Vì sao Israel không chặt đứt huyết mạch tài chính của Hamas?
Năm 2016, tình báo Israel từng thực hiện một chiến công lớn: Họ tìm ra được huyết mạch tài chính nuôi sống Hamas.
Nhưng sau sự kiện đó, Tel Aviv gần như không có hành động nào để ngăn chặn dòng tiề.n này. Vì sao lại thế?
Phát hiện giá trị của Harpoon
Theo tiết lộ của báo New York Times, đây là chiến công do các đặc vụ Harpoon, lực lượng tình báo kinh tế của Israel thực hiện. Lực lượng điều tra tài chính khủn.g b.ố này đặt mọi thành viên từ khắp các lĩnh vực – gián điệp, quân nhân, cảnh sát, kế toán, luật sư – dưới cùng một chiếc ô và báo cáo trực tiếp cho thủ tướng. Harpoon thậm chí còn có một đơn vị chiến tranh kinh tế trong Cơ quan Tình báo đối ngoại (Mossad) có thể bí mật hành động dựa trên thông tin mà lực lượng này thu thập được.
Ahya Sinwar – người đứng đầu Hamas ở dải Gaza, lực lượng được cho rằng đang thu hàng chục triệu USD mỗi năm từ các công ty hoạt động ở nhiều nơi trên thế giới. Ảnh: Jp
Tamir Pardo, người đứng đầu Mossad vào thời điểm đó, cho biết Harpoon là “một trong những công cụ quan trọng nhất mà Mossad có”. Lực lượng này cung cấp thông tin tình báo cho các cơ quan quản lý tài chính, cơ quan thực thi pháp luật, chính trị gia và đồng minh của Israel, giúp nước này vận động thành công các lệnh trừng phạt tài chính nhắm vào Iran và lực lượng Hezbollah.
Trở lại với chiến dịch truy tìm dòng tiề.n của Hamas, báo cáo từ Harpoon cho hay, Hamas đã kiểm soát một số công ty khai thác mỏ, chăn nuôi gà và làm đường ở Sudan, sở hữu hai tòa nhà chọc trời ở Các Tiểu vương quốc Arập Thống nhất (UAE), một doanh nghiệp phát triển bất động sản ở Algeria và một công ty bất động sản ở Thổ Nhĩ Kỳ.
Tamir Pardo, cựu Giám đốc Mossad, cho rằng phát hiện của Harpoon có thể giúp ngăn được vụ tấ.n côn.g của Hamas ngày 7/10/2023. Ảnh: AP
Thường thì các tổ chức như Al Qaeda hay Nhà nước Hồi giáo tự xưng (IS) thường sử dụng những công ty bình phong để “rửa tiề.n”. Nhưng với Hamas, các đặc vụ Israel nhìn thấy một điều gì đó khác biệt, tham vọng hơn: một mạng lưới đa quốc gia gồm các doanh nghiệp thực sự tạo ra lợi nhuận thực sự.
Trên giấy tờ, những công ty này trông như thể không có gì liên quan. Nhưng hết lần này đến lần khác, người Israel cho biết họ đã xác định được những nhân vật có liên hệ với Hamas trong vai trò cổ đông, giám đốc điều hành và thành viên hội đồng quản trị của các doanh nghiệp kể trên.
Video đang HOT
Nổi bật trong số đó có Hisham Qafisheh, một người Jordan từng học ở Saudi Arabia và có tài tìm kiếm sự ủng hộ chính trị. Một trong những công ty của ông này đã giành được hợp đồng xây dựng đường cao tốc trị giá 500 triệu USD ở Sudan. Ngoài ra, có Amer Al-Shawa, một người Thổ Nhĩ Kỳ gốc Palestine học ngành kỹ thuật điện ở Ohio (Mỹ) và gần đây đã bị thẩm vấn 5 tháng trong một nhà tù ở UAE vì nghi ngờ tài trợ cho Hamas.
Đứng đầu mạng lưới tài chính này là Ahmed Odeh, một doanh nhân người Jordan từng có nhiều năm kinh nghiệm làm việc ở Saudi Arabia. Người Israel đã biết – và người Mỹ giờ đây đã công khai nói nhiều về điều này -
rằng Hội đồng Shura cầm quyền của Hamas đã cấp nguồn vốn ban đầu cho Odeh để xây dựng và quản lý danh mục đầu tư vào các công ty. Vào thời kỳ đỉnh cao, các quan chức Israel và Mỹ cho biết, danh mục này có giá trị khoảng nửa tỷ USD.
Lời cảnh báo đã được gửi đi
Hiện chưa rõ chiến dịch truy tìm huyết mạch tài chính của Hamas được Israel khởi động từ khi nào, chỉ biết rằng sau nhiều năm theo dõi, Harpoon bắt đầu tiếp cận được cái mà họ gọi là “danh mục đầu tư bí mật” của Hamas vào năm 2015. Một năm sau, bước ngoặt đã xảy ra khi họ lấy trộm được sổ cái từ máy tính của một quan chức cấp cao Hamas, trong đó liệt kê những tài sản và những doanh nghiệp trị giá hàng trăm triệu USD.
Các sổ cái được tạo ra bởi Mahmoud Ghazal, người mà an ninh Israel xác định là kế toán phụ trách danh mục đầu tư của Hamas. Những ghi chép kéo dài từ năm 2012 đến năm 2018 thể hiện danh mục và mức định giá của nhiều công ty ở Saudi Arabia, Sudan, Thổ Nhĩ Kỳ và các nơi khác. Hồ sơ này cũng ghi lại nhiều cái tên quen thuộc với các đặc vụ Harpoon, trong đó có Hisham Qafisheh và Amer Al-Shawa, hai nhân vật hàng đầu trong đường dây tài chính của Hamas được đề cập ở phần trên của bài viết.
Khi ấy, các sổ cái còn chứa thư mục được mã hóa khiến các nhà điều tra bối rối, nhưng có một số tài liệu rất giá trị được đán.h dấu theo cách không mấy khó hiểu đối với Harpoon: ví dụ, “QG”, ám chỉ Qitaa Ghaza, hay Dải Gaza còn “D” ám chỉ Daffa, hay Bờ Tây. Bên cạnh mỗi ký hiệu này là hình ảnh một đồng USD lớn. Từ đó, người Israel suy ra Hamas gửi tiề.n đến đâu.
Các thành viên lữ đoàn Qassam, cánh quân sự của Hamas, bên cạnh mô hình máy bay không người lái – một trong những vũ khí mà họ đã dùng tấ.n côn.g Israel. Ảnh: Getty Images
Phát hiện của Harpoon năm 2016 sau đó được củng cố bởi thông tin tình báo từ Saudi Arabia. Vào giữa năm 2018, an ninh Saudi Arabia đã bắt giữ Ghazal, kế toán của Hamas và hai người đàn ông khác, những người mà hồ sơ cho thấy họ nắm giữ các vị trí tại 18 công ty trong danh mục đầu tư.
Nhật báo New York Times cho hay, khi bị thẩm vấn, Ghazal đã thú nhận rằng danh mục đầu tư tồn tại để chuyển tiề.n cho Hamas. Ông này cũng cho biết, đúng như tình báo Israel đã nghi ngờ từ lâu, Ahmed Odeh là người chỉ đạo số tiề.n sẽ đi đâu. Hai người bị bắt cùng với Ghazal thì khai rằng họ chỉ là cổ đông trên danh nghĩa. Cổ phần của họ thực ra thuộc sở hữu của Qafisheh, một người Jordan vốn cũng đã lọt vào tầm ngắm của Israel trong nhiều năm. Những người này cho biết Qafisheh là một thành viên của Hamas.
Một số quan chức hiểu biết trực tiếp về vấn đề này tiết lộ với New York Times, phía Saudi Arabia khi ấy đã chia sẻ tài liệu với Washington và biết rằng Mỹ sẽ chia sẻ chúng với đồng minh thân cận là Israel. Các quan chức cho biết, chế độ quân chủ Saudi Arabia không khoan nhượng với Hamas và hy vọng rằng Washington sẽ đưa các công ty này vào “danh sách đen”.
Trong khi đó, lực lượng Harpoon của Israel cũng chia sẻ sổ cái và thông tin tình báo của mình với các quan chức Mỹ vào đầu năm 2019, với hy vọng khuyến khích các biện pháp trừng phạt tài chính nhằm vào những công ty của Hamas.
Phản ứng không tương xứng
Trái với mong muốn của Harpoon, chính quyền cựu Tổng thống Donald Trump đã không hành động. Các quan chức Bộ Tài chính Mỹ cho biết việc đưa ra các biện pháp trừng phạt là một quá trình phức tạp. Và những nhà lãnh đạo Israel, vốn đang tập trung nhiều hơn vào việc thuyết phục Mỹ ban hành các lệnh trừng phạt đối với Iran, đã không gây sức ép để có những hành động khẩn cấp hơn nhằm lập tức bóp nghẹt dòng tiề.n của Hamas.
Yossi Cohen, Giám đốc Mossad năm 2016 đã giải tán Harpoon như một phần của kế hoạch tái tổ chức cơ quan tình báo Israel. Ảnh: Times of Israel
Trong nhiều năm, không có công ty nào có tên trong sổ cái phải đối mặt với lệnh trừng phạt từ Mỹ hoặc Israel. Không ai công khai chỉ trích các công ty này hoặc gây áp lực buộc các nước sở tại đóng cửa chúng. Theo một số cựu quan chức an ninh Israel có liên quan đến lực lượng Harpoon, Israel và Mỹ đã không ưu tiên thông tin tài chính quý giá này vào đúng thời điểm Hamas đang tăng cường mua vũ khí mới, qua đó đặt nền móng cho cuộc tấ.n côn.g vào lãnh thổ Israel hôm 7/10/2023.
Udi Levy, người điều hành Harpoon và đơn vị chiến tranh kinh tế chuyên trách của lực lượng này, phát biểu với New York Times: “Mọi người đang nói về những thất bại của hoạt động tình báo vào ngày 7/10, nhưng không ai nói về việc không ngăn được tiề.n. Chính tiề.n đã cho phép điều này (tức cuộc tấ.n côn.g ngày 7/10) xảy ra”.
Udi levy, người điều hành Harpoon, đã rời khỏi ngành sau khi lực lượng
này bị giải thể vào năm 2016. Ảnh: Israel Hayom
Vào năm 2016, giám đốc mới của Mossad, Yossi Cohen, đã giải tán Harpoon như một phần của kế hoạch tái tổ chức cơ quan tình báo đối ngoại Israel. Udi Levy cũng rời khỏi lực lượng vào năm đó. Một nhóm đặc vụ và chuyên gia mới từ một số cơ quan khác tiếp tục nhiệm vụ theo dõi dòng tiề.n của Hamas, nhưng nhóm này không có cơ cấu tổ chức và khả năng tiếp cận trực tiếp với các nhà hoạch định chính sách cấp cao như Harpoon.
Dù không còn là một lực lượng lớn như Harpoon song nhóm tình báo mới này cũng nhanh chóng thực hiện được một khám phá đáng báo động khác. Các thông tin họ thu thập được cho biết Hamas vẫn đều đặn kiếm về khoảng 10 triệu đến 15 triệu USD hàng năm từ lợi nhuận của các công ty. Ngoài ra, Hamas cũng đã bán bớt một số tài sản của danh mục đầu tư bí mật để huy động được hơn 75 triệu USD. Số tiề.n đó, theo đán.h giá của tình báo Israel, đã được gửi đến Dải Gaza, nơi nó được sử dụng để xây dựng cơ sở hạ tầng quân sự của Hamas.
Hiện chưa rõ chính xác số tiề.n đó kể trên ý nghĩa như thế nào đối với vụ tấ.n côn.g vào lãnh thổ Isreal mà Hamas tiến hành vào ngày 7/10 vừa qua. Nhưng nhật báo New York Times cho hay, các quan chức Israel đã hứa sẽ tiến hành một cuộc điều tra về những sai sót tình báo dẫn đến các cuộc tấ.n côn.g và cập nhật những tình tiết mới có thể xuất hiện liên quan đến vấn đề này.
Phát biểu với New York Times, Tamir Pardo – cựu giám đốc Mossad, cho biết ông không biết chuyện gì đã xảy ra sau khi ông rời đi vào năm 2016. Nhưng “từ kết quả,” ông Pardo nói, “bạn có thể đán.h giá rằng Hamas có rất nhiều tiề.n”. Ông nói thêm: “Tôi tin rằng nếu ai đó đuổi theo tiề.n và ngăn chặn nó, thì chúng ta sẽ không nhìn thấy kết quả như những gì chúng ta thấy ngày nay”
Dải Gaza đối mặt với thảm họa y tế cộng đồng
Ngày 13/12, điều phối viên nhân đạo của Liên hợp quốc (LHQ) tại vùng lãnh thổ của người Palestine bị chiếm đóng, Lynn Hastings, đán.h giá hệ thống y tế trên Dải Gaza gần như sụp đổ, người dân nơi đây đang đối mặt với thảm họa y tế cộng đồng, nguy cơ lây lan dịch bệnh vì tình trạng tụ tập quá đông đúc tại các điểm sơ tán.
Tiêu chảy, vàng da, viêm gan: Dịch bệnh bủa vây hàng nghìn người ở Dải Gaza LHQ cảnh báo tình hình nhân đạo tại Dải Gaza đang bên bờ vực thẳm
Chuyển người bị thương trong cuộc không kích của Israel vào bệnh viện ở thành phố Deir el-Balah, Dải Gaza, ngày 11/12/2023. Ảnh: THX/TTXVN
Theo quan chức WHO, mọi điều kiện điển hình để lây dịch bệnh đều đã xuất hiện khi có tới 85% tổng dân số 2,3 triệu ở Dải Gaza phải rời bỏ nhà cửa và dồn đến các địa điểm sơ tán chật kín người, gần như một nửa dân số dồn về thành phố Rafah ở cực Nam của dải đất này. Theo WHO, số ca bệnh hô hấp, tiêu chảy, chấy rận, ghẻ lở và nhiều bệnh lây lan nhanh khác đã tăng vọt. Chỉ riêng việc xếp hàng đi vệ sinh cũng có thể kéo dài nhiều giờ.
Trong khi đó, phóng viên TTXVN tại Trung Đông dẫn thông báo từ Cơ quan Y tế ở Dải Gaza cho biết các bệnh viện đã hết nguồn dự trữ vaccine để tiêm cho tr.ẻ e.m ở vùng lãnh thổ này, việc tiêm chủng cho tr.ẻ e.m đình trệ hoàn toàn. Cơ quan này cũng cảnh báo việc thiếu vaccine sẽ gây ra những hậu quả nghiêm trọng về sức khỏe đối với tr.ẻ e.m và gây nguy cơ lây lan dịch bệnh, đặc biệt là những người phải sơ tán đến những nơi đông đúc. Cơ quan y tế Gaza kêu gọi LHQ "nhanh chóng can thiệp để cung cấp các loại vaccine cần thiết và đảm bảo đưa số vật tư y tế này tới Dải Gaza để ngăn chặn thảm họa y tế".
Trước đó, Tổng Giám đốc Tổ chức Y tế thế giới (WHO) Tedros Ghebreyesus đã cảnh báo nguy cơ hệ thống y tế của Dải Gaza sụp đổ khi chỉ còn chưa đến 1/3 tổng số 36 bệnh viện đang hoạt động và cũng chỉ ở mức cầm chừng, trong bối cảnh nguồn cung vật tư y tế và thuố.c men sắp cạn kiệt. Ông Ghebreyesus cảnh báo nguy cơ trầm trọng hơn khi tình hình xung đột ngày càng xấu đi và mùa Đông khắc nghiệt đang đến gần.
Từ châu Âu, Giáo hoàng Francis đã nhắc lại lời kêu gọi thiết lập thỏa thuận ngừng bắ.n nhân đạo ngay lập tức trên Dải Gaza. Theo phóng viên TTXVN tại Italy, Giáo hoàng bày tỏ sự quan tâm sâu sắc và đau lòng trước những hậu quả của cuộc xung đột Hamas - Israel. Ông khuyến khích tất cả các bên liên quan nối lại đàm phán, thực hiện cam kết khẩn cấp về viện trợ nhân đạo cho người dân Gaza, trả tự do cho các con tin, chấm dứt mọi đau khổ mà người dân Dải Gaza đang phải chịu đựng.
Từ Nga, phát biểu trước các nghị sĩ quốc hội nước này, Ngoại trưởng Sergei Lavrov đã kêu gọi Tổng thư ký LHQ Antonio Guterres tổ chức hội nghị quốc tế tìm ra giải pháp lâu dài cho cuộc xung đột. Ông Lavrov nêu rõ cách duy nhất để giải quyết vĩnh viễn vấn đề một cách công bằng là tổ chức một hội nghị quốc tế với tất cả các thành viên thường trực của Hội đồng Bảo an LHQ cùng sự tham gia của các nước trong Liên minh Arab, Tổ chức Hợp tác Hồi giáo và Hội đồng Hợp tác vùng Vịnh.
Nhà ngoại gia Nga nhấn mạnh LHQ nên đóng vai trò đi đầu triệu tập hội nghị. Ông Lavrov cảnh báo việc để cho tình trạng bất công với người Palestine tiếp diễn chỉ làm trầm trọng những động cơ khủn.g b.ố và cực đoan hóa vốn đã nghiêm trọng.
Qatar phản đối mọi sự hiện diện của lực lượng nước ngoài tại Gaza Kết thúc Diễn đàn Doha thường niên ngày 11/12 tại Qatar, đa số các nhà lãnh đạo Trung Đông phản đối mọi hành động can thiệp quân sự nước ngoài tại Dải Gaza sau khi xung đột giữa Hamas - Israel chấm dứt. Cảnh đổ nát sau vụ oanh kích của Israel xuống trại tị nạn Maghazi, miền Trung Gaza. Ảnh: THX/TTXVN Theo...