Vì sao Shopee Việt Nam phải cắt giảm nhân viên?

Lợi nhuận hàng năm của Shopee vẫn là con số âm, trước tình trạng kinh tế toàn cầu suy yếu, công ty phải tiến hành các phương án giảm thiểu chi phí.

Shopee đang thực hiện nhiều kế hoạch nhằm cắt giảm chi phí, đặc biệt ở khía cạnh nhân công. (Ảnh: Reuters)

Theo số liệu từ iPrice, dù khởi sự muộn tại Việt Nam, Shopee nhanh chóng trở thành cái tên quen thuộc và chiếm lĩnh thị trường thương mại điện tử (TMĐT) nội. Tính đến quý I/2022, Shopee có tới 84,5 triệu lượt truy cập website mỗi tháng, nhiều gấp 2,6 lần tổng lượng truy cập của 2 sàn lớn tiếp đó là Lazada và Tiki.

Tuy nhiên, một số nguồn tin tại Shopee tiết lộ công ty đang tiến hành điều chỉnh nhân sự tại các bộ phận cũng như cắt giảm tối đa chi phí từ team building đến bữa sáng của nhân viên. Phần lớn nguyên nhân dẫn đến tình trạng này được cho là bắt nguồn từ hoạt động kinh doanh kém khởi sắc.

” Năm ngoái, dòng vốn giá rẻ được bơm ồ ạt vào thị trường, cho phép các công ty tăng trưởng bằng mọi giá. Khi đó, các công ty đã đẩy mạnh tuyển dụng. Nhưng triển vọng kinh tế xấu đi buộc họ phải cắt giảm nhân sự. Và xu hướng này có thể kéo dài trong vài tháng tới“, Jessica Huang Pouleur, Giám đốc điều hành quỹ đầu tư Openspace, nhận định hồi tháng 6.

Bức tranh kinh tế toàn cầu ảm đạm

Sea Limited – công ty mẹ của Shopee – đang trải qua quãng thời gian đáng quên nhất kể từ thời điểm thành lập. Sau 2 năm sống chung với Covid-19, thay vì tiếp tục đà bùng nổ, Sea lại gặp khó trước hàng loạt yếu tố, đặc biệt là địa chính trị.

Trong khi dư âm mối quan hệ căng thẳng giữa Trung Quốc và Ấn Độ chưa chấm dứt, tập đoàn công nghệ phải hứng chịu thêm áp lực từ tình trạng kinh tế đi xuống của thế giới.

Chiến tranh, lạm phát hay chính sách tiền tệ quyết liệt từ chính phủ các nước đang khiến kinh tế toàn cầu đứng trước nguy cơ suy thoái và kéo tụt nhu cầu tiêu dùng của người dân. Song song, dòng vốn huy động từ giới đầu tư cho các công ty công nghệ cũng rơi vào trạng thái tắc nghẽn khi tiền không còn rẻ.

Sau khi tiến vào thị trường Đài Loan và Đông Nam Á vào năm 2015, Sea mở rộng phạm vi hoạt động của Shopee sang những khu vực khác như Mỹ Latinh và châu Âu. Dù chưa được bao lâu, công ty TMĐT đã phải cắt giảm nhân công, thậm chí nói lời chia tay một số thị trường như Ấn Độ, Pháp, Argentina…

Khoản lỗ EBITDA của Shopee vẫn tiếp tục tăng lên theo từng năm. Ảnh: Reuters.

Sea hiện sở hữu 3 mảng kinh doanh chính gồm giải trí (Garena), TMĐT (Shopee) và dịch vụ tài chính (SeaMoney). Trong đó, mảng TMĐT đang đem lại doanh thu chính cho tập đoàn dù ra đời sau Garena.

Tại quý gần nhất, tức quý II/2022, mảng TMĐT và dịch vụ khác đóng góp tới 58% tổng doanh thu. Tuy nhiên, chi phí doanh thu của mảng này chiếm tới 72%.

Shopee chỉ thu về 1,7 tỷ USD trong quý II, thấp hơn dự tính 1,9 tỷ USD, nhưng lỗ hệ số EBITDA (lợi nhuận điều chỉnh trước lãi vay, thuế và khấu hao) khoảng 648,1 triệu USD, tăng 11% so với cùng kỳ năm ngoái. Mức lỗ EBITDA điều chỉnh trên mỗi đơn hàng khoảng 0,33 USD.

Tháng 5, Sea đã phải cắt giảm triển vọng doanh thu thương mại điện tử trong năm 2022 từ 8,9 tỷ USD xuống 8,5 tỷ USD.

Quý I trước đó, doanh thu Shopee chỉ đạt 1,5 tỷ USD, cũng thấp hơn kỳ vọng 1,7 tỷ USD. Đầu năm 2022 cũng là giai đoạn tổng đơn hàng lẫn tổng giá trị đơn hàng (GMV) của Shopee suy giảm và bắt đầu có dấu hiệu chững lại. Mặt khác trong đại dịch, hai dữ liệu này của Shopee đều tăng trưởng tốt.

Doanh thu GAAP của Shopee quý IV/2021 đạt 1,48 tỷ USD và 4,5 tỷ USD cả năm 2022, tăng lần lượt 125,8% và 156,8% so với cùng kỳ năm trước đó. Sự bùng nổ này chủ yếu xuất phát từ nhu cầu mua sắm từ xa của người dân trong đại dịch.

Song, Shopee cũng lỗ hệ số EBITDA tương ứng 877 triệu USD và 2,5 tỷ USD.

Nợ phải trả phình to

Shopee xuất hiện tại Việt Nam từ năm 2015. Tuy nhiên sau khoảng 1 năm thử nghiệm, sàn TMĐT mới chính thức ra mắt vào ngày 8/8/2016.

Giai đoạn đầu, Shopee hoạt động với mô hình C2C (cá nhân với cá nhân) và miễn phí các loại phí giao dịch, hoa hồng. Phải mãi đến tháng 4/2019, sàn mới triển khai thu phí người bán đến nay.

Việc đưa ra các chính sách thu hút người bán (miễn phí giao dịch, đào tạo shop online…) và người mua (giảm giá, khuyến mãi) giúp lượng truy cập website của Shopee bắt kịp đối thủ lớn trên thị trường hồi đó là Lazada và Tiki. Tuy nhiên, việc đốt tiền cho ưu đãi để lôi kéo và xây dựng thói quen khách hàng khiến công ty lỗ đậm.

Theo số liệu của Zing, trong năm 2017 và 2018, Shopee Việt Nam không phát sinh doanh thu từ hoạt động kinh doanh. Dẫu vậy, số lỗ của công ty tăng từ 619 tỷ đồng vào năm 2017 lên 1.901 tỷ đồng, tương đương 207%.

Shopee bắt đầu ghi nhận lợi nhuận từ năm 2019, đạt 804 tỷ đồng. Như đề cập trên, đây là thời điểm sàn TMĐT bắt đầu thu phí của người dùng.

Sang năm 2020 và 2021, tức hai năm đại dịch diễn biến căng thẳng nhất, Shopee thu về lần lượt 2.307 tỷ đồng và 5.696 tỷ đồng, tương đương mức tăng 146%.

Shopee lỗ 2.411 tỷ đồng vào năm 2019. Nhưng hai năm sau đó lỗ của công ty thu hẹp dần xuống lần lượt 1.610 tỷ đồng và 772 tỷ đồng.

Tuy vậy, công ty TMĐT vẫn phải gánh khoản nợ phải trả ngày một phình to, từ 396 tỷ đồng vào năm 2017 lên 4.888 tỷ đồng vào năm 2020 và 6.404 tỷ đồng vào năm 2021.

Kể từ năm 2020, Shopee cũng rơi vào tình trạng âm vốn chủ sở hữu. Tính đến hết năm ngoái, vốn chủ sở hữu của công ty âm 2.234 tỷ đồng.

Số liệu này tương ứng với báo cáo tình hình doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài (FDI) của Bộ Tài chính.

Cụ thể, tính đến hết năm 2020, tổng tài sản của Shopee đạt 3.426 tỷ đồng, tăng 1.782 tỷ đồng (108%) so với năm 2019. Nợ phải trả của công ty này lên tới 4.888 tỷ đồng, tăng 227% so với năm liền trước, số nợ ngắn hạn chiếm tỷ trọng 99,85%.

Vốn chủ sở hữu của Shopee âm 1.463 tỷ đồng. Lỗ lũy kế lên tới 6.729 tỷ đồng, tăng 31% so với năm 2019. Doanh nghiệp ghi nhận doanh thu tăng 2.329 tỷ đồng, lợi nhuận trước thuế vẫn âm 1.610 tỷ đồng.