Van der Sar – từ người hùng Moscow đến nhà quản lý tài ba
Thành công trên tư cách cầu thủ lẫn lãnh đạo một CLB nổi tiếng như Ajax, Edwin van der Sar khiến người ta nể phục với bộc óc thông minh của mình.
Thế giới từng chứng kiến nhiều thủ môn kiệt xuất; một vài người có kỹ năng không tưởng, một số có phong cách thi đấu cuốn hút, một số thì lạnh lùng như băng.
Tuy nhiên, Van der Sar đem lại cho người ta một cảm giác khác. Anh sở hữu sự điềm tĩnh đáng kinh ngạc trong khung gỗ, càng già càng hay và chủ yếu bắt bóng dựa vào “cái đầu”.
Tình huống Van der Sar cản phá 11 m đem về chức vô địch Champions League năm 2008 cho MU. Ảnh: Getty.
Cú bay người lịch sử
Từng giành hai danh hiệu Champions League trong màu áo Ajax lẫn Manchester United, Van der Sar luôn khẳng định đêm chung kết ở Moscow năm 2008 mới là đỉnh cao nhất trong sự nghiệp của mình.
Cựu thủ thành người Hà Lan lần đầu vô địch Champions League mùa 1994/95 cùng Ajax. Năm 1995 anh đã nhận danh hiệu Thủ môn hay nhất châu Âu, và là trụ cột đưa tuyển Hà Lan vào nhóm bốn đội mạnh nhất World Cup 1998.
Mùa hè 1999, Van der Sar rời Ajax để đến Juventus. Vào thời điểm đó, anh được coi là một trong những thủ thành hàng đầu thế giới, bên cạnh Oliver Kahn, Fabien Barthez, David Seaman, Angelo Peruzzi… Tuy nhiên, chỉ sau 2 năm, anh bật bãi khỏi CLB thành Turin để nhường chỗ cho bản hợp đồng kỷ lục thế giới trị giá 100 tỷ lire (tương đương 32,6 triệu bảng) Gianluigi Buffon từ Parma.
Van Der Sar chuyển sang Fulham, và ở tuổ.i 30, nhiều người đã nghĩ sự nghiệp đỉnh cao của anh thế là hết. Để rồi ở tuổ.i 35, người gác đền cập bến Old Trafford và có lần thứ hai trong sự nghiệp bước lê.n đỉn.h cao của bóng đá thế giới.
Đêm Moscow, chung kết Champions League mùa 2007/08, cuộc chiến nội bộ giữa hai đội bóng hàng đầu nước Anh căng thẳng đến tột độ. MU với những Wayne Rooney, Cristiano Ronaldo hay Rio Ferdinand đối đầu Chelsea của những Drogba, Lampard, Terry hay Ballack. Tất cả họ đều là những ngôi sao hàng đầu thế giới thời điểm đó.
Sau 120 phút, trận đấu bất phân thắng bại và phải nhờ đến loạt đó luân lưu để tìm ra nhà vô địch. Mọi thứ đã được định đoạt bởi đôi tay của Van Der Sar, người khi đó sắp bước sang tuổ.i 38.
“Tôi nghĩ mình đã phân tích đâu đó khoảng 40 cú sút 11 m của Lampard. Tôi cũng phân tích nhiều băng DVD của các cầu thủ Chelsea, và tôi chú ý rằng Nicolas Anelka luôn sút về phía tay phải thủ môn”, Van der Sar kể lại.
Chelsea cũng chuẩn bị cho loạt đá luân lưu kỹ càng. “Sau đó, tôi nghe đồn các cầu thủ Chelsea cũng nghiên cứu thói quen bắt pen của mình khá kỹ, họ biết tôi thường đổ người về bên phải, nên có thể sút về bên trái”, thủ môn này kể tiếp.
Và đúng là các cầu thủ Chelsea sút về phía bên trái của Van der Sar thật. Cả 6 loạt sút đầu tiên của “The Blues”, bóng đều bay về phía tay trái của thủ môn MU và dù biết trước, anh không tài nào cản phá được.
Thần may mắn trước đó đứng về phía MU khi đội trưởng Terry của Chelsea trượt chân và đá hỏng ở quả thứ 5. Cristiano Ronaldo, người đã đá hỏng một lượt trước đó được cứu. Hai đội bước vào loạt đá loại trực tiếp.
Tại đây, kinh nghiệm, sự già dơ và cái đầu thông minh của Van der Sar được thể hiện: “Lúc đó tôi nghĩ rằng các cầu thủ Chelsea đều đã sút về bên trái, nhưng còn Anelka thì sao, anh ta luôn sút về bên phải và tôi đã quyết định bắt bài”.
Van der Sar bay người về phía phải và trở thành thủ môn đầu tiên trong lịch sử thế giới, 2 lần vô địch Champions League trong màu áo 2 CLB khác nhau. “Khi các đồng đội vây xung quanh, tôi đã biết đây là đỉnh cao nhất trong sự nghiệp của mình”, anh tự hào.
Van der Sar đổ người về phía tay phải, dù trước đó tất cả các cầu thủ Chelsea đều sút về bên trái.
“Thánh” Johan Cruyff từng nhận xét Van der Sar là đại diện tinh tuý nhất của bóng đá Hà Lan trong khung gỗ. Sau trận chung kết Champions League, Sir Alex Ferguson phải thốt lên: “Van der Sar đã đi ngược lại mọi quy tắc thông thường của bóng đá thế giới”.
Một cầu thủ thông thường sẽ đi từ vị thế của một cầu thủ trẻ, lên tới đỉnh cao rồi bước xuống trong giai đoạn cuối sự nghiệp. Van der Sar thì ngược lại, đỉnh cao của anh nằm ở hai đầu sự nghiệp.
Video đang HOT
Cách lý giải duy nhất với công chúng dường như nằm ở bộ óc của anh. Van der Sar là mẫu thủ môn có sự bình thản hiếm thấy trong khung thành, luôn đưa ra những quyết định cực kỳ chính xác.
Những phán đoán chính xác ngày còn là cầu thủ được Van der Sar áp dụng khi chuyển qua làm Giám đốc Điều hành tại CLB Ajax từ năm 2015.
Van der Sar đang thành công trên cương vị quản lý Ajax. Ảnh: Getty.
Một CEO xuất chúng của bóng đá
Không nhiều huyền thoại bóng đá gây tiếng vang trên cương vị quản lý toàn bộ một CLB sau khi giải nghệ. Nền công nghiệp bóng đá đã phát triển tới mức, một CLB lớn được xem như một công ty kinh tế cỡ bự, và những nhà quản lý phải am hiểu cả kiến thức về kinh tế hay quản trị.
Không phải ai từng theo nghiệp “quần đùi áo số” cũng hội tụ đủ phẩm chất và thành công. Đó là lý do Van der Sar trở thành “của hiếm” trong bóng đá thế giới hiện đại.
Sau khi giải nghệ, Van der Sar nhận được cuộc gọi từ Johan Cruyff. Không lâu sau đó, Dennis Bergkamp tiếp tục gọi đến. Ban đầu, anh ngồi vào ghế Giám đốc Tiếp thị của Ajax hồi tháng 11/2012. Tuy nhiên, nhận thấy tiềm năng to lớn của người cũ, Ajax quyết định mời Van der Sar làm Giám đốc Điều hành (CEO) vào cuối năm 2016.
Van der Sar ban đầu có chút do dự, vì cho dù không có chút hứng thú nào với những công việc truyền thống khác như HLV hay BLV trên truyền hình, trở thành CEO là một câu chuyện hoàn toàn khác. Khối lượng công việc và áp lực của một CEO sẽ là khổng lồ, nó thậm chí sẽ làm đảo lộn cuộc sống của gia đình Van der Sar.
Anh tìm đến David Gill, CEO lừng danh một thời của MU để đề nghị vợ ông này nói chuyện với vợ mình để thuyết phục. “Tôi hỏi Gill: Giờ sao đây? Liệu ông có thể nhờ vợ mình nói chuyện với vợ của ông về việc đó không?’”, Van der Sar kể lại trên Mail. “Thế là Gill đáp: ‘Đừng bao giờ. Nếu cô ấy làm vậy, thì cậu sẽ không bao giờ làm CEO được đâu! Công việc ấy chiếm thời gian và công sức còn hơn cả nghiệp cầu thủ đó’”.
Van der Sar không mất nhiều thời gian để nhận ra Gill đúng. Cựu thủ môn này làm việc gần như không có ngày nghỉ trong tuần, quay cuồng với các cuộc họp, giao dịch mua bán, và đặc biệt là theo dõi sự phát triển của học viện Ajax, “công xưởng sản xuất tài năng trẻ hàng đầu thế giới” – bình luận của Telegraph.
Anh luôn có mặt ở bàn làm việc khoảng 9h sáng, và không bao giờ rời văn phòng trước 7h tối. Khối lượng công việc chưa bao giờ là gánh nặng với Van der Sar, anh luôn thích thú và nhiệt huyết với công việc.
Tuy nhiên, điều khó khăn nhất trong vai trò của CEO Ajax là những chỉ trích nặng nề từ các CĐV, dân trong nghề và thậm chí là những “người cũ” của CLB.
HLV Louis van Gaal đầu tháng này thậm chí đã cáo buộc ban lãnh đạo Ajax muốn tư lợi từ cuộc khủng hoảng dịch bệnh hiện tại. Nhiều quyết định có phần khắc nghiệt của Van der Sar và các cộng sự nhận hàng loạt chỉ trích từ nhiều phía, đặc biệt là việc cắt hợp đồng với Abdelhak Nouri, tài năng trẻ bị hôn mê vì đột quỵ vài năm trước.
Thế nhưng, những gì Van der Sar đang làm không nằm ngoài mục đích đưa Ajax trở lại đỉnh cao. Tháng 4/2019, anh tuyên bố “Ajax đã đạt tới một đẳng cấp bóng đá đáng kinh ngạc trong thế giới”.
Họ có một học viện bóng đá luôn sản sinh ra những cầu thủ giỏi, hoạt động theo một mô hình “tự cung tự cấp” độc đáo và đã tiến rất gần đến việc gặt hái thành công tột đỉnh trên sân bóng.
“Cruyff nói với tôi rằng một luật sư hay doanh nhân, những người am hiểu sổ sách tài chính là có thể trở thành CEO. Nhưng ở lĩnh vực bóng đá mọi thứ đặc biệt hơn nhiều”, Van der Sar khẳng định. “Để làm CEO của một đội bóng, bạn phải tốt nghiệp trường đại học của cuộc đời cầu thủ, cuộc đời của bóng đá”.
Mùa trước, Ajax làm rung chuyển châu Âu sau khi loại cả Real lẫn Juve để vào đến bán kết Champions League. Từ một đội bóng đã nhiều năm không có nổi chức vô địch quốc gia, Ajax trở lại mạnh mẽ với sự thức thời nhưng vẫn giữ bản sắc.
Truyền thông châu Âu bắt đầu xem Van der Sar, bộ não đứng sau thành công của Ajax là ứng viên số 1 cho ghế Giám đốc Thể thao của MU. “Quỷ đỏ” vẫn loay hoay tìm đường trở lại đỉnh cao, bởi thiếu một nhà quản lý am hiểu bóng đá như Van der Sar.
Phó Chủ tịch Ed Woodward gần như chỉ giỏi trong khía cạnh tài chính, và là minh chứng hoàn hảo nhất cho câu nói: “Một bao tải tiề.n không thể đá bóng” của cố huyền thoại Johan Cruyff.
Van der Sar không phủ nhận ý tưởng trở thành nhà quản lý của Manchester United, nơi có thể đưa anh đến đỉnh cao nhất trong sự nghiệp của một nhà quản lý bóng đá.
Tuy nhiên, đó là câu chuyện của thì tương lai, Van der Sar luôn nổi tiếng với việc đưa ra những quyết định chính xác trong sự nghiệp, và anh có lý do để chờ thêm thời gian.
Hồng An
Man United có thể học được gì từ Liverpool và Barca?
Với việc đang xây dựng hệ thống phân tích quy củ hơn, Man United có thể học hỏi từ Liverpool cũng như Barca, những đội đi trước trong vấn đề này và có được thành công.
Tháng 11/2019, cựu thủ thành Man United Edwin Van Der Sar chính thức ký hợp đồng với Ajax trên cương vị giám đốc Điều hành. Trước đó, ông được "Quỷ đỏ" mời về để đảm nhiệm vai trò giám đốc Thể thao. Van Der Sar là một trong nhiều người khước từ lời mời ngồi vào vị trí đó của đội chủ sân Old Trafford.
Man United cần người thấu hiểu đội bóng, biết rõ đội bóng đang cần những cầu thủ nào. Chính HLV Ole Solskjaer thừa nhận ông và các nhân vật chóp bu tại Man United phải đảm nhiệm quá nhiều công việc.
Đó chính là lý do Man United không có nhiều bản hợp đồng thành công sau khi Sir Alex Ferguson giải nghệ. Hàng loạt bom tấn như Angel Di Maria, Alexis Sanchez đều trở thành bom xịt. Còn Man United vẫn chưa trở lại vị thế của đội bóng thách thức danh hiệu.
"Trễ còn hơn không bao giờ", Man United cần nhìn vào những gì Liverpool hay Barca đã làm để phát triển việc phân tích dữ liệu, một yếu tố quan trọng để thành công trong bóng đá hiện đại.
Man United cần học hỏi nhiều từ chính đại kình địch của mình. Ảnh: Getty.
Thành công của Liverpool
Luke Bornn, người đứng đầu mảng phân tích dữ liệu của AS Roma, không ngạc nhiên về việc Mohamed Salah ngày càng thu hút sự chú ý của người hâm mộ. Tuy nhiên, ông từng cảm thấy khó hiểu khi không có nhiều đội bóng quan tâm đến việc chiêu mộ cầu thủ này.
Bornn đán.h giá Salah cực kỳ hiệu quả trong việc tạo ra cơ hội và ghi bàn. Tuy nhiên, lúc đó, ông đán.h giá cầu thủ người Ai Cập vẫn chưa vươn tới đỉnh cao. Ông tin Salah sẽ bùng nổ hơn nếu được chơi trong hệ thống có khả năng chuyển trạng thái từ phòng ngự sang tấ.n côn.g nhanh chóng của HLV Juergen Klopp.
Tháng 1/2014, Liverpool từng rất tiếc nuối khi sắp đưa Salah về Anfield thành công. Tuy nhiên, cuộc gọi từ Jose Mourinho đã khiến điểm đến của Salah chuyển sang Stamford Bridge.
Quãng thời gian Salah gắn bó với Chelsea không hạnh phúc như anh mong muốn. Salah có 13 lần ra sân và truyền thông Anh gọi đó là bản hợp đồng thất bại. Tuy nhiên, những con số thống kê lại chỉ ra anh sở hữu những điểm mạnh như tốc độ, sức mạnh, di chuyển thông minh và khả năng đưa ra quyết định ở gần vòng cấm. Đó là tố chất có thể giúp Salah tồn tại ở Premier League.
Giám đốc Nghiên cứu của Liverpool Ian Graham có bằng tiến sĩ về vật lý lý thuyết, đã đi sâu vào dữ liệu của Salah từ Basel, Fiorentina và Roma để kết luận anh ta sẽ phát huy được những điểm mạnh trong khâu tấ.n côn.g cùng Sadio Mane và Roberto Firmino.
Tam tấu của Liverpool chứng minh những phân tích của Graham là hoàn toàn chính xác. Ảnh: Premier League.
Ban đầu, Liverpool nhắm đến Julian Brandt, cầu thủ đang khoác áo Dortmund. Tuy nhiên, Graham và Michael Edwards, giám đốc Thể thao của Liverpool, đã thuyết phục HLV Klopp rằng Salah mới chính là mẫu tiề.n đạo có khả năng hoạt động rộng mà đội bóng đang cần nhất, phù hợp nhất.
Mùa hè 2017, Salah chính thức là người của Liverpool. Để nhận được cái gật đầu từ Roma, "Lữ đoàn đỏ" bỏ ra 50 triệu euro, con số mà các nhà phân tích của cả 2 đội tự tin nhận định đó là cái giá quá rẻ so với những gì Salah có thể mang lại.
Hiện tại, Salah có 91 bàn thắng sau 144 lần ra sân và là cầu thủ quan trọng trong hành trình giúp Liverpool trở lại vị thế của đội bóng hàng đầu nước Anh cũng như châu Âu.
Một năm sau, Liverpool tiếp tục có thêm bản hợp đồng nữa từ AS Roma. Alisson Becker thi đấu cho "Lữ đoàn đỏ" dưới cái mác của thủ môn đắt thứ 2 thế giới. Một lần nữa, Liverpool sở hữu cầu thủ mà đóng góp của họ giá trị hơn nhiều so với số tiề.n đội bóng bỏ ra.
Michael Edwards, một trong những người đứng sau thành công của Liverpool. Ảnh: Liverpool FC.
Những điều đó đến với Liverpool không phải nhờ may mắn. Mọi bước đi trên thị trường chuyển nhượng của đội bóng này đều có chủ đích. Họ tin tưởng vào việc phân tích dữ liệu của những chuyên gia hàng đầu.
"Về mặt phân tích dữ liệu trên thị trường chuyển nhượng, họ vượt xa các đối thủ. Họ có đội ngũ thấu hiểu câu lạc bộ, cùng nhau làm việc để hướng tới mục tiêu chung thông qua việc phân tích và xử lý dữ liệu. Từ đó, họ đưa ra những quyết định chính xác", giáo sư môn Toán ứng dụng David Sumpter chia sẻ với Independent. Ông cũng từng xuất bản cuốn sách "Soccermatics" để nói về toán học trong bóng đá.
"Liverpool đang hoạt động tốt với cấu trúc đúng đắn và bản sắc rõ ràng. Liverpool không chỉ có nền tảng phù hợp để các nhà khoa học dữ liệu làm việc, mà còn trao quyền cho những con người có khả năng đưa ra quyết định tuyệt vời đó.
Sự kết hợp giữa những bộ óc tuyệt vời này giúp Liverpool có được thành công", Giáo sư trường Kinh tế Luân Đôn Ignacio Palacios-Huerta dành lời khen. Hiện tại, ông cũng làm việc trong mảng này với tư cách giám đốc của Athletic Bilbao, đội bóng chơi tại La Liga.
Các đội bóng khác đang phân tích dữ liệu như thế nào?
Đối thủ truyền kiếp của Liverpool, Man United cũng đang xây dựng đội ngũ phân tích dữ liệu tương tự. Ông Sumpter hoan nghênh động thái này của "Quỷ đỏ", dù họ đã đi sau những kình địch của mình như Liverpool, Man City hay thậm chí là các đội bóng kém danh như Brighton và Brentford.
Brentford có mô hình phân tích như các đội bóng lớn và đang cho thấy sự hiệu quả. Năm 2017, họ ký hợp đồng với Neal Maupay với giá 2 triệu euro. Hai mùa sau, họ thu về hơn 20 triệu euro khi bán chân sút này cho Brighton.
Tại giải hạng Nhất, Brentford là một trong 4 đội có quỹ lương eo hẹp nhất nhưng lại đứng ở vị trí thứ 4 trên bảng xếp hạng. Đó là minh chứng cho việc hoạt động hiệu quả trên thị trường chuyển nhượng.
Maupay đang có 8 bàn thắng và 2 kiến tạo, con số khá tốt với một cầu thủ chơi cho Brighton, đội bóng hạng trung tại Premier League. Ảnh: Premier League.
Dù rất ủng hộ việc Man United muốn xây dựng đội ngũ phân tích dữ liệu, ông Sumpter cũng đưa ra vấn đề mà "Quỷ đỏ" phải đối mặt.
"Nhiều câu lạc bộ đã thuê nhân viên phân tích để phù hợp với xu hướng phát triển của bóng đá hiện đại nhưng lại chẳng cho họ quyền quyết định, dù lớn hay nhỏ. Một số đội bóng tỏ ra không tin tưởng các nhân viên phân tích. Số còn lại có tình trạng lạm quyền", ông Sumpter nói.
Trong khi Liverpool là hình mẫu trong việc chuyển nhượng, Barca chính là nơi để Man United học hỏi về việc phát triển nghiên cứu mọi khía cạnh nhằm giúp đội bóng chơi tốt hơn.
Gã khổng lồ xứ Catalonia xây dựng trung tâm nghiên cứu vào năm 2017, dưới sự chỉ đạo của William Spearman, tiến sĩ Vật lý của trường Havard. Họ phân tích mọi thứ, từ dinh dưỡng, sức khỏe, đến các vấn đền trong sân cỏ. Javier Fernandez, người được ông Sumpter đán.h giá rất cao, gọi đây là động thái giúp Barca hiểu rõ trận đấu hơn.
Fernandez, người đứng đầu hệ thống phân tích của Barca, cho biết họ quan tâm đến từng tình huống trên sân, lối chơi chung, cảm quan không gian. Barca không quá chú tâm đến các dữ liệu xoay quanh quả bóng như số đường chuyền, cú sút hay tắc bóng.
Thay vào đó, họ phân tích cầu thủ. Điều này cho phép họ thấy Lionel Messi hoạt động hiệu quả hơn bất cứ cầu thủ nào, dù anh ta không tích cực di chuyển. Rõ ràng, việc phân tích dữ liệu nói lên rất nhiều điều mà người hâm mộ khó cảm nhận được.
Những phân tích của Barca chỉ ra Messi hoạt động tốt ngay cả khi anh bước đi lững thững trên sân. Ảnh: Getty.
Theo huyền thoại Johan Cruyff, người đặt nền móng cho lối đá tấ.n côn.g mà Barca đang áp dụng, một cầu thủ chỉ sở hữu bóng trung bình 3 phút mỗi trận. Vậy 87 phút còn lại, họ làm những gì?
"Đó chính là khả năng hoạt động không bóng, một yếu tố quan trọng đối với mỗi cầu thủ. Barca đề cao tiêu chuẩn này trong hệ thống phân tích dữ liệu. Sau đó, họ chia sẻ những kiến thức này đến những ai quan tâm. Họ muốn bóng đá ngày càng phát triển hơn", ông Sumpter chia sẻ.
Bóng đá là trò chơi của khoảnh khắc. Không ai có thể ngờ được Trent Alexander-Arnold lại thực hiện cú đá láu cá đến như vậy để giúp Liverpool ấn định chiến thắng 4-0 trước Barca, hay Eder lại có cú vung chân xuất thần để khiến người Bồ Đào Nha vỡ òa trong một thế trận bị Pháp ép đến nghẹt thở. Ai lại quan tâm đến những con số khô khan kia.
Tuy nhiên, đó là suy nghĩ của người hâm mộ. Với người làm bóng đá, họ cần sự chuẩn bị kỹ càng ở nhiều mặt để có thể chọn được các nhân tố đủ khả năng mang lại những khoảnh khắc bùng nổ như vậy. Và phân tích dữ liệu chính là quá trình chuẩn bị quan trọng.
Nguyên Khang
7 bản hợp đồng tệ nhất trong sự nghiệp của Sir Alex ở M.U Khi còn dẫn dắt M.U, Sir Alex Ferguson từng có những bản hợp đồng chất lượng như Eric Cantona, Rio Ferdinand, Wayne Rooney, Cristiano Ronaldo, Edwin van der Sar... nhưng bên cạnh đó, cựu chiến thuật gia người Scotland cũng nhiều lần thất bại với các lựa chọn của mình. Dưới đây là 7 trường hợp tệ nhất. 7. BEBE Nếu Cristiano Ronaldo...