Vai trò của Quốc vương Malaysia trong lựa chọn thủ tướng mới

Quốc vương Malaysia Abdullah Sultan Ahmad Shah của Malaysia hiện là nhân vật được quan tâm hàng đầu khi ông sẽ lựa chọn vị thủ tướng tiếp theo của nước này.

Quốc vương Abdullah Sultan Ahmad Shah. Ảnh: AP

Hãng thông tấn Reuters (Anh) ngày 22/11 dẫn lời Quốc vương Abdullah Sultan Ahmad Shah cho biết ông sẽ sớm quyết định lựa chọn giữa hai ứng viên là lãnh đạo phe đối lập Anwar Ibrahim và cựu Thủ tướng Muhyiddin Yassin. Chưa có đảng nào tại Malaysia giành được đa số tại quốc hội và đối thoại về thành lập liên minh đều thất bại sau cuộc bầu cử ngày 19/11.

Quốc vương Abdullah Sultan Ahmad Shah đã gặp ông Anwar và Muhyiddin vào ngày 22/11. Ông Muhyiddin cho biết Quốc vương đã gợi ý ông bắt tay cùng ông Anwar để thành lập “chính phủ thống nhất”. Tuy nhiên, ông Muhyiddin từ chối đề nghị này.

Đây là lần thứ ba Quốc vương Malaysia bổ nhiệm thủ tướng trong 2 năm qua nhưng là lần đầu tiên điều này xảy ra sau một cuộc bầu cử. Vào tháng 2/2020, Quốc vương đã bổ nhiệm ông Muhyiddin Yassin làm thủ tướng khi ông Mahathir Mohamad từ chức. Khi đó, Quốc vương Abdullah đã tham gia cuộc họp với 222 nghị sĩ để đưa ra quyết định. Chưa đầy một năm sau đó, liên minh của ông Muhyiddin Yassin gặp trục trặc khiến Quốc vương đề nghị các nghị sĩ đưa ra tên nhân vật họ ủng hộ trở thành thủ tướng. Khi này, ông Ismail Sabri Yaakob được lựa chọn.

Quốc vương Abdullah Sultan Ahmad Shah lên ngôi năm 2019 ở tuổi 59. Ông trở thành quốc vương thứ 16 của Malaysia kể từ khi quốc gia này giành độc lập từ Anh năm 1957. Malaysia theo thể chế quân chủ lập hiến đặc biệt, trong đó quốc vương được chọn từ hoàng gia tại 9 bang và mỗi người có nhiệm kỳ trị vì trong 5 năm.

Ông từng du học tại Anh và theo học tại Học viện Quân sự Hoàng gia Sandhurst. Quốc vương Abdullah Sultan Ahmad Shah có 9 người con. Quốc vương Abdullah Sultan Ahmad Shah đã tạo thiện cảm về sự giản dị khi ông cũng xếp hàng tại cửa hàng ăn nhanh và giúp đỡ nạn nhân tai nạn giao thông trên đường cao tốc. Ông là một người đam mê thể thao, khi còn trẻ tuổi đã đại diện bang nhà Pahang trong các trận đá bóng. Ông còn từng là thành viên Ủy ban Điều hành FIFA và Chủ tịch Liên đoàn Hockey châu Á.

Malaysia theo hình thức dân chủ nghị viện, trong đó đảng phái hoặc liên minh nắm được nhiều ghế nhất trong cuộc tổng tuyển cử sẽ thành lập chính phủ. Lãnh đạo của đảng phái hoặc liên minh này cũng trở thành thủ tướng. Vai trò của người đứng đầu hoàng gia chủ yếu là cố vấn. Nhưng theo hiến pháp Malaysia, Quốc vương có quyền bổ nhiệm thủ tướng mà ông tin rằng có thể lãnh đạo phần đông các nghị sĩ.

Quốc vương Malaysia có thể bổ nhiệm thủ tướng nhưng trên thực tế họ hiếm khi sử dụng quyền lực này. Chính bất ổn chính trị trong 2 năm qua đã buộc họ phải đưa ra lựa chọn.

Quốc vương đã đóng vai trò gây ảnh hưởng hơn tại Malaysia kể từ năm 2020 với liên minh Barisan Nasional và đảng chính Tổ chức Dân tộc Mã Lai thống nhất (UMNO) giảm quyền lực. Barisan Nasional là liên minh cầm quyền tại Malaysia từ năm 1957 đến 2018.

Quốc vương cũng triệu tập 30 nghị sĩ thuộc liên minh Barisan Nasional tham gia một cuộc họp vào ngày 23/11 để cân nhắc nhân vật đảm nhiệm chức thủ tướng.