Vì sao Mỹ có nhiều vụ x.ả sún.g thảm sát nhất thế giới

Mỹ xảy ra nhiều vụ tà.n sá.t bằng sún.g có thể vì khả năng tiếp cận sún.g dễ dàng, mong muốn nổi tiếng và tâm lý bắt chước, cạnh tranh nhau của những kẻ tấ.n côn.g.

Các nhà điều tra làm việc tại hiện trường vụ x.ả sún.g ở Orlando, Florida. Ảnh:Reuters

Khi một tay sún.g hôm qua tấ.n côn.g hộp đêm đồng tính ở Orlando khiến 50 người chế.t, tên này đã gia nhập một danh sách dài những kẻ tấ.n côn.g ở Mỹ cướp đi liền lúc mạng sống của nhiều người.

Khi nói đến các cuộc tà.n sá.t bằng sún.g, Mỹ có lịch sử đặc biệt bi thảm: Có nhiều vụ thả.m sá.t bằng x.ả sún.g tại Mỹ hơn bất kỳ nước nào khác trên thế giới, theo một nghiên cứu được công bố vào năm ngoái.

Năm 1966 – 2012, có 90 vụ x.ả sún.g tại Mỹ, trong số 292 vụ trên toàn thế giới. X.ả sún.g giế.t người hàng loạt được định nghĩa trong nghiên cứu là có 4 nạ.n nhâ.n trở lên, nhưng không tính đến các vụ giế.t ngườ.i có liên quan đến băng đảng hay các vụ giế.t chóc nhiều thành viên trong gia đình. Các vụ n.ổ sún.g như vậy từng xảy ra tại một rạp chiếu phim ở Aurora, Colorado, trường tiểu học Sandy Hook ở Newtown, Connecticut vào năm 2012. Vụ tấ.n côn.g tại hộp đêm đồng tính ở Orlando hôm 12/6 là vụ x.ả sún.g tồi tệ nhất trong lịch sử Mỹ, với ít nhất 50 người chế.t và 53 người bị thương.

Trong khi Mỹ chiếm 5% dân số thế giới, thì có 31% số vụ x.ả sún.g xảy ra ở Mỹ. “Mọi người có chút ngạc nhiên bởi những thống kê này”, Adam Lankford, phó giáo sư về tư pháp hình sự tại Đại học Alabama, thực hiện thống kê và phân tích, nói trên nói.

Khác biệt của Mỹ

Ông Lankford đã tìm hiểu hồ sơ các vụ tấ.n côn.g và phát hiện một vài đặc điểm mà Mỹ khác với các quốc gia khác.

Tại Mỹ, người dân có nguy cơ thiệ.t mạn.g trong các vụ x.ả sún.g cao hơn nếu họ đang ở nơi làm việc hay ở trường. Ở nước ngoài, các vụ việc thường xảy ra ở gần căn cứ quân sự.

Trong hơn một nửa các trường hợp tại Mỹ, kẻ tấ.n côn.g mang nhiều hơn một khẩu sún.g. Tại các nước khác, kẻ tấ.n côn.g thường chỉ có một khẩu sún.g.

Tại Mỹ, số nạ.n nhâ.n trung bình trong một vụ x.ả sún.g là 6,87. Trong khi tại 171 quốc gia khác, số này là 8,8.

Lankford cho rằng có ít người thiệ.t mạn.g trong các vụ x.ả sún.g tại Mỹ hơn vì cảnh sát Mỹ thường xuyên được huấn luyện cách đối phó với những tình huống đó, mặc dù nó xảy ra ít thường xuyên hơn so với các loại tội phạm khác.

“Cảnh sát các nước khác phản ứng chậm hơn và có thể không được chuẩn bị kỹ càng khi phản ứng”, ông nói.

Hiện tượng ‘lây lan’

Nhiều tay sún.g ở Mỹ mắc bệnh tâm thần, theo số liệu thống kê. Nhưng các nghiên cứu khác chỉ ra rằng số lượng ước tính ca mắc bệnh tâm thần không tăng đáng kể, trong khi số lượng các vụ x.ả sún.g giế.t người hàng loạt tại Mỹ đã tăng vọt.

Các cuộc tấ.n côn.g như vậy tăng gấp ba lần trong năm 2011-2014, theo một phân tích của Trường Y tế Havard và Đại học Đông Bắc. Nghiên cứu của Harvard cho thấy rằng trung bình cứ 64 ngày lại có một cuộc tấ.n côn.g. Trong suốt 29 năm trước đó, trung bình cứ 200 ngày mới có một cuộc tấ.n côn.g. Ngược lại, tỷ lệ giế.t ngườ.i ở Mỹ nói chung và tỷ lệ bạo lực sún.g lại giảm đáng kể trong hai thập kỷ qua.

Một số nhà nghiên cứu tin rằng những vụ x.ả sún.g có thể lây lan: Một vụ giế.t ngườ.i hoặc n.ổ sún.g có thể kích động cho vụ khác diễn ra trong khoảng hai tuần – một loại “lây lan” kéo dài khoảng 13 ngày, các nhà nghiên cứu kết luận trong một nghiên cứu khác.

Hiện tượng bắt chước này phổ biến hơn ở Mỹ vì người dân nước này dễ tiếp cận sún.g hơn so với các nước khác. Mỹ có nhiều sún.g hơn bất kỳ quốc gia nào trên thế giới. Ước tính khoảng 270 – 310 triệu sún.g đang lưu hành tại Mỹ. Với dân số Mỹ ở khoảng 319 triệu người, thì trung bình gần như người Mỹ nào cũng sở hữu sún.g.

Hơn một phần ba người Mỹ nói rằng một người nào đó trong gia đình họ sở hữu một khẩu sún.g, theo Trung tâm Nghiên cứu Pew. Quốc gia có số lượng sún.g cao kế tiếp Mỹ là Ấn Độ, với 46 triệu khẩu trên dân số 1,25 tỷ người. Tuy nhiên, Ấn Độ thậm chí không nằm trong top 5 các quốc gia xảy ra nhiều vụ x.ả sún.g giế.t người hàng loạt nhất.

Các con số này cho thấy các quy định hạn chế sún.g mang đến sự khác biệt. Lankford dẫn chứng Australia, đất nước có 4 vụ x.ả sún.g giế.t người hàng loạt năm 1987 – 1996. Sau sự cố đó, dư luận quay lưng lại với người sở hữu sún.g và quốc hội thông qua luật quản lý sún.g chặt chẽ hơn. Australia đã không có vụ x.ả sún.g giế.t người hàng loạt nào kể từ đó.

Tuy nhiên, không có xu hướng chính trị tương tự tại Mỹ. Các cuộc thăm dò của Pew thực hiện sau khi nhiều vụ x.ả sún.g khét tiếng xảy ra cho thấy rằng người Mỹ thường ủng hộ sở hữu sún.g nhiều hơn sau các vụ việc như vậy.

Mong muốn nổi tiếng

Lankford đưa ra một giả thiết giải thích nguyên nhân những tay sún.g thực hiện các vụ tấ.n côn.g. “Tôi bị ấn tượng bởi nghiên cứu cho thấy nổi tiếng là một trong những mục tiêu quan trọng nhất của thế hệ này”, Lankford nói. “Có vẻ như người Mỹ ngày càng mong muốn được nổi tiếng, và không nghi ngờ rằng có mối liên quan giữa việc những kẻ tấ.n côn.g biết truyền thông sẽ đưa tin về vụ việc chúng gây ra và khả năng chúng hành động”.

Những kẻ tấ.n côn.g cũng có thể tìm kiếm sự nổi tiếng khi nhân danh cho điều mà chúng coi như một “sứ mệnh”, chẳng hạn như phong trào jihad Hồi giáo, ông nói.

“Rõ ràng những kẻ khủn.g b.ố muốn nổi tiếng, cho dù việc đó xuất phát từ chính bản thân kể tấ.n côn.g hay để phục vụ cho động cơ nào đó. Chúng ta đã thấy xu hướng này từ vụ giữ con tin trong thế vận hội Olympic 1972″, Lankford nói. “Nếu vụ tấ.n côn.g Orlando được thúc đẩy bởi ý thức hệ Hồi giáo cực đoan, vốn căm ghét những người đồng tính luyến ái, thì kẻ tấ.n côn.g có thể muốn nổi tiếng với động cơ này.

Bố của Omar Mateen, kẻ x.ả sún.g vào hộp đêm ở Orlando cho biết hắn từng tức giận khi nhìn thấy những người đồng tính nam hôn nhau. Mateen cũng đã gọi cho 911 và thề trung thành với thủ lĩnh Nhà nước Hồi giáo (IS) Abu Bakr al-Baghdadi trước khi thực hiện vụ tấ.n côn.g. Hãng tin của IS cũng tuyên bố chịu trách nhiệm về vụ x.ả sún.g, nói rằng kẻ tấ.n côn.g là chiến binh của nhóm.

Lankford cho rằng điều nguy hiểm là vụ tấ.n côn.g Orlando có thể kích động kẻ khác làm theo.

“Những tay sún.g muốn nổi tiếng sẽ tìm cách giế.t nhiều nạ.n nhâ.n hơn, như một kiểu cạnh tranh”, ông nói. “Nhưng điều đáng sợ hơn là những kẻ tấ.n côn.g có thể sẽ tìm cách mới để gây sự chú ý.

“Tỷ lệ giế.t ngườ.i tại nước ta cao hơn so với các quốc gia châu Âu. Những cuộc tấ.n côn.g kiểu này khiến chúng ta hiện lên tiêu cực so với phần còn lại của thế giới và bị mang tiếng là quốc gia bạo lực”, Lankford nói. “Thành thật mà nói, nếu chúng ta có thể gửi đến cho thế giới thông điệp từ những vụ việc này, thì đó là ‘những việc như thế này luôn có thể xảy ra, hãy chuẩn bị và rút kinh nghiệm từ nó trước khi bi kịch tìm đến bạn’”.

Phương Vũ

Theo VNE