Uy lực của Putin và 4 lý do khiến Belarus sẽ không xảy ra thay đổi chế độ

Ảnh hưởng của Nga sẽ rất quan trọng trong việc chấm dứt cuộc khủng hoảng ở Belarus hiện nay.

Tổng thống Nga Putin và người đồng cấp Belarus-Lukashenko.

Sau đây là bài viết do giáo sư Andranik Migranyan của Học viện Quan hệ Quốc tế Moscow, một tổ chức học thuật do Bộ Ngoại giao Nga điều hành được đăng tải trên NationalInterest.

Không có lý do gì để tin rằng phe đối lập Belarus sẽ sớm lên nắm quyền. Thay vào đó, có rất nhiều sự khác biệt giữa những gì đang xảy ra ở Belarus và những gì đã xảy ra ở Ukraine vào năm 2014 và ở Armenia vào năm 2018. Dưới đây là bốn lý do tại sao.

Thứ nhất, Tổng thống Alexander Lukashenko là một người rất cứng rắn và có ý chí mạnh mẽ, sẵn sàng nắm giữ quyền lực của mình đến cùng. Trái ngược với các nhà lãnh đạo thời hậu Xô Viết khác, ông là người duy nhất có ý định bảo tồn toàn bộ khu vực sản xuất của Belarus. Tất cả các quốc gia láng giềng Estonia, Latvia, Lithuania đã loại bỏ các ngành sản xuất của họ. Kết quả là một phần đáng kể dân số của họ, đặc biệt là những người trẻ tuổi, đang tìm kiếm việc làm ở Tây Âu. Đó cũng là trường hợp Lukashenko chiến đấu không chỉ vì quyền lực của mình mà còn hiểu khá rõ rằng nếu đám đông đường phố lên nắm quyền, nó sẽ tạo nên sự kết thúc của Belarus. Ông là người duy nhất, sử dụng hàng tỷ đô la từ Nga, có thể cứu các nhà máy, công ăn việc làm và phúc lợi chung của người dân.

Nhà hoạt động đối lập Nina Baginskaya đấu tranh với cảnh sát trong cuộc biểu tình của những người ủng hộ phe đối lập Belarus tại Quảng trường Độc lập ở Minsk vào ngày 26 tháng 8 năm 2020. Ảnh AP

Thứ hai, ông đã cố gắng giữ được lòng trung thành của hầu hết các đội chính trị và các quan chức an ninh của mình. Các cuộc cách mạng ở Gruzia, Ukraine và Armenia đã thành công do sự phân chia nghiêm trọng trong các nhóm ưu tú. Một khi sự chia rẽ này trở nên rõ ràng, lực lượng an ninh tuyên bố rằng họ sẽ không bảo vệ chính quyền hiện tại bằng các hành động đàn áp. Lukashenko không ở vị trí này.

Thứ ba, Nga, với một chút chậm trễ, đã lên tiếng bảo vệ Lukashenko. Cả Tổng thống Nga Vladimir Putin và Ngoại trưởng Sergei Lavrov đều thừa nhận rằng cuộc bầu cử có thể không hoàn hảo và có thể bao gồm một số vi phạm, nhưng thông điệp của họ rất rõ ràng: Chiến thắng của Lukashenko là điều không thể nghi ngờ, và do đó Moscow coi ông là tổng thống hợp pháp.

Thứ tư, bất chấp thực tế là phe đối lập đang tập hợp hàng chục, thậm chí hàng trăm nghìn người xuống đường chống lại Lukashenko, thì họ cũng không thể lên nắm quyền, bởi vì không giống như Gruzia, Ukraine và Armenia, phe đối lập ở Belarus vắng mặt về mặt thể chế trong chính trị Belarus – nó không có các nhà lãnh đạo chính trị nghiêm túc, các đảng phái chính trị có đại diện trong Nghị viện và không có thiết chế xã hội dân sự được thành lập.

Belarus mong đợi điều gì trong những ngày và tuần tới? Tôi nghĩ rằng ảnh hưởng của Nga sẽ có ý nghĩa quyết định đối với việc giải quyết cuộc khủng hoảng chính trị ở Belarus. Cuộc gặp giữa Lukashenko và Putin vào tháng 9 sẽ mang lại một số điều rõ ràng về cách các sự kiện ở Minsk sẽ phát triển – chứ không phải ở Mỹ và châu Âu. John Herbst, giám đốc Trung tâm Á-Âu tại Hội đồng Đại Tây Dương và là cựu đại sứ Mỹ tại Ukraine, đã gợi ý rằng sự hỗ trợ của Mỹ đối với các ngoại trưởng EU “làm trung gian chuyển đổi” cũng không hiệu quả, thậm chí hoàn toàn ngược lại.

Nhiều khả năng, tại cuộc gặp với Putin, Lukashenko sẽ vạch ra một lộ trình với các giai đoạn – thông qua hiến pháp mới và bầu cử sớm. Quá trình này có thể sẽ mất khoảng hai năm. Điều này sẽ có tác dụng xoa dịu những người biểu tình Belarus. Sau đó, Lukashenko sẽ đảm nhận, theo ý kiến của tôi, một vị trí được tạo ra đặc biệt cho anh ta trong nhà nước liên minh thống nhất. Trong hai năm này, Nga sẽ chuẩn bị một nhà lãnh đạo xứng đáng, người cuối cùng có thể hiện thực hóa các mục tiêu của Lukashenko đã đạt được từ hai mươi sáu năm trước.

Người biểu tình ở Belarus.

Với những diễn biến như vậy, Nga sẽ không cảm thấy bắt buộc phải gửi quân đến Belarus. Đối với Armenia, không có khía cạnh địa chính trị nào đối với các cuộc biểu tình đường phố của phe đối lập ở Belarus. Không giống như Gruzia và Ukraine, người Belarus không lựa chọn giữa Nga và phương Tây. Tất nhiên, có một số nhóm nhỏ ở phía Tây Belarus muốn chơi bài này, nhưng trên thực tế, họ đại diện cho một thiểu số không đáng kể. Liệu có thể có các biện pháp trừng phạt chống lại Nga do việc giải quyết cuộc khủng hoảng Belarus và thậm chí hội nhập sâu hơn giữa Nga và Belarus hay không?

Sự thật thẳng thắn là Nga không còn lo sợ bất kỳ lệnh trừng phạt nào từ phương Tây. Nó đã có quá đủ những thứ đó. Ngày nay phương Tây không có sự thống nhất. Mỹ đang rơi vào khủng hoảng sâu sắc trong nội bộ và trong lĩnh vực chính sách đối ngoại do Tổng thống Donald Trump nỗ lực thay đổi mô hình chính sách đối ngoại của Mỹ. Ngay cả lời đe dọa trừng phạt đối với Dòng chảy Phương Bắc 2 cũng không có cơ hội được thực hiện, chưa kể một số đề xuất khác từ Đại sứ Herbst được nêu trong bài báo của ông trên The National Interest.

Như các cuộc biểu tình rầm rộ gần đây ở Berlin đã cho thấy, không phải Angela Merkel hay Trump, mà Putin mới là thần tượng thực sự của nhiều người Đức, và những đòi hỏi về độc lập và chủ quyền thực sự của nước Đức từ Mỹ thay vì tình trạng nửa thuộc địa của nó sẽ không mang lại cho Thủ tướng. Merkel có cơ hội, ngay cả khi bà muốn, để chống lại sự đe dọa từ Washington. Do đó, những gì bạn mất trên đu quay, bạn sẽ đạt được trên những đường vòng, như người Anh đã nói. Phía trước là triển vọng của cả việc triển khai các dự án kinh tế và sự hội nhập sâu hơn của Nga và Belarus, cho dù phương Tây có thích hay không.

Các hành động được Tổng thống Nga thực hiện và tuyên bố đối với Belarus đã buộc các nước phương Tây phải rút lui khỏi Minsk. Đây là ý kiến của Alexander Sosnovsky, một nhà khoa học chính trị người Đức.

Ông nói rằng các nước phương Tây đang theo dõi rất chặt chẽ tình hình ở Belarus, nhưng đối với họ, phản ứng của Vladimir Putin quan trọng hơn nhiều lần :

“Phương Tây đã nhiều lần thể hiện rõ ràng trong phản ứng của mình: với những gì Putin nói, chúng ta sẽ phải sống tiếp và đưa ra quyết định trên cơ sở điều này. Do đó, khi Tổng thống Nga nói những điều cụ thể ở châu Âu, trong vòng vài giờ, những lời lẽ và thông điệp thông tin đã thay đổi” – Sosnovsky giải thích.

Vào ngày 27/8, Putin nói rằng các nước phương Tây quan tâm đến việc làm mất ổn định tình hình ở Belarus. Và ông nhắc lại các nghĩa vụ chung của Nga và Belarus trong khuôn khổ CSTO và Nhà nước Liên minh, nói rằng Nga sẽ giúp “quốc gia anh em” bảo vệ quyền ổn định của mình.