Vì sao Trung Quốc đột nhiên tăng mua gạo từ Việt Nam?
Sau 2 năm trầm lắng, xuất khẩu gạo sang thị trường Trung Quốc 2 tháng đầu năm 2020 đột nhiên tăng tới 595% về lượng và 724% về kim ngạch. Tại sao có sự tăng trưởng đột biến này?
Đổ xô mua gạo Việt
Trong khi nhiều mặt hàng nông sản gặp khó khăn do tác động của dịch Covid-19 thì xuất khẩu gạo lại có sự tăng tốc cực kỳ ngoạn mục. Theo thống kê của Tổng cục Hải quan, trong 2 tháng đầu năm 2020, sản lượng gạo xuất khẩu đạt 929.000 tấn, kim ngạch hơn 430 triệu USD, tăng 30,5% về lượng và tăng 38% về giá trị so với cùng kỳ năm 2019.
Trong đó, Philippines là thị trường tiêu thụ mạnh nhất các loại gạo của Việt Nam, chiếm 36% tổng kim ngạch, đạt 357.000 tấn, tương đương 155 triệu USD, tăng 13% về lượng và tăng 23% về kim ngạch so với cùng kỳ năm ngoái.
Xuất khẩu gạo có sự tăng trưởng đáng kể ở cả thị trường truyền thống và những thị trường mới nhờ cung cấp lượng gạo đúng thời điểm nhu cầu thế giới đang tăng cao. Ảnh: I.T
Thị trường Iraq cũng có sự tăng trưởng đáng kể khi lượng xuất khẩu đạt 90.000 tấn, tương đương 48 triệu USD, trong khi cùng kỳ năm 2019, Iraq không hề tham gia nhập khẩu gạo Việt Nam.
Malaysia là thị trường nhập gạo lớn thứ ba của Việt Nam, tăng mạnh 149% về lượng và tăng 128% về kim ngạch so với cùng kỳ năm trước, chiếm gần 10% trong tổng lượng và chiếm 9% trong tổng giá trị xuất khẩu của gạo Việt Nam.
Ngoài ra, nhiều thị trường khác cũng có sự tăng trưởng ngoạn mục như Pháp tăng 554 % về lượng và tăng 723% về kim ngạch; Đài Loan tăng 215% về lượng và tăng 258% về kim ngạch; Senegal tăng 172% về lượng và tăng 198% về kim ngạch; Nga tăng 218% về lượng và tăng 156% kim ngạch.
Đáng chú ý, gạo xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc tăng rất mạnh, với mức tăng 595% về lượng và tăng 724% về kim ngạch, đạt hơn 66.000 tấn, tương đương 37 triệu USD.
Video đang HOT
Điều này trái ngược với năm 2018, 2019 khi kim ngạch xuất khẩu gạo sang Trung Quốc sụt giảm mạnh, chỉ tính riêng 6 tháng đầu năm 2019, kim ngạch xuất khẩu gạo sang Trung Quốc giảm tới 20%.
Theo các chuyên gia, nguyên nhân khiến Trung Quốc tăng mua gạo từ Việt Nam sau 2 năm trầm lắng là do năm 2020 dự báo sản lượng gạo của Trung Quốc giảm khoảng 1,8 triệu tấn, xuống còn 146,7 triệu tấn.
Trong khi đó, dịch bệnh Covid-19 vẫn diễn biến vô cùng phức tạp, có tác động không nhỏ đến lưu thông hàng hóa toàn cầu và người dân có tâm lý tích trữ lương thực.
Bộ NNPTNT dự định tăng diện tích lúa thu đông
Báo cáo gửi Chính phủ về kế hoạch sản xuất lúa gạo năm 2020, Bộ NNPTNT cho biết sản lượng lúa thu hoạch 6 tháng đầu năm (gồm toàn bộ lúa vụ Đông xuân cả nước) dự kiến đạt 20,1 triệu tấn, trong đó các tỉnh phía Bắc 6,9 triệu tấn, các tỉnh phía Nam 13,2 triệu tấn.
Sản lượng lúa thu hoạch 6 tháng đầu năm (gồm toàn bộ lúa vụ Đông xuân cả nước) dự kiến đạt 20,1 triệu tấn. Ảnh: Báo Tây Ninh.
Riêng 6 tháng cuối năm, toàn bộ lúa vụ Hè thu, mùa, Thu đông cả nước được thu hoạch với sản lượng dự kiến là 23,4 triệu tấn thóc, trong đó các tỉnh phía Bắc là 6,2 triệu tấn, các tỉnh phía Nam là 17,2 triệu tấn.
Báo cáo cũng nêu rõ, kế hoạch vụ Thu đông năm 2020, toàn vùng ĐBSCL sẽ duy trì diện tích 750.000 ha. Tuy nhiên, theo dự báo của Tổ chức Nông lương thế giới (FAO), sản lượng lúa thế giới năm 2020 có thể giảm khoảng 2,7 triệu tấn, nhu cầu lại tăng 3,7 triệu tấn.
Bên cạnh đó, dịch Covid-19 có thể tác động đến sản xuất, xuất khẩu của một số quốc gia như Trung Quốc, Ấn Độ. Chưa kể, nhu cầu lương thực trong nước cũng như thế giới có dự kiến tăng do một số quốc gia và người dân có thể mua để tích trữ.
Do vậy, Bộ sẽ theo dõi chặt chẽ diễn biến của thị trường để điều chỉnh tăng diện tích lúa Thu đông lên khoảng 800.000 ha nếu có thể.
Trước mắt, Bộ NNPTNT sẽ tập trung chỉ đạo xác định khung thời vụ, vùng xả lũ, cơ cấu giống cây trồng và các giải pháp kỹ thuật phù hợp cho vụ Thu Đông đảm bảo duy trì diện tích, năng suất và khung thời vụ thu hoạch tốt nhất để có thể sản xuất sớm vụ Đông Xuân 2020-2021.
Giá gạo Việt thấp nhất trong 12 năm
Sự sụt giảm ở nhiều thị trường chính đã khiến xuất khẩu gạo 9 tháng năm 2019 rơi vào tình trạng ảm đạm, giá xuất khẩu giảm.
Dự báo thời gian tới thị trường xuất khẩu gạo tiếp tục khó khăn, do đó cần có ngay những giải pháp cấp bách và hiệu quả để tháo gỡ.
Xuất khẩu giảm 9,8%
Theo Cục Chế biến và Phát triển thị trường nông sản (Bộ NNPTNT), khối lượng gạo xuất khẩu (XK) 9 tháng năm 2019 ước đạt 5,2 triệu tấn, kim ngạch 2,24 tỷ USD, tăng 5,9% về khối lượng nhưng giảm 9,8% về giá trị so với cùng kỳ năm 2018. Philippines hiện đang đứng vị trí thứ nhất về thị trường XK gạo của Việt Nam với hơn 36% thị phần.
Việt Nam cần phát triển các loại gạo đặc sản, chất lượng cao thay vì chạy theo số lượng như hiện nay. Ảnh: Sản xuất lúa chất lượng cao ở Bạc Liêu. Ảnh: Thanh Cường
Bộ trưởng Nguyễn Xuân Cường cho rằng, vấn đề cần quan tâm tiếp theo là tổ chức lại thị trường trong nước để đảm bảo gạo có chất lượng, bao bì, khả năng cung ứng tốt. Về thị trường xuất khẩu cần thúc đẩy, mở rộng các thị trường khu vực châu Phi, Trung Đông và cả những thị trường có khoảng cách địa lý gần Việt Nam như Indonesia, Philippines...
Đáng chú ý, nhu cầu tiêu thụ ảm đạm khiến giá gạo Việt Nam giảm xuống mức thấp nhất trong gần 12 năm. Nếu như giá gạo đồ 5% tấm Ấn Độ tăng từ 366 - 374USD/tấn lên 373 - 379USD/tấn, gạo 5% tấm của Thái Lan đạt 400 - 418USD/tấn thì gạo 5% tấm của Việt Nam chỉ đạt 325USD/tấn.
Sự sụt giảm "chóng mặt" cả về lượng và giá XK sang thị trường Trung Quốc là nguyên nhân chính khiến XK gạo 9 tháng năm 2019 ảm đạm. Cụ thể, XK gạo sang Trung Quốc 8 tháng qua đạt 347.520 tấn, tương đương 173,74 triệu USD, giá 499,9USD/tấn, lần lượt giảm 67,8%, 67,2% và 4,1% so với cùng kỳ năm trước. Trung Quốc hiện chỉ chiếm khoảng 8% tổng giá trị XK gạo của Việt Nam.
"Năm nay, thị trường có sự thay đổi đột biến. Trung Quốc vốn nhập khẩu tới 2 triệu tấn mỗi năm thì năm nay đến thời điểm này mới mua khoảng 400.000 tấn" - Bộ trưởng Bộ NNPTNT Nguyễn Xuân Cường nhận định.
Nhận định về tình hình XK gạo sang Trung Quốc, bà Bùi Thị Thanh Tâm - Tổng Giám đốc Tổng Công ty VinaFoods 1 phân tích, hiện nay, Trung Quốc có chính sách siết chặt kiểm dịch thực vật, điều này là phù hợp. Gặp khó khăn tại thị trường Trung Quốc, Việt Nam đã thúc đẩy XK sang các thị trường khác. Ví dụ như, XK sang thị trường Philippines tăng gấp đôi, thậm chí gần như gấp 3 những năm trước. Thị trường Iraq đến nay đã "ăn" đến 400.000 tấn gạo cao cấp của Việt Nam.
Trong khi những khó khăn ở thị trường Trung Quốc chưa được giải quyết thì tại thị trường Philippines lại xuất hiện những rào cản mới. Theo đó, trong tháng 9, Chính phủ Phillipines cho biết cân nhắc sử dụng đa dạng các biện pháp phi thuế, như yêu cầu nghiêm ngặt về vệ sinh và kiểm dịch thực vật để điều chỉnh hoạt động nhập khẩu gạo.
Bên cạnh đó, Bộ Nông nghiệp Phillipines cũng đang đề xuất áp thuế tự vệ đối với nhập khẩu gạo, dự kiến sẽ không thấp hơn 30%. "Như vậy, gạo nhập khẩu vào Philippines ngoài việc phải chịu thuế quan 35%, trong trường hợp nước này đã nhập khẩu quá 350.000 tấn, mức thuế phải chịu thấp nhất sẽ là 65% như nước bạn quy định. Điều này có thể trở thành một trong những nhân tố gây trở ngại cho hoạt động XK gạo của Việt Nam sang thị trường này" - Cục Chế biến và Phát triển thị trường nông sản nhận định.
Có đạt mục tiêu 6,5 triệu tấn?
Theo dự báo của Cục Chế biến và Phát triển thị trường nông sản, thị trường lúa gạo trong ngắn hạn vẫn gặp khó khăn do việc XK sang Trung Quốc và Phillipines gặp nhiều hạn chế. Sau thời gian dài giảm, nhu cầu gạo từ thị trường Trung Quốc vẫn chưa có dấu hiệu tăng trưởng trở lại. Trong khi đó, sau gần nửa năm thay đổi chế độ hạn ngạch sang thuế quan giúp thúc đẩy hoạt động nhập khẩu gạo, lượng tồn kho của Phillipines đang ở mức tương đối cao nên trong thời gian tới, hoạt động XK gạo của Việt Nam sang Philippines sẽ xuất hiện nhiều trở ngại.
Bên cạnh những thách thức, một số chuyên gia cho rằng, XK gạo thời gian tới vẫn có những cơ hội khả quan từ các thị trường như Singapore và Mỹ. Ngoài ra, Nhật Bản - quốc gia thường xuyên nhập khẩu 50% gạo từ Mỹ đang xem xét chuyển hướng sang nhập khẩu gạo từ các quốc gia ký kết Hiệp định Đối tác chiến lược xuyên Thái Bình Dương (CPTPP), trong đó có Việt Nam.
Dù khó khăn, song theo bà Tâm, hết năm nay Việt Nam sẽ XK được hơn 6,5 triệu tấn. Để đáp ứng những thay đổi từ thị trường Trung Quốc nói riêng cũng như đáp ứng yêu cầu từ các thị trường khác, bà Tâm cho rằng phải củng cố lại vấn đề chất lượng.
Bộ trưởng Nguyễn Xuân Cường cho rằng: "Thương mại toàn cầu hiện nay một năm chỉ khoảng 36 - 40 triệu tấn gạo. Không lý gì một năm Việt Nam bán 7 triệu tấn gạo nhưng thu được rất ít tiền so với nhiều nước xuất ít hơn, lại luôn bị động về thị trường. Chiến lược lâu dài, chúng ta chủ động đề xuất với Trung ương sẽ giảm diện tích trồng lúa, không thể giữ diện tích như hiện nay trong khi các đối tượng nuôi trồng, sản xuất khác rất hiệu quả. Hiện nay, các cơ quan nghiên cứu, quản lý đang tổng hợp để đề xuất. Chúng ta vẫn giữ vững an ninh lương thực và XK một phần phù hợp".
Theo Danviet
Gặp bà chủ tiệm gạo Đà Nẵng khuyên khách không nên... mua nhiều gạo: "Giá có tăng thì cô vẫn sẽ cố gắng bán mức thấp nhất cho bà con mình" Sợ nhiều người đổ xô đi mua gạo trong dịch Covid-19 sẽ khiến thị trường hỗn loạn và giá gạo sẽ bị đẩy lên cao, 1 bà chủ tiệm gạo ở Đà Nẵng lại làm việc "ngược đời" là treo tấm bảng đặc biệt để khuyên khách không nên... mua nhiều gạo. Những ngày qua, khi những thông tin về các ca bệnh...