Vì sao người cao bắt đầu thấp bé?

Sự phồn thịnh đời sống vật chất tại các quốc gia công nghiệp đã phát triển năm sau tăng hơn năm trước, cùng với nó con người cũng ngày càng cao lớn hơn.

Tuy nhiên cuộc chạy đua “lên trời” này giờ đây đã kết thúc – con cái chấm dứt cao hơn cha mẹ.

Đám đông sinh viên gần như bị mất hồn chờ đợi sự xuất hiện của điều kỳ diệu. Lớp học tối om bỗng chốc lóe sáng bởi tia chớp dài đến 40 cm. Giáo sư Georg Christoph Lichtenberg bấm công tắc khởi động cỗ máy khổng lồ có khả năng tạo ra điện thế cực mạnh. Gần 320 năm trước những thí nghiệm dạng này từng thu hút sự hiếu kỳ khá lớn. Cho đến nay du khách ghé thăm quảng trường thành phố Getynge vẫn trố mắt dừng lại bên bức tượng đồng có kích thước y hệt nhà khoa học kiêm văn hào nổi tiếng. Tuy nhiên chi tiết làm họ ngỡ ngàng nhất không phải là những cống hiến khoa học của giáo sư Lichtenberg, mà vóc dáng của ông. Kể cả bộ tóc giả, nhà khoa học chỉ có chiều cao 1, 53 mét.

Chất béo và hoóc-môn

- Thời xưa con người nhỏ bé hơn – các bậc cha mẹ cố sức lý giải cho con cái. Chỉ số ít cao hơn bức tượng vài ba phân. Vào thời đại của mình GS Lichtenberg đã đạt được chiều cao tối đa. Không ai nghi ngờ, khi khẳng định trong thời gian vài trăm năm qua, kể từ thời Lichtenberg, chiều cao trung bình của con người đã thay đổi rất nhiều. Có thể đặt câu hỏi: Bằng cách nào chiều cao của thế hệ cụ thể tăng hoặc giảm? Và tại sao nhìn chung chiều cao có ý nghĩa?

Những số liệu thống kê thực sự về sự phát triển chiều cao con người ở Đức mãi đến giữa thế kỷ XIX mới được tiến hành. Tuy nhiên thông tin khẳng định con người thời xưa nhỏ hơn bây giờ đã có thể nhận thấy qua thiết bị áo giáp của các hiệp sĩ thời trung cổ. Mới 30 năm trước cứ sau mười năm thế hệ con cái lại có chiều cao trung bình hai xăngtimét lớn hơn thế hệ cha mẹ. Trong những năm qua mức chênh lệch giữa các thế hệ giảm xuống chỉ còn xấp xỉ một xăngtimét.

Chế độ ăn uống đóng vai trò rất lớn đối với sự phát triển chiều cao

- Thiếu nữ thường đạt chiều cao tối đa vào năm 16 tuổi, còn con trai vào tuổi 18 – Bettina Gohlke, bác sĩ nhi khoa Bệnh viện Đại học Bonn khẳng định. Cùng đồng nghiệp, BS Joachim Wolfle, BS Gohlke đã so sánh 25 công trình về chủ đề chiều cao trẻ em.

- Với những thế hệ tiếp theo, chiều cao có thể thậm chí sẽ suy giảm – BS Gohlke dự báo. Tương tự diễn ra với người Mỹ “khổng lồ”. Ngay hôm nay chiều cao trung bình của thanh niên Mỹ lứa tuổi 20-25 đã thấp hơn đồng lứa châu Âu 6-7 xăngtimét. Trong khi 150 trước họ cao hơn xấp xỉ 7 xăngtimét. – Dinh dưỡng không lành mạnh làm cho người Mỹ ngày càng phát phì và chất béo tăng cường sản xuất các hoóc-môn nữ tính. Bằng cách này con người phát triển nhiều hơn về bề ngang, thay vì chiều cao. Tiếc rằng tại Đức cũng đã diễn ra xu hướng tương tự – BS Gohlke nhận xét.

Chế độ ăn uống đóng vai trò rất lớn đối với sự phát triển chiều cao. Trong những thời kỳ nạn đói kéo dài, thí dụ như thế kỷ 18, con người đã thu nhỏ đáng kể. Sau Chiến tranh Thế giới II, mức độ phồn thịnh lại gia tăng, cùng với nó là chiều cao con người.

- Mối quan hệ phụ thuộc giữa chiều cao thân thể và số lượng thực phẩm tiêu thụ có thể nhận rõ qua thí nghiệm với đàn chuột – BS Bettina Gohlke nói về phương pháp nghiên cứu của mình. Trong trường hợp những nhân tố khác tình hình phức tạp hơn nhiều. Thí dụ vấn đề đời sống tình cảm nói chung.Stress tâm lý và tình cảm cũng kìm hãm sự phát triển của chiều cao. Hiện tượng không chỉ liên quan đến những cá thể đơn lẻ, mà cả toàn bộ các nhóm dân cư đông đúc.

Thiếu trình độ văn hóa, thu nhập thấp và sự bài xích xã hội tác động rất bất lợi đến điều kiện sinh tồn. Sức ép như thế không cho phép con người vươn tới chiều cao lý tưởng. Tình hình đang diễn ra tại các quốc gia đang phát triển là thí dụ điển hình của hiện tượng đó. Tình hình kinh tế xã hội bất lợi tại những quốc gia đó làm cho rất hiếm trẻ em cao hơn thế hệ cha anh.

Chiều cao và vóc dáng cũng phụ thuộc phần lớn vào thông tin di truyền từ thế hệ tiền bối. Tuy nhiên, để tác động có hiệu quả chiều cao thân thể của cộng đồng nhất định, cần phải thay đổi cả gói tập hợp gien di truyền. Theo BS Gohlke thời kỳ phân chia giữa thế hệ này với thế hệ khác – theo nhãn quan tiến hóa là quá ngắn, trong khi sự biến đổi cả gói tập hợp gien là quá trình diễn ra rất chậm. Ngoài ra ý nghĩa của tác động làm tăng chiều cao không đáng tin cậy, bởi những người có chiều cao lý tưởng không đồng nghĩa với năng lực tái sản xuất nòi giống lớn hơn. Vì lý do như vậy những gien được chuyển giao cho thế hệ kế tục có thể không có tác động lớn đến sự cải thiện chiều cao của cộng đồng.

- Mối quan hệ giữa chiều cao thân thể và những nguyên nhân có thể của nó thường dựa trên các giả thiết – BS Gohlke giải thích. – Rất khó thu thập những số liệu đáng tin cậy. Sự thật tại Đức vẫn tiến hành không ít nghiên cứu về vấn đề này, song kết quả không được cập nhật vào hệ thống trung ương, vì thế giới khoa học không dễ tiếp cận. Các nhà khoa học ở Bonn buộc phải khai thác những nghiên cứu sớm hơn, mà nên tảng là tài liệu lưu trữ từ các đợt tuyển quân. Các tân binh thế hệ năm 1971 ở CHDC Đức (XHCN) thấp hơn đồng lứa Tây Đức (TBCN) cùng thời 2,3 cm. Thế nhưng sau ngày nước Đức thống nhất (1991), mức chênh lệch đã nhanh chóng bị xóa nhòa. Vậy nên những thay đổi chiều cao cơ thể cũng liên quan đến những biến đổi xã hội. Về mối liên quan giữa phồn thịnh và chiều cao con người, chuyên gia nhân chủng học nổi tiếng Đức, GS John Komlos (Đại học Munchen) nhận xét: Sự phát triển của y học, sự cải thiện điều kiện kinh tế và xã hội chính là nhân tố quan trọng khích thích con người phát triển.

Đàn ông Hà Lan cao kịch trần

Với chiều cao trung bình 1,85 m, đàn ông Hà Lan hiện được coi là những người cao nhất thế giới. Để so sánh, đàn ông Đức (lứa tuổi 18-30) có chiều cao trung bình 1,80 m, trái lại phụ nữ Đức trong cùng lứa tuổi cao 1,67 m.

Liệu hệ thống chăm sóc sức khỏe và giáo dục Hà Lan đã giúp công dân của họ cao lớn hơn đồng loại nhiều quốc gia khác? GS John Komlos có câu trả lời rõ ràng và phê phán mạnh mẽ hệ thống giá trị Đức: Chính phủ (Đức) nghĩ quá ít về con người, trong khi nghĩ quá nhiều về sự tăng trưởng kinh tế và tiền bạc. Chúng ta (nước Đức) chưa quan tâm đến xã hội của mình như đòi hỏi thực tế.

Vẫn còn một câu hỏi, tại sao nhìn chung chiều cao đóng vai trò quan trọng? – Phụ nữ cao đến 1,70 m, đàn ông cao 1,85 m có ưu thế trong mọi lĩnh vực cuộc sống. Họ có tuổi thọ cao hơn, khỏe mạnh hơn và phần lớn đều sớm có hôn nhân – GS Komlos lý giải. Theo nhà khoa học Đức, chiều cao, nhất là với đàn ông, là dấu hiệu uy tín quan trọng. Phụ nữ cũng thường có lợi thế trong hoạt động nghề nghiệp nhờ yếu tố hấp dẫn chiều cao.

Về khía cạnh này BS Bettina Gohlke phát biểu quan điểm khác. Theo bà, chiều cao không phải thước đo cuộc sống hạnh phúc. – Cả Napoleon và tổng thống Pháp đương nhiệm Nicolas Sarkozy đều là những người thấp bé, nhẹ cân. Rút cục chỉ độ lớn của trí tuệ đóng vai trò quyết định – nữ bác sĩ phản bác.

Cũng có thể nhìn nhận tương tự trong trường hợp Georg Christoph Lichtenberg, nhà vật lý thực nghiệm đầu tiên ở Đức. Tấm thân lùn tịt của ông ngay thời đó đã khiến số đông thiếu hụt thiện cảm. Suốt cuộc đời nhà khoa học khổ sở vì chứng bệnh cong vẹo cột sống – căn bệnh không chỉ là nguyên nhân hạn chế chiều cao, mà còn khiến cho “cái bướu lạc đà” trên lưng ông ngày càng phình to.

Theo VNE