Vì sao Mỹ chậm khởi tố vụ rửa tiền lớn nhất lịch sử?

Hệ thống chi trả trực tuyến Liberty Reserve có trụ sở tại Costa Rica đồng thời điều hành mạng lưới cung cấp dịch vụ chuyển tiền trái phép. Liberty Reserve là ngân hàng trực tuyến tương tự như PayPal có uy tín khá cao trong cộng đồng người tiêu dùng online nhờ có hệ thống chi trả trực tuyến bảo mật tốt, không giới hạn tài khoản và có mức phí thấp hơn PayPal. Chính vì những ưu điểm trên mà Liberty Reserve được cộng đồng kiếm tiền trực tuyến (Make Money Online – MMO) và thế giới ngầm (Underground) tin dùng cho các mục đích rửa tiền.

Các nguồn tin ban đầu cho biết Liberty Reserve có tới hơn 1 triệu khách hàng trên toàn cầu (trong đó có 200.000 người Mỹ), đã tiến hành thành công ít nhất 55 triệu giao dịch chuyển tiền phi pháp cho hơn 1 triệu người, với khoảng 12 triệu giao dịch tài chính mỗi năm kể từ khi hoạt động năm 2006. Tổng cộng, Liberty Reserve đã hỗ trợ rửa tiền tới 6 tỷ USD cho các hoạt động phi pháp trong các quỹ có liên quan đến lạm dụng tình dục trẻ em và phần mềm tấn công hệ thống ngân hàng. Gần đây nhất, một nhóm hacker đã đột nhập hệ thống của 2 ngân hàng Trung Đông lấy cắp 45 triệu USD sau đó chuyển qua Liberty Reserve để phát tán. Liberty Reserve đã giúp bọn tội phạm phương pháp cất giấu tiền không để lại dấu vết nào bằng cách cho họ thiết lập các tài khoản với tên giả và địa chỉ giả.

Mặc dù vậy chỉ cách đây mấy ngày, hôm 28-5, các cơ quan công tố của Mỹ mới cho biết đang tiến hành điều tra vụ rửa tiền lớn nhất trong lịch sử thế giới do Tổ chức giao dịch tiền ảo Liberty Reserve tiến hành.

Theo thông báo từ văn phòng công tố viên Mỹ tại thành phố New York, vụ điều tra này có sự tham gia của lực lượng hành pháp ở 17 quốc gia trên toàn thế giới. Với quy mô của một vụ điều tra rửa tiền lớn nhất trong lịch sử thế giới nên đến nay cáo trạng mới hoàn tất.

Công nghệ rửa tiền của Liberty Reserve

Không khó để tìm kiếm các tổ chức giao dịch đồng tiền này trên các diễn đàn tài chính hay là cả Youtube. Chỉ 0,35 giây, với từ khóa “mua bán LR”, có tới 278.000 kết quả trên Google cung cấp các địa chỉ website cung cấp dịch vụ giao dịch đồng tiền ảo này. Các tổ chức này ở Việt Nam cho biết, chuyên cung cấp các dịch vụ mua, bán, trao đổi tiền điện tử; thậm chí hỗ trợ chuyển đổi nhiều loại tiền.

Liberty Reserve – website vừa bị Cơ quan An ninh Mỹ phanh phui hành vi rửa tiền kỷ lục thực chất là hệ thống thanh toán online, cho phép người dùng chuyển từ USD hoặc Euro sang một loại tiền ảo để giao dịch trên Internet. Theo cáo trạng của công tố viên Preet Bharara tại Manhattan (Mỹ), tiền ảo của Liberty Reserve được gọi là “LR”. Người dùng mở tài khoản tại đây chỉ cần tên, địa chỉ, ngày sinh. Liberty Reserve thậm chí cho phép người dùng mở tài khoản bằng cả tên ảo, mà không làm gì để xác minh lại.

Tiền thật, trong đó có rất nhiều tiền “bẩn”, được chuyển vào hệ thống của Liberty Reserve và quy đổi sang đơn vị ảo – LR. Người dùng sau đó có thể bán lại LR hoặc đổi về tiền thật, chuyển vào ngân hàng để sử dụng.

Khách hàng có thể nạp tiền vào tài khoản Liberty Reserve thông qua thanh toán từ một ngân hàng, phiếu tiền do bưu điện phát hành (postal money order) hay chuyển khoản. Sau đó, số tiền này sẽ được quy đổi sang LR bởi một dịch vụ trung chuyển tiền điện tử (exchanger).

Cũng thông qua exchanger, tiền ảo sau đó lại được quy đổi về USD hoặc các tiền tệ bất kỳ, để gửi vào tài khoản ngân hàng hoặc rút ra thanh toán cho người khác. LR được coi như một ngoại tệ và thậm chí còn giao dịch sôi động hơn ngoại tệ. Đồng tiền ảo LR có thể sử dụng để mua bán trao đổi nhiều hàng hóa, thanh toán trên các trang cá độ, mua các phần mềm, thiết bị công nghệ, mạng dotnet… Ở Việt Nam, trước khi bị phong tỏa trang web giao dịch loại tiền này vẫn cập nhật tỷ giá 21.000 VND/LR.

Đặc biệt, Liberty Reserve không lưu trữ bất kỳ thông tin nào về giao dịch hay hoạt động qua ngân hàng từ bên thứ ba. Họ cũng cho phép người dùng giấu số tài khoản Liberty Exchange khi thực hiện giao dịch. Việc này một lần nữa tạo cơ hội cho những người dùng muốn che giấu thông tin cá nhân thật.

Tại Costa Rica, mọi doanh nghiệp trực tuyến đều được thừa nhận hợp pháp và không có luật nào quản lý họ. Vì thế, đây là đất nước lý tưởng cho các công ty muốn làm ăn trên mạng, từ thương mại điện tử đến đánh bạc, cá độ bị cấm ở nhiều nước. Tuy nhiên với cáo buộc rửa tiền lên tới 6 tỷ USD, Liberty Reserve – website chuyển tiền đang được hàng triệu người trên toàn thế giới sử dụng đã phải đóng cửa ngay lập tức.

Theo cáo buộc của công tố viên Preet Bharara tại Manhattan, “Liberty Reserve là trung tâm tài chính cho tội phạm, hỗ trợ các hoạt động phi pháp trực tuyến như lừa đảo thẻ tín dụng, ăn trộm thông tin cá nhân, lừa đảo đầu tư, xâm nhập máy tính, khiêu dâm trẻ em và buôn lậu”. Theo đó, website này cũng chuyển hàng chục triệu USD qua các công ty trên giấy đặt tại Síp, Nga, Hồng Kông (Trung Quốc), Trung Quốc, Việt Nam, Morocco, Tây Ban Nha và Australia.

Arthur Budovsky, 39 tuổi, người sáng lập Liberty Reserve, đã bị bắt tại Tây Ban Nha cuối tuần trước. Budovsky trước đây là công dân Mỹ, sau từ bỏ quốc tịch để thành người Costa Rica. Sáu người khác cũng bị bắt tại Costa Rica, Tây Ban Nha và New York (Mỹ) với cáo buộc phạm tội.

Bộ Tài chính Mỹ cũng đã tuyên bố Liberty Reserve là tổ chức rửa tiền. Ngân hàng quốc tế nào giao dịch với họ cũng có thể bị cấm qua lại với các nhà băng Mỹ. Cơ quan này cho biết đây là lần đầu tiên họ thực hiện việc này với một công ty giao dịch tiền ảo.

Hậu quả khôn lường

Việc Liberty Reserve đóng cửa gây ảnh hưởng không nhỏ tới cộng đồng cả trong và ngoài nước. Cộng đồng MMO Việt Nam và một số hoạt động trong thế giới ngầm có tới vài trăm, hay thậm chí vài nghìn USD trong tài khoản nhưng hiện tại đều bị kẹt lại mà không thể rút ra. Đương nhiên, đồng tiền ảo LR này mất hoàn toàn giá trị. Thông thường, các trang web trao đổi LR thường “găm hàng” tới vài nghìn USD trong tài khoản, và khi LR đóng cửa đột ngột khiến những dịch vụ này mất trắng mà không kịp trở tay. Nếu như LR đóng cửa vĩnh viễn và không thể hoàn tiền thì các thành viên sử dụng sẽ thiệt hại lớn. Không chỉ việc giao dịch chuyển tiền, cộng đồng LR còn nhộn nhịp buôn bán tài khoản số đẹp không khác gì các dịch vụ kinh doanh… sim số đẹp. Với những tài khoản LR có đuôi số đẹp như tứ quý, lộc phát (68),… người dùng có thể bán lại với số tiền không nhỏ. Thậm chí, một thời gian tại Việt Nam còn xuất hiện những “shop online” chuyên trao đổi số tài khoản LR.

Liberty Reserve đóng cửa như một bài học cảnh tỉnh với cộng đồng mạng và thế giới ngầm. Việc sử dụng tiền ảo đã tăng mạnh trong thập kỷ qua, phổ biến bởi những người muốn mua bán hàng hóa ảo trong game hoặc không tin tưởng vào hệ thống ngân hàng truyền thống. Tuy nhiên, tiền ảo cũng rơi vào tầm ngắm của các cơ quan thực thi pháp luật do phương tiện thanh toán này có thể bị bọn tội phạm lợi dụng. Có thể coi việc sụp đổ của LR sẽ hạn chế được phần nào đó tội phạm mạng.

Theo ANTD