỹ bấy lâu nay dường như không còn được áp dụng, cây bút Stephen Collinson từ CNN nhận xét.

Trung Quốc

Các đời tổng thống Mỹ trước đây đa phần đều xây dựng chính sách đối với Trung Quốc dựa trên tiêu chí tránh để xảy ra xung đột. Tuy nhiên, nhà tài phiệt New York lại đang cho thấy hướng đi trái ngược.

Ông hoài nghi và ngụ ý có thể xem xét lại chính sách “Một Trung Quốc” vốn được Mỹ thực hiện từ năm 1979 khi Washington cắt đứt quan hệ ngoại giao với Đài Loan. Trung Quốc coi Đài Loan là một phần lãnh thổ chờ thống nhất, kể cả bằng vũ lực nếu cần thiết. Ông cáo buộc Bắc Kinh đang lấn lướt Washington, xây “pháo đài lớn” ở Biển Đông. Ông cũng cảnh báo sẽ áp dụng những biện pháp cứng rắn để đạt được các thỏa thuận thương mại có lợi hơn trước Trung Quốc.

Nhiều chuyên gia chính sách ngoại giao cho rằng Washington thực sự cần rắn với Bắc Kinh, đồng thời chỉ trích chính quyền Tổng thống Mỹ Barack Obama không nỗ lực đủ để bảo vệ lợi ích Mỹ ở châu Á. Song rất ít người đồng tình với cách làm của ông Trump khi sử dụng mạng xã hội Twitter để công kích Trung Quốc.

Nga

Hình ảnh tổng thống đắc cử Mỹ Donald Trump được in trên một con búp bê matryoshka Nga. Ảnh: Daily Beast

Mối quan hệ giữa Mỹ và Nga chưa bao giờ phức tạp như hiện nay, giới quan sát đánh giá.

Chính quyền Obama và Điện Kremlin ngày càng trở nên xa cách trước những cáo buộc cho rằng Tổng thống Nga Vladimir Putin đang tìm cách làm suy yếu quyền lực Mỹ cũng như chủ nghĩa tự do phương Tây hay việc các cơ quan tình báo Mỹ kết luận Nga chỉ đạo một chiến dịch tấn công mạng quy mô nhằm can thiệp bầu cử Mỹ.

Song, tổng thống đắc cử Mỹ lại dành nhiều lời khen cho Nga. Đáp lại lời hứa sẽ cải thiện quan hệ Nga – Mỹ của nhà tài phiệt New York, ông chủ Điện Kremlin cũng không ngớt lời ca ngợi tổng thống đắc cử Mỹ.

Ông Putin bác những cáo buộc nói tình báo Nga nắm giữ những thông tin cá nhân có thể gây ảnh hưởng tới tổng thống đắc cử Mỹ Donald Trump. “Những thứ Nga bị cáo buộc rõ ràng là thông tin sai sự thật”, ông Putin quả quyết.

Nhưng những trao đổi qua lại thường xuyên giữa Trump và Moscow cũng đủ khiến các chuyên gia chính sách quốc tế cảm thấy bất ngờ, đồng thời làm dấy lên những lo lắng về động cơ của tổng thống đắc cử Mỹ ở châu Âu.

Một số người lưu ý rằng Moscow sẽ là bên được lợi nhiều hơn Washington nếu quan hệ Nga – Mỹ trở nên nồng ấm.

Bình luận ông Trump đưa ra trong một cuộc phỏng vấn với tờ Times of London của Anh và Bild của Đức hồi cuối tuần trước đặt nghi vấn về sự đoàn kết của liên minh phương Tây và dự đoán về viễn cảnh Mỹ ngày càng xa rời EU đang gióng lên hồi chuông báo động trên toàn châu lục này.

“Những gì ông Trump phát đi trong hàng loạt các cuộc phỏng vấn gần đây… chính xác là mục tiêu và mong muốn của Điện Kremlin: làm xói mòn uy tín NATO cũng như EU”, Heather Conley, giám đốc chương trình vấn đề châu Âu tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS), nhận xét.

Vũ Hoàng

Theo VNE