“Vai trò bí mật” của bướm đêm

Kim Quyền08:19 15/05/2020

Theo các nhà khoa học, từ lâu bướm đêm đã bị đánh giá sai khi bị coi là những sinh vật gây phiền nhiễu cho chúng ta.

Nghiên cứu mới cho thấy chúng đóng một vai trò quan trọng là thụ phấn qua đêm cho rất nhiều loài hoa và thực vật.

Một con bướm đêm được xem xét trong nghiên cứu

Nghiên cứu khẳng định rằng mạng lưới di chuyển của bướm đêm lớn hơn và phức tạp hơn so với các loài thụ phấn ban ngày như ong.

Các tác giả tin rằng có một nhu cầu cấp thiết để ngăn chặn việc giảm số lượng sâu bướm .

Trong thập kỷ qua, sự lo lắng của con người về vai trò của những con côn trùng thụ phấn thường tập trung vào loài ong. Sự sụt giảm về số lượng ong liên quan đến những thay đổi trên đất liền và việc sử dụng thuốc trừ sâu rộng rãi, đã giúp nâng cao nhận thức về vai trò quan trọng của những sinh vật này trong chuỗi thức ăn.

Mặc dù như vậy nhưng bướm đêm đã không gợi lên sự đồng cảm tương tự.

Tiến sĩ Richard Walton, từ Đại học College London (UCL), tác giả chính của nghiên cứu mới cho biết: “Có một quan niệm sai lầm lớn rằng tất cả các con sâu bướm đến và ăn quần áo của con người. Đó không phải là tất cả điều xảy ra. Một số trong số chúng tình cờ bay đến những bông hoa và có thể là một phần quan trọng của quá trình thụ phấn”.

Video đang HOT

Một con sâu bướm đêm lớn màu trắng đang ăn nhị hoa

Để tìm hiểu mức độ quan trọng của bướm đêm, Tiến sĩ Walton và các đồng nghiệp đã theo dõi hoạt động của sâu bướm xung quanh các ao hồ trong khu vực nông nghiệp của Norfolk.

Họ phát hiện ra rằng 45% bướm đêm mà họ thử nghiệm đang vận chuyển phấn hoa, có nguồn gốc từ 47 loài thực vật khác nhau, bao gồm một số loài hiếm khi được ong, bướm bay ghé thăm.

Các nhà khoa học phát hiện ra rằng trong khi ong vò vẽ và ong mật rất quan trọng, chúng có xu hướng nhắm vào các nguồn mật hoa và phấn hoa nguyên sinh nhất. Bướm đêm thì không như vậy.

Tiến sĩ Walton nói: “Từ những gì chúng tôi thấy từ nghiên cứu của mình, bướm đêm có xu hướg chung chung, có nghĩa là chúng không chọn đến thăm chỉ một nhóm các loài hoa. Chúng có thể đến thăm bất kỳ loại hoa nào mà chúng có thể tiếp cận như những bông hoa hình chén mở , cây họ đậu,…”

Cơ thể lông

Các nghiên cứu trước đây về bướm đêm có xu hướng tập trung vào khả năng vận chuyển phấn hoa thông qua vòi hoặc mũi của chúng. Công trình mới này đã xem xét phấn hoa được thu thập trên cơ thể có lông rõ rệt của bướm đêm khi chúng đậu trên hoa trong khi ăn.

Các nhà nghiên cứu tin rằng nghiên cứu của họ cho thấy bướm đêm bổ sung cho công việc của các loài thụ phấn vào ban ngày và giúp giữ cho quần thể thực vật đa dạng và phong phú. Chúng phục vụ như một hình thức dự phòng cho đa dạng sinh học, hỗ trợ tăng năng suất cây trồng.

Vai trò quan trọng của loài bướm đêm ngày càng bị đe dọa khi chúng bị suy giảm mạnh về số lượng kể từ những năm 1970. Điều này phần lớn là do những thay đổi trong sử dụng đất và việc sử dụng thuốc trừ sâu.

Tiến sĩ Walton nói: “Điều này có tác dụng kích thích đối với những con chim ăn bướm đêm, chẳng hạn như chim cu. Sự suy giảm của sâu bướm cũng gắn liền với sự suy giảm của nó.

Dơi cũng ăn bướm đêm, vì vậy nó cũng ảnh hưởng đến các sinh vật khác khi bị suy giảm trong quần thể của chúng, bởi vì nguồn cung cấp thức ăn của chúng là bướm đêm”.

Bảo vệ bướm đêm yêu cầu sử dụng ít thuốc trừ sâu hơn và khuyến khích sự đa dạng thực vật rộng lớn hơn trong cảnh quan.Nhưng có lẽ quan trọng hơn, nhận thức của công chúng về bướm đêm cần phải thay đổi.

“Một cái gì đó không thấy ngay trước mắt thì sẽ bị lãng quên. Chúng ta chỉ nhìn thấy những con ong vào ban ngày đến thăm những bông hoa và làm cho những bông hoa có sự thay đổi tốt- được thụ phấn. Bên cạnh đó, bướm đêm cũng rất quan trọng. Tôi nghĩ rằng việc nâng cao giá trị của bướm đêm để giúp con người nhìn thấy phần quan trọng của chúng trong hệ sinh thái của chúng ta”, tiến sĩ Walton nhấn mạnh.

Số lượng côn trùng toàn cầu giảm ở mức báo động

Các nhà khoa học cho biết côn trùng có vai trò vô cùng quan trọng trong tự nhiên và với đời sống của con người, và họ rất lo lắng trước sự sụt giảm số lượng côn trùng ngày càng nghiêm trọng.

Đánh giá toàn cầu lớn nhất từ trước đến nay về số lượng côn trùng cho thấy trong vòng 30 năm qua con số này đã giảm đến 25%. Các nhà khoa học đặc biệt "sốc" trước sự suy giảm ngày một trầm trọng ở châu Âu.

Một con ruồi đá cái ở công viên quốc gia Sông Băng, Montana, Mỹ. Loài côn trùng này đang bị đe dọa do biến đổi khí hậu làm tan chảy các dòng sông băng, là môi trường sống của chúng.

Đánh giá này dựa trên phân tích 166 khảo sát dài hạn với dữ liệu thu thập ở gần 1.700 địa điểm trên khắp thế giới và kết quả cho thấy một số loài đang làm "khuynh đảo" xu hướng sụt giảm chung. Cụ thể là các loài côn trùng nước ngọt đang tăng khoảng 11% mỗi thập kỷ sau khi các sông, hồ ô nhiễm được làm sạch. Tuy nhiên, nhóm côn trùng này chỉ đại diện cho khoảng 10% các loài côn trùng và không thụ phấn cho cây trồng.

Các nhà nghiên cứu cho biết ở rất nhiều nơi, côn trùng chưa được tìm hiểu hết về tầm quan trọng của chúng, ví dụ như ở Nam Mỹ, Nam Á và châu Phi gần như không có dữ liệu gì. Môi trường sống tự nhiên ở những nơi này đang bị tàn phá nghiêm trọng để lấy đất làm trang trại và đô thị hóa. Đây là nguyên nhân chính làm giảm số lượng côn trùng trên Trái Đất.

Cho đến nay côn trùng là những động vật đông nhất cả về số loài và số lượng, gấp khoảng 17 lần dân số thế giới. Chúng có vai trò sống còn đối với những hệ sinh thái mà con người sống dựa vào đó. Chúng thụ phấn cho cây, là nguồn thức ăn cho các loài động vật khác và tái chế rác thải của thiên nhiên.

Đánh giá lần trước dựa trên 73 nghiên cứu đã khiến các nhà khoa học phải cảnh báo về những thảm họa có thể xảy ra đe dọa sự sống còn của loài người nếu tình trạng mất côn trùng không được cứu vãn. Nhưng đến báo cáo mới đây thì tốc độ mất côn trùng còn tăng gấp đôi. Các chuyên gia khác không tham gia vào nghiên cứu này cũng ước tính trong 50 năm qua thế giới đã mất 50% số côn trùng tự nhiên.

Các phân tích gần đây dựa trên số liệu ở một số nơi cho thấy suy giảm nghiêm trọng số lượng côn trùng, ví dụ ở Đức mất 75% và ở Puerto Rico mất 998%. Nghiên cứu mới lần này tiến hành trên diện rộng hơn đã cho kết quả với tỷ lệ thấp hơn.

Tuy vậy, tiến sĩ Roel van Klink ở Trung tâm Nghiên cứu đa dạng sinh học kết hợp của Đức ở Leipzig, trưởng nhóm nghiên cứu, cho rằng "chỉ cần suy giảm 24% như vậy cũng đã chắc chắn phải lo ngại rồi. Mọi người nên nhớ một điều là thức ăn của chúng ta thực sự phụ thuộc vào côn trùng".

Nghiên cứu này cũng tìm hiểu sự thay đổi của tốc độ sụt giảm qua các thời kỳ. Tiến sĩ Van Klink nói rằng "hiện nay châu Âu đang ngày càng mất đi nhiều côn trùng hơn, điều này thật bất ngờ và khủng khiếp." Ở Bắc Mỹ, tốc độ sụt giảm đang chậm lại, nhưng cũng chỉ chậm lại rất ít.

Ở những khu vực khác, số liệu còn thưa thớt hơn. Nhưng các nhà khoa học cho rằng từ các kết quả nghiên cứu có được, có thể thấy việc mở rộng các thành phố vô cùng có hại cho các loài côn trùng bởi vì chúng mất đi môi trường sống. Điều này đang xảy ra ở Đông Á và châu Phi với tốc độ cực kỳ nhanh. Ở Nam Mỹ, thì đó là nạn phá rừng Amazon. Không còn gì phải hỏi nữa, chắc chắn là việc này có hại cho côn trùng và tất cả các loài động vật ở đó.

Côn trùng biến mất là do môi trường sống của chúng bị hủy hoại, do con người sử dụng thuốc trừ sâu và do ô nhiễm ánh sáng. Ảnh hưởng của khủng hoảng khí hậu tác động đến côn trùng trên toàn thế giới ra sao thì chưa được phân tích rõ trong nghiên cứu này, nhưng thiệt hại cụ thể ở một số địa phương thì đã rõ.

Biến đổi về nhiệt độ và lượng mưa làm hại một số loài trong khi lại có lợi cho một số loài khác ngay cả ở cùng một khu vực. Một nghiên cứu khác còn cho thấy nồng độ carbon dioxide tăng lên làm giảm chất dinh dưỡng trong cây trồng và giảm số lượng châu chấu trên đồng cỏ ở Kansas, Mỹ. Tiến sĩ Van Klink nhận định tình trạng này đã xảy ra ở Mỹ thì cũng có thể xảy ra trên toàn thế giới.

Giáo sư Dave Goulson của Trường đại học Sussex, Anh, không tham gia vào nghiên cứu mới này, nhưng ông cũng cho rằng hơn bao giờ hết, chúng ta cần hết sức chú ý đến các loài côn trùng. Mặc dù điều đáng mừng là một số côn trùng sống dưới nước đang tăng lên, cho dù tăng rất chậm và chúng không có tác dụng thụ phấn cho cây, nhưng hầu hết các loài côn trùng đều sống trên cạn và nghiên cứu này khẳng định một điều đã rõ ràng từ lâu: chúng đang suy giảm ngày càng nhanh trong những thập kỷ gần đây.

Người đứng đầu Quỹ bảo tồn thiên nhiên Buglife, ông Matt Shardlow nói rằng nhiều loài côn trùng đang bị đe dọa tuyệt chủng và nghiên cứu này cho thấy số lượng côn trùng cũng đang suy giảm ở tốc độ không hề dừng lại. Cho dù những con số ước tính mà nghiên cứu này đưa ra còn thấp hơn ở một số báo cáo khác nhưng vẫn là rất đáng lo ngại. Suy giảm diện rộng các loại côn trùng có cánh là một thảm họa sinh thái đang ngày một tăng lên.

Trong một bài bình luận chuyên môn, tiến sĩ Maria Dornelas của Trường đại học Thánh Andrews và nghiên cứu sinh tiến sĩ Gergana Daskalova của Trường đại học Edinburg, Anh, nhận định nghiên cứu mới này là bản phân tích sâu rộng nhất cho đến nay về sự suy giảm số lượng côn trùng.

Tiến sĩ Van Klink nói rằng "chắc chắn chúng ta có nhiều lý do để lo lắng, nhưng tôi không nghĩ rằng đã quá muộn. Ít nhất, việc các loài côn trùng nước ngọt đang có xu hướng tăng lên cũng cho chúng ta hy vọng rằng nếu chúng ta có các biện pháp đúng đắn ngay lúc này thì có thể đảo ngược được tình hình tiêu cực hiện nay."

Công viên Nhật Bản khuyến khích trẻ chơi với dao, cưa, búa Tại công viên Hanegi ở Tokyo, trẻ được tự do leo trèo, nhảy từ mái nhà xuống đệm, thực hành với đồ dùng nhà bếp để học cách sinh tồn. Công viên vui chơi Hanegi đang được các bậc phụ huynh Nhật coi là điểm đến thú vị dành cho các con. Hanegi hoạt động theo triết lý để trẻ tự do vui...