Viêm mũi dị ứng Bệnh không khó nhưng vẫn bó tay?

Ngứa mũi, chảy nước mũi, hắt hơi từng tràng dà, mắt đỏ ngầu … bệnh tái đi tái lại gây không ít phiền toái, ảnh hưởng đến chất lượng sống của nhiều người. Căn bệnh này ngày càng phổ biến trong cộng đồng: Viêm mũi dị ứng (VMDU).

Không thể chủ quan

Trên thế giới có khoảng 20 – 25% dân số bị VMDU. Bệnh đang có xu hướng gia tăng mà nguyên nhân chính là do sự ô nhiễm không khí, môi trường sống thay đổi…. Ở Việt Nam, khoảng 12,3% dân số mắc VMDU. TS. Võ Thanh Quang, Giám đốc Viện Tai Mũi Họng Trung Ương, Phó Chủ tịch Hội Tai Mũi Họng Việt Nam, cho biết: “Lượng bệnh nhân VMDU đến khám tại Bệnh viện Tai Mũi Họng Trung Ương ngày càng gia tăng và mức độ của bệnh ngày càng khó kiểm soát”.

Có ba lọai VMDU. Một là dị ứng quanh năm, nguyên nhân thường do cơ địa nhạy cảm với tác nhân gây bệnh như lông thú (lông chó, mèo…), thức ăn (đặc biệt là đồ biển) hoặc do sang chấn tinh thần (stress). Thứ hai là VMDU theo mùa, tác nhân do phấn hoa hoặc nhiệt độ thấp. Cuối cùng là VMDU bởi nghề nghiệp phải thường xuyên tiếp xúc với khói bụi như thợ may, giáo viên, thợ mỏ…

Bệnh không nghiêm trọng đến tính mạng nhưng theo các chuyên gia tai mũi họng, bệnh ảnh hưởng đến đời sống xã hội, giấc ngủ, học hành, công việc và tác động đáng kể về mặt kinh tế. Nhiều nghiên cứu và những bằng chứng lâm sàng đã chứng minh mối liên quan chặt chẽ giữa VMDU và các bệnh khác của đường hô hấp như viêm xoang, viêm tai giữa, polyp mũi và đặc biệt là bệnh hen suyễn. VMDU do vậy gây gánh nặng về kinh tế vì bản thân căn bệnh này và các bệnh đi kèm.

Ảnh minh họa: Gettyimages

Theo Báo cáo của GS. Glenis Kathleen Scadding – bệnh viện Tai – Mũi – Họng Hoàng gia Anh, chủ tịch Hội Dị ứng và Miễn dịch lâm sàng, 42% bệnh nhân VMDU mắc ít nhất một triệu chứng mức độ vừa và nặng trên mũi, một triệu chứng vừa và nặng trên mắt. Các triệu chứng VMDU gây phiền toái cho 93% bệnh nhân trong thời gian ban ngày và 47% bệnh nhân trong thời gian ban đêm.

Theo GS Glenis Scadding: “Các nguyên nhân chính gây ra những thách thức mới trong điều trị VMDU là sự chủ quan trong nhận thức về tầm quan trọng của căn bệnh này, nhìn nhận về các triệu chứng của căn bệnh chưa đầy đủ, sử dụng thuốc chưa hợp lý. Công tác giáo dục bệnh nhân về cách phòng ngừa căn bệnh chưa tốt. Ngoài ra, bệnh nhân VMDU thường sợ hoặc ngần ngại dùng thuốc, tự ý bỏ thuốc mà không có ý kiến của bác sĩ”.

Với tâm lý chủ quan, bệnh nhân VMDU thường tự ý dừng thuốc khi thấy hết biểu hiện bệnh đến khi các triệu chứng hắt hơi, sổ mũi xuất hiện trở lại mới dùng thuốc tiếp, khiến việc điều trị kém hiệu quả. Bên cạnh đó, sự tuân thủ điều trị thấp của bệnh nhân còn bởi cách sử dụng dụng cụ hiện tại gây khó khăn cho bệnh nhân (khó sử dụng, gây đau, chảy xuống họng…), khó dùng cho trẻ nhỏ, phải dùng nhiều loại thuốc để điều trị cho bệnh nhân có cả triệu chứng mũi và mắt.

Giải pháp

Để điều trị hiệu quả, trước hết bệnh cần được chẩn đoán chính xác. Khi chẩn đoán cần dựa vào các yếu tố tiền sử các bệnh dị ứng của bản thân và gia đình như nổi mề đay, hen phế quản (suyễn), nhức nửa đầu… Khi chẩn đoán cũng cần thận trọng để không nhầm với các bệnh khác có biểu hiện bệnh tương tự.

Tuỳ mức độ bệnh, bệnh nhân VMDU nên áp dụng cách điều trị riêng. Phát biểu trong Hội thảo “Cách nhìn mới trong điều trị VMDU” đầu tháng 11 vừa qua, GS. Scadding cho biết: “Việc chỉ sử dụng đơn thuần các nhóm thuốc điều trị triệu chứng (ví dụ như các thuốc kháng histamine) khiến bệnh không được kiểm soát tốt, bệnh nhân nên tuân theo phác đồ điều trị của nhóm thuốc điều trị hiệu quả bản chất viêm của VMDU (ví dụ: thuốc corticoid xịt tại chỗ…)”.

Vì vậy, đối với các trường hợp nhẹ bệnh nhân có thể dùng thuốc kháng histamine. Đối với các trường hợp vừa và nặng, thuốc xịt mũi tại chỗ chứa corticoid điều trị hiệu quả bản chất viêm của VMDU, kiểm soát các triệu chứng bệnh ở cả mũi và mắt. Ngoài các tác động trực tiếp ở mũi, cơ chế tác dụng trên mắt được hiểu là do đặc tính ái lực cao với thụ thể glucocorticoid, thuốc ức chế mạnh mẽ cơ chế phản xạ thần kinh mũi – mắt, do đó làm giảm các chất trung gian gây triệu chứng bệnh ở cả mắt. Hiện nay, dụng cụ xịt mũi cũng đã được cải tiến tiện lợi và an toàn cho người sử dụng.

Ngoài ra, bệnh nhân VMDU cần tránh các chất gây dị ứng do hít bằng cách thường xuyên đeo khẩu trang khi đi đường, tại nơi làm việc phải có trang phục bảo hộ để tránh bụi, khói, hơi thuốc, giải mẫn cảm (tìm đúng chất gây dị ứng thì tỷ lệ thành công sẽ cao, tuy nhiên không dễ vì có vô số dị nguyên), rửa mũi bằng nước muối sinh lý…

Theo PNO