Vai trò của người dân ở đâu trong tính giá điện?

Mai Hoàng Minh19:48 22/10/2015

Giá điện cần làm chẵn, cần xác định lại với sự tham gia của người dân, chuyên gia, nhà sản xuất và cơ quan quản lý.

Giá điện và các nhân tố phụ thuộc

Giá cả trong điều kiện kinh tế thị trường phụ thuộc chủ yếu vào quan hệ cung cầu. Đồng thời trong tùy giai đoạn, cũng có thể chịu thêm các tác động khác.

Giá năng lượng là vấn đề “nan giải” chịu nhiều yếu tố tác động phức tạp, nhất là tình trạng khan hiếm tài nguyên và tác động của ô nhiễm. Vấn đề này càng trở nên quan trọng sau khủng hoảng năng lượng những năm 1970 đã làm thế giới có nhận thức đầy đủ hơn. Thêm vào đó, tùy hoàn cảnh từng nước, giá điện cũng được định giá khác nhau. Ngay giá điện sinh hoạt và giá điện sản xuất cũng không giống nhau. Ngoài ra còn giá theo thời điểm, công suất và điện lượng…

Ma trận giá điện làm người dân điên đầu.

Như mọi người đã biết, giá điện ở các nước thường định theo bậc thang lũy tiến, theo hướng dùng nhiều đắt hơn. Tuy nhiên, ở các nước khác, hầu hết họ đã có thị trường điện cạnh tranh khi có nhiều đơn vị cung ứng.

Giá năng lượng cũng còn diễn biến phức tạp khi nguồn năng lượng ngày càng khan hiếm, nhưng cũng phát lộ nhiều cơ hội mới…

Ai định giá điện và vai trò của các bên

Ở Việt Nam giá điện là lĩnh vực quan trọng được xác định với sự thỏa thuận giữa các bộ ngành liên quan như Tài chính và Công thương. Chính phủ hỗ trợ 30 kWh đầu tiên cho các hộ nghèo và chuyển trực tiếp. Dưới đây chủ yếu bình luận về giá điện sinh hoạt. Phân tích biểu giá điện này và thực tế tiêu dùng, có thể thấy có một số “bất hợp lý”, hoặc dễ bị ngộ nhận:

1. Ai định giá mà sao “lẻ” và “phi tuyến”:

Giá điện do cơ quan quản lý định ra, tuy có tham vấn nhà sản xuất, nhưng không phải do bên bán điện định ra. Vai trò của người sử dụng điện gần như không có, giá bao nhiêu là trả bấy nhiêu (ngay hợp đồng cũng là mẫu mua bán định sẵn). Người dân và báo chí thường viết hình như là mọi sự đều do EVN định ra cho có lợi cho mình, đó có lẽ là “hiểu nhầm” tai hại nhất. Các bậc thang đều tính với số lẻ, khó hiểu do có nhiều số lẻ phức tạp.

Theo thang bậc hiện hành, giữa các bậc có sự “nhẩy cò” rất nhanh, nhất là ở mức 300-400 kWh. Số người này không nhiều, nhưng lại kêu to, nên ảnh hưởng. Thêm vào đó, “bước nhảy” cũng rất “phi tuyến” khó giải thích vì sao tăng giảm như vậy.

Toàn bộ tiền chênh này EVN “thụ hưởng” có hợp lý không, nếu nói về vấn đề tiết kiệm năng lượng?

2. Tác động chủ quan: Những tác động chủ quan của EVN (?) có thể làm “lệch”, người dân khó kiểm tra: Khi sử dụng giá lũy tiến mà ngày tính tiền điện không đều ngày ghi điện, gây ra nghi ngờ là để tính sang thang biểu giá điện cao hơn, gây bất lợi cho người sử dụng. Người tiêu dùng điện ít có điều kiện kiểm tra, lại không thạo cách tính lũy tiến, nên cuối cùng, giá bao nhiều chỉ biết như thông báo, khó tự kiểm tra để điều chỉnh hành vi.

Video đang HOT

3. Yếu tố thời tiết tác động mạnh khi biểu giá có bước nhẩy 300-400 kWh: Mấy tháng qua, do thời tiết nóng bức, nên sử dụng điện cao vọt, ngành điện đã thu tiền điện được tăng hơn, giúp để tái đầu tư, nhưng dễ bị hiểu là ngành điện thu thêm lợi nhuận “siêu ngạch” trời cho. Nếu nói biểu giá lũy tiến là để tiết kiệm, thì sao phần sử dụng điện cao hơn chỉ trả cho EVN cũng là vấn đề gây bức súc cho người dân.

Giá điện cần thiết xác định lại với sự tham gia của người dân, chuyên gia, nhà sản xuất và cơ quan quản lý. Căn cứ một số nguyên tắc, có thể tính áng: Giá nên định thế nào: Cái nào cũng có “lợi hại”

- Tính giá như cũ không nên.

- Giá đề nghị có lũy tiến: Giá điện cần có một số nguyên tắc rõ, đưa ra lấy ý kiến người dân, các chuyên gia, trong đó việc lấy giá thấp đồng hạng cho dưới 100 kWh, người nghèo được hỗ trợ trực tiếp (không qua EVN). Các đơn giá phải là con số không có số lẻ, người dân tự kiểm chứng được. Khoa học thì nên tính lũy tiến, nhưng ít bậc thang (dưới 100; 100-200; 201-400 và trên 401) và các nấc thang cũng nên mượt mà hơn. Ví dụ: bậc 1 (1500đ); bậc 2 (tăng 20% là 1800đ); bậc 3 (tăng thêm 20% là 2100đ) và bậc 4 là (tăng thêm 20% nữa là 2400đ). Phần tiền chênh lệch trên 400KWh nên dành một phần cho các biên pháp tiết kiệm điện.

- Đồng giá, được nhiều người ủng hộ: Nếu tính giá bình quân, thì càng dễ kiểm tra, nhưng cần tính đến khả năng tiết kiệm chi phí của ngành điện, ví dụ bình quân 1.700đ chẳng hạn. Cái này phải tính cụ thể để trong một năm không quá chênh lệch (theo số liệu 2014).

Theo Báo Đất Việt

Bí mật sửa giá điện: 9 nhà nghèo gánh 1 nhà giàu

Việc sửa cách tính giá điện đến từ bức xúc 4,63% hộ dân. Hơn 95% hộ dân còn lại liệu có được lợi khi EVN thay đổi cách tinh hay đơn giản là việc hoán đổi nguồn thu tiền điện giữa các nhóm và người nghèo có thể phải gánh thêm tiền điện cho người giàu.

Lợi bất cập hại?

Chắc chắn sẽ còn nhiều tranh cãi quanh việc sửa đổi cách tính giá điện. Chưa vội nói đến kỳ vọng, liệu người dân trên cả nước sẽ được lợi gì từ việc này thì câu chuyện căn cớ khiến EVN phải sửa đổi biểu giá lại rất đáng lưu ý.

Hầu hết, các kiến nghị, thắc mắc, phàn nàn từ việc hoá đơn tiền điện bất thường vừa qua lại chủ yếu đến từ một nhóm các hộ dân sống ở trung tâm thành phố lớn, chủ yếu là Hà Nội. Các hộ dân này đều tiêu dùng điện ở mức 600kWh trở lên và tiền điện tháng nắng nóng có thể lên tới 2-3 triệu đồng. Mức trung bình mỗi tháng là đều 1-1,5 triệu đồng/hộ.

Soi kỹ đề án cải tiến cơ cấu biểu giá điện của EVN công bố thì thấy, số các khách hàng trên lại chỉ là đại diện cho số ít và có thể coi là nhóm hộ giàu hay thu nhập khá.

Theo thống kê của EVN, với mức tiêu dùng điện trên 300kWh/tháng, cả nước chỉ có 8,63% số hộ (bình quân năm 2013-2014) và mức sử dụng trung bình 550 kWh/hộ/tháng.

Trong đó, riêng nhóm hộ dân có thu nhập cao nhất, với mức tiêu dùng trên 400kWh lại chỉ chiếm 4,63% số hộ trên cả nước. Mức tiêu thụ điện của các hộ này lên tới 728kWh/hộ/tháng.

Còn lại, hơn 91% là những hộ tiêu dùng diện dưới 300kWh/tháng.

Trong đó, hộ dùng 100kWh/tháng đa phần là thuộc hộ nghèo, hoặc có thu nhập thấp chiếm tới 47,59% số hộ gia đình trên cả nước. 15,17% số hộ cả nước chỉ dùng dưới 50kWh/tháng.

Mức tiêu dùng điện phổ biến nhất là mức từ trên 100 kWh đến 300 kWh/tháng, chiếm 43,78% số hộ tiêu dùng điện.

Như đề án của EVN phân tích, nếu rút gọn biểu giá điện về 3 bậc thang theo kịch bản mỗi bậc cách nhau 100kWh, các hộ dùng ở mức 76kWh trở xuống lại bị tăng gần 1.000 đồng/tháng.

Các hộ dùng từ 107- 233,88kWh/tháng cũng sẽ bị tăng tiền điện như dùng 110kWh bị tăng 460 đồng/tháng, dùng 150kWh bị tăng 5.300 đồng/tháng, dùng 200kWh sẽ bị tăng 11.350 đồng/tháng.

Trong khi đó, những hộ giàu hơn, thì càng dùng nhiều, lại càng được hưởng lợi như dùng 300kWh được lời thêm 22.150 đồng/tháng, dùng 400kWh được giảm 16.750 đồng/tháng và dùng 500kWh sẽ được giảm tới 19.750 đồng/tháng.

Nếu như giá điện rút gọn về 4 bậc thang với các mốc 50-150-200-400kWh, những hộ dùng điện 80kWh/tháng sẽ bị tăng 4.110 đồng/tháng, dùng 100kWh sẽ bị tăng 6.850 đồng/tháng, dùng 150kWh thì bị tăng thêm 1.050 đồng/tháng.

Tiếp đến, các hộ dùng tới 280kWh thì bị tăng 1.890 đồng/tháng, dùng 300kWh bị tăng 3.550 đồng/tháng.

Ngược lại, các hộ dùng nhiều điên hơn hẳn sẽ được lời, như dùng 350 kWh sẽ được giảm 5.350 đồng, dùng 400kWh hay 500kWh cũng sẽ được giảm tới 14.250 đồng.

Liệu với nghịch lý thiệt và lợi giữa nhóm hộ có thu nhập thấp và hộ giàu, việc sửa đổi cơ cấu giá điện tới đây có còn cần thiết?

EVN rất khéo khi sắp xếp lại cơ cấu giá điện tới 6 kịch bản, trong đó 1 kịch bản đồng giá và 5 kịch bản chia lại bậc thang, nhưng dù ở kịch bản nào thì doanh thu, dựa trên sản lượng khoảng 148 tỷ kWh vẫn không bị giảm. EVN sẽ vẫn đạt con số 71.919 tỷ đồng năm 2015.EVN luôn giữ được lợi nhuận

Câu chuyện tăng hay giảm ở đây là thuộc về các nhóm khách hàng. Nếu nhóm này được giảm tiền điện thì có nghĩa, nhóm khác sẽ phải tăng tiền điện lên.

Cụ thể như, nếu rút gọn còn 3 bậc thang, EVN dự kiến doanh thu sẽ giảm ở 3 nhóm.

Cụ thể như, với nhóm hộ dùng từ 51-100kWh, EVN sẽ bị giảm doanh thu từ 12.584 tỷ đồng xuống còn 12.322 tỷ đồng, giảm 262 tỷ đồng. Với nhóm hộ dùng từ 201-300kWh, doanh thu tiền điện sẽ bị giảm từ 7.807 tỷ đồng xuống còn 6.639 tỷ đồng, giảm 1.168 tỷ đồng.

Nhóm giàu nhất là dùng từ 401 kWh trở lên, chiếm 2,06% tỷ trọng doanh thu, tiền điện thu về sẽ giảm từ 7.540 tỷ đồng theo biểu giá 6 bậc xuống còn 7.453 tỷ đồng, giảm 87 tỷ đồng.

Ngược lại, EVN sẽ tăng doanh thu ở 3 nhóm khách hàng tương ứng 3 bậc còn lại để bù vao.

Cụ thể, các hộ nghèo, có thu nhập thấp, dùng 50kWh, EVN dự kiến sẽ phải tăng thu 261 tỷ đồng để đạt doanh thu là 22. 891 tỷ đồng.

Đối với nhóm hộ dùng từ 101-200kWh, doanh thu EVN dự kiến sẽ tăng từ 17.293 tỷ đồng theo biểu giá 6 bậc thang lên mức 18.461 tỷ đồng khi rút về 3 bậc, tức tăng 1.168 tỷ đồng.

Với nhóm hộ dùng từ 301-400kWh, EVN ước doanh thu là 4.066 tỷ đồng. Nếu cơ cấu giá là 3 bậc thì doanh thu nhóm này tăng thêm 87 tỷ đồng.

Nói cách khác, khi sửa biểu giá như vậy, EVN đã điều chuyển 1.517 tỷ đồng tiền điện từ nhóm này bù cho nhóm kia.

Tương tự như vậy, với phương án giảm còn 4 bậc thang, EVN đã giảm thu 1.124 tỷ đồng ở nhóm hộ gia đình dùng điện ở bậc thang thứ 3, và giảm 289 tỷ đồng ở nhóm khách hàng bậc 5.

Bù lại, EVN sẽ tăng 1.124 tỷ đồng thu ở nhóm hộ gia đình sử dụng bậc 2, từ 51-100kWh, tăng thu 289 tỷ đồng đối với khách hàng sử dụng bâc 4, từ 201-300kWh.

Tổng số tiền điện được "hoán đổi" cho nhau ở phương án 4 bậc là 1.413 tỷ đồng.

Điểm khác biệt lớn nhất ở phương án 4 bậc là, nhóm hộ nghèo, thu nhập thấp sử dụng 50kWh đầu tiên và nhóm hộ giàu nhất, dùng trên 400kWh đều không bị ảnh hưởng.

Như GS Trần Đình Long, Chủ tịch Hội kỹ thuật điện lực Việt Nam, việc chia lại bậc thang của EVN trên thực tế chỉ để làm minh bạch hơn cơ cấu giá điện. EVN cũng sẽ không được tăng thêm đồng nào, cũng không bị sụt giảm đồng doanh thu tiền điện nào.

Dù cải tiến ra sao, ngành điện vẫn phải đảm bảo giá điện bình quân toàn quốc năm 2015 đã được Thủ tướng duyệt là 1.622 đồng/kWh và các chỉ tiêu hiệu quả kinh doanh vẫn giữ nguyên.

Xác nhận điều này, ông Đinh Quang Tri, Phó Tổng Giám đốc EVN đã lý giải: "Đây chỉ là phép toán học đơn giản. Vì khi giảm giá ở bậc thang vốn có giá cao thì sẽ phải tăng giá ở các bậc thang đang có mức giá thấp".

Với thực tế, hơn 80% là các hộ dân dùng điện ở mức 200kWh trở xuống và 20% còn lại dùng trên mức này. Vậy, khi điều chỉnh lại cơ cấu giá thì sẽ có chuyện, người nghèo hơn sẽ bị ảnh hưởng và người giàu sẽ được lợi?

Theo_VietNamNet

Kịch bản giá điện: "Chưa có phương án nào thực sự hợp lý" Theo các chuyên gia, 3 phương án mà EVN đưa ra chưa có phương án nào thực sự hợp lý cả. 3 phương án về cơ bản xây dựng thiếu khách quan, lợi cho "nhà đèn" hơn là cho người tiêu dùng. Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) vừa công bố dự thảo xây dựng Đề án cải tiến cơ cấu biểu...