Văn minh Lưỡng Hà Bài học đoàn kết vượt lên mọi khác biệt

Cư dân Lưỡng Hà sớm bước vào xã hội văn minh, sáng tạo nên những nền văn minh vô cùng rực rỡ, có sức ảnh hưởng lớn trên toàn thế giới và gây dựng nhiều thành tựu tiêu biểu.

Lưỡng Hà nằm trên lưu vực hai con sông Tigrisvà Euphrates, phía Bắc của Lưỡng Hà ngăn cách với các bộ lạc người phương Bắc, bởi đường biên giới tự nhiên là dãy núi Acmênia, phía Tây là sa mạc Xiri, phía Đông giáp Ba Tư và phía Nam là vịnh Ba Tư. Ngày nay tương ứng với phần lớn Iraq, Kuwait, phía đông Syria, Đông Nam Thổ Nhĩ Kỳ và các vùng dọc biên giới Thổ Nhĩ Kỳ-Syria và biên giới Iran-Iraq.

Lưỡng Hà là một đồng bằng rộng lớn, phì nhiêu. Sông Tigrisvà Euphrates hàng năm trữ nước tưới mát cho dải đất mênh mông này… Do điều kiện tự nhiên thuận lợi, văn minh Lưỡng Hà phát triển mạnh nông nghiệp, cư dân biết dùng bò để cày ruộng, làm đồ gốm bằng bàn xoay, làm hệ thống thủy nông tưới nước cho đồng ruộng. Những cây trồng chính là nho, ô liu, đại mạch và nhiều loại hoa quả khác.

Người vùng Lưỡng Hà lúc bấy giờ còn chú trọng chăn nuôi gia súc cũng như phát triển cả nghề đánh cá, đem lại một nguồn lợi thiên nhiên không nhỏ cho quốc gia này. Đặc biệt Lưỡng Hà có được khí hậu nóng ẩm hợp với việc canh tác, sản xuất được các thực vật có thể nói là đa dạng, hàng năm vào tháng Năm hàng năm có nước lũ của hai dòng sông đổ về phù sa màu mỡ đổ vào vùng đồng bằng giúp cho hoa màu phong phú. Chính nhờ có đất đai phì nhiêu như vậy nên khi công cụ sản xuất còn tương đối thô sơ, kinh tế ở đây vẫn có điều kiện phát triển, do đó đã sớm bước vào xã hội văn minh.

Với vị trí địa lý thuận lợi, kinh tế thương nghiệp cũng là một nét đặc trưng trong sự phát triển của nền kinh tế ở Lưỡng Hà. Babylon sớm trở thành trung tâm thương mại cho cả vùng Tây Á.

Trong khi Lưỡng Hà là một vùng màu mỡ thuận lợi cho cuộc sống của con người như vậy thì về địa hình, Lưỡng Hà là một vùng hoàn toàn để ngỏ ở mọi phía, không có những biên giới hiểm trở để bảo vệ, vì vậy trong mấy ngàn năm lịch sử, vùng này đã trở thành nơi tranh giành của nhiều tộc người khác nhau, dẫn đến sự hưng vong của nhiều quốc gia hùng mạnh một thời.

Về cư dân, người Sumer từ thiên niên kỉ IV TCN đã tới định cư ở Lưỡng Hà và xây dựng nên nền văn minh đầu tiên ở đây. Đầu thiên niên kỉ III TCN người Accat thuộc tộc Semit từ thảo nguyên Xyri cũng tràn vào xâm nhập và lập nên quốc gia Accat nổi tiếng. Cuối thiên niên kỉ III TCN, người Amorite từ phía tây Lưỡng Hà lại tràn vào xâm nhập, chính họ đã tạo nên quốc gia cổ Babylon nổi tiếng trong lịch sử Lưỡng Hà. Ngoài ra còn có một số bộ lạc thuộc nhiều ngữ hệ khác nhau cũng tràn vào xâm nhập trong quá trình lịch sử. Qua hàng ngàn năm lịch sử, các tộc người này hòa nhập lẫn nhau, tạo ra một cộng đồng dân cư ổn định, cùng đóng góp xây dựng nên nền văn minh Lưỡng Hà rực rỡ.

Có thể nói minh Lưỡng Hà được định hình bởi hai yếu tố đối lập: sự bất trắc của hai dòng sông Tigris và Euphrates (vào bất kỳ lúc nào cũng có thể gây ra những trận lũ lụt lớn quét sạch các quần cư), và sự màu mỡ đặc biệt của hai vùng châu thổ do phù sa của chính hai dòng sông tạo ra. Nếu sự giàu có của Lưỡng Hà có sức hấp dẫn đối với nhiều tộc người xung quanh thì những thời kỳ suy sụp lại là cơ hội cho những cuộc chiến tranh của các đế chế lân cận nhằm cướp đoạt lãnh thổ. Vì thế dễ thấy lịch sử văn minh Lưỡng Hà là sự kế tục của nhiều đứt đoạn khi một triều đại mới văn minh hơn và mạnh hơn thay thế cho một triều đại trước đó.

Lịch sử Lưỡng Hà là lịch sử của nhiều quốc gia, dân tộc. Những thành tựu văn minh là sự tổng hợp những thành tựu văn minh của tất cả các quốc gia, dân tộc đã sinh sống trong vùng Lưỡng Hà, trong đó người Sumer đóng vai trò hết sức to lớn, vì họ đã lập nên những quốc gia đầu tiên và cũng chính họ là người đặt nền móng cho nền văn minh ở khu vực này. Các nền văn minh Lưỡng Hà phát triển tương đối toàn diện, phong phú có sự kế thừa và phát triển. Là một trong những cái nôi của nền văn minh nhân loại, văn minh Lưỡng Hà cổ đại đã có nhiều thành tựu đóng góp vô cùng to lớn, có nhiều ảnh hưởng tớn nền văn minh của các quốc gia ở Tây Á và nền văn minh Hy-La…Lưỡng Hà được xem là đã “truyền cảm hứng cho một số bước phát triển quan trọng nhất trong lịch sử nhân loại, bao gồm việc phát minh ra bánh xe, trồng trọt những giống ngũ cốc đầu tiên, cùng với sự ra đời của chữ viết, toán học, thiên văn học và nền nông nghiệp”.

“Nhiệm vụ quan trọng nhất của nền văn minh là dạy cho con người biết tư duy.” – Khuyết danh

Để hiểu biết mang tính chất nền tảng về các nền văn minh của nhân loại và hiểu sâu sắc hơn về nền văn minh Lưỡng Hà, Nhà Sáng lập – Chủ tịch Tập đoàn Trung Nguyên Legend Đặng Lê Nguyên Vũ tâm huyết, cẩn trọng, tuyển chọn từ hàng triệu cuốn sách, từ hàng ngàn tấm gương danh vĩ nhân thành công nhất của nhân loại với các tác phẩm tiêu biểu viết về lịch sử văn minh nhân loại như: “Nguồn gốc văn minh” (Will Durant), “Văn minh phương Tây và phần còn lại của thế giới” (Niall Ferguson), “Sự va chạm của các nền văn minh và sự tái lập trật tự thế giới” (Samuel Huntington), “Nền văn minh và sự bất mãn của nó” (Sigmund Freud), “Lược sử loài người” (Yuval Noah Harari)… cùng nhiều cuốn sách quý khác. Tủ sách nền tảng Đổi đời gồm hơn 100 đầu sách quý, thấm đẫm tư duy biện chứng, tuần hoàn liên thông từ lập thuyết đến thực hành, hợp nhất tinh hoa của toàn thể nhân loại về 12 lĩnh vực căn cốt nhất: Khoa học, Triết học, Huyền học, Y học, Võ học, Kinh tài học, Chính trị học, Đạo đức học, Xã hội học, Mỹ học, Âm thanh học và Ngôn ngữ học nhằm khuyến khích việc học hỏi, tiếp thu và ứng dụng tinh hoa tri thức nhân loại. Từ đó, chuyển hóa sức mạnh tri thức thành sức mạnh vật chất, sức mạnh thể chất và sức mạnh tinh thần giúp mỗi cá nhân rút ngắn con đường đi đến thành công và hạnh phúc đích thực.

Sự thành công của nền văn minh Lưỡng Hà không chỉ được tạo bởi sự hiểu biết, ham học hỏi mà vượt trội hơn cả đó là tinh thần đoàn kết vượt lên mọi khác biệt cùng tầm ảnh hưởng lớn. Thế nhưng, văn minh Lưỡng Hà cổ đại cuối cùng cũng bị chia cắt và sự thịnh vượng không còn tồn tại nữa bởi không tuân thủ những giá trị cốt lõi: sự phục tùng người đứng đầu, việc tuân thủ các nguyên tắc, sự khắc nghiệt của thiên nhiên nhưng dựa trên tư tưởng xâm chiếm, lợi ích riêng của các thành bang, đế chế; có tinh thần học hỏi và sáng tạo nhưng chưa toàn diện; vẫn tồn tại bất ổn nội bộ, chính sách cai trị bạo lực và nô lệ dẫn đến những cuộc tấn công từ các bộ lạc trung du và người du mục thường xuyên diễn ra, xu hướng trung tâm hóa của các thành bang khiến cho quyền lực của chính quyền trung ương trên toàn khu vực bị phân mảnh.

Dù vậy, nền văn minh Lưỡng Hà cũng đã đóng góp cho nhân loại nhiều phát minh giá trị, có ảnh hưởng quan trọng đối với văn minh khu vực và thế giới.