Ung thư cổ tử cung: Y học bó tay nếu chữa muộn

Khoa Nội 1, Bệnh viện Ung Bướu TP HCM, không khí trong phòng hoá trị ảm đạm với hơn 10 bệnh nhân đang truyền hoá chất. Biết không còn sống được lâu vì căn bệnh quái ác đã ở giai đoạn 4, chị Mầu chỉ còn nước phó thác cho bác sĩ. Giá như được phát hiện sớm, mọi việc đã khác.

“Sau khi mãn kinh 7-8 tháng, tôi thấy ra huyết, dù ít nhưng dai dẳng nên mới đi khám. Ai ngờ bị ung thư vì biểu hiện chỉ là ngồi lâu thấy thốn thốn ở bụng dưới..”, người phụ nữ buồn rầu kể lại.

Chị là Vũ Thị Mầu, 53 tuổi, người Minh Hải, Bạc Liêu. Nhập viện 2 tuần trước, chị được chẩn đoán ung thư cổ tử cung giai đoạn tiến xa, di căn thận trái. Ổ bệnh không còn nằm khu trú, nên những can thiệp bằng xạ trị và phẫu trị đều vô nghĩa. Trước đó, bệnh nhân không biết gì về bệnh K cổ tử cung (K: ung thư), không đi khám phụ khoa sớm. Khi nhập viện, có khái niệm về tình trạng của mình thì đã quá muộn.

Còn ở khoa Xạ 1B, trong một phòng bệnh đông đúc khoảng 40 phụ nữ trung tuổi, chị Phan Thị Xáo, 58 tuổi rất dễ nhận ra với mái đầu nham nhở tóc. Chị Xáo quê Nha Trang, làm nghề bán rau đã nhập viện 5 tháng. Sau khi xạ 25 tia, mỗi tia 50 nghìn đồng, chị đã điều trị hai toa hoá chất, tốn khoảng 1 triệu đồng. “Di căn rồi nên nó chạy, nhức cả bả vai xuống tận nách. Ngày nhức nhiều hơn đêm. Có thuốc vô ói nhưng phải ráng ăn thôi”, chị Xáo nói.

Giọng chị buồn buồn: “Sau mãn kinh khoảng 6 tháng, rày có một hôm tự nhiên ra cái ào cả hai cục huyết đỏ tươi, to bằng lòng bàn tay, sợ quá mới đi bác sĩ. Nằm ở Bệnh viện Từ Dũ rồi họ thấy ra nhiều quá nên mới chuyển sang đây. Ở dưới quê chỉ thấy có bệnh mới đi chữa”.

Cá biệt, trường hợp bệnh nhân Huỳnh Thị Tuyết Loan, mới 15 tuổi, quê Tiền Giang, gia đình làm rẫy. Loan chưa có chồng, là con út trong 6 anh em, vẫn còn đi học. Do bị rong kinh nhiều tháng, huyết trắng đục, gia đình mới đưa em đi khám bệnh viện huyện, uống thuốc nhiều không khỏi mới chuyển lên bệnh viện Triều An, cuối cùng về đây. “Kim 6 lần rồi. Người ta có chồng, chửa rồi thì đỡ hơn, trong khi em vẫn là con gái, đau ráng chịu, không chịu không ai giúp được mình. Em nghĩ cả thế giới không ai bất hạnh hơn em”, Loan rưng rưng nói.

Lý giải về giai đoạn bệnh, thạc sĩ Lưu Văn Minh, Trưởng khoa Xạ 1B, cho hay, ung thư cổ tử cung có 4 giai đoạn. Giai đoạn sớm (0): tiền ung thư, hoặc ung thư tại chỗ, chỉ khu trú ở cổ tử cung. Giai đoạn từ 1B-2A: ung thư xâm lấn thân tử cung, âm đạo, hoặc toàn bộ vùng quanh tử cung. Giai đoạn 2B-4A, ung thư ăn đến các cơ quan gần: bàng quang, trực tràng. Cuối cùng, giai đoạn 4B, đã di căn xa như phổi, não, gan, xương. Theo tiêu chuẩn Tổ chức y tế thế giới, bước vào 1A đã là muộn để điều trị.

Đáng tiếc, giai đoạn 0: tiền ung thư, số bệnh nhân tìm đến được bệnh viện kịp thời quá hiếm hoi. Trong khi lúc này, hiệu quả điều trị bằng phẫu, xạ trị đạt trên 95%. “Bệnh nhân không cảnh giác vì triệu chứng mơ hồ, trong khi người Việt Nam không có thói quen đi khám phụ khoa để tầm soát. Đến khi thấy xuất hiện dấu hiệu bất thường thì đã ở giai đoạn ung thư xâm lấn”, ông Minh cho biết.

Bước vào giai đoạn bệnh nặng hơn là khi triệu chứng xuất hiện: xuất huyết âm đạo bất thường: khi đã mãn kinh, sau giao hợp, giữa hai kỳ kinh, hoặc rong kinh nhiều lần, lượng lớn. Theo bác sĩ Minh, giai đoạn này vẫn còn cơ may chữa khỏi đến 70-80%. Tỷ lệ chỉ còn 40-60% nếu bệnh nhân đến trễ hơn, với các triệu chứng đau nhức vùng chậu, hạ chi, phù nề, xạ và phẫu trị đã không còn hiệu quả. Giai đoạn cuối cùng, 4B, di căn xa thì hầu như không thể chữa khỏi, chỉ dùng hoá chất giảm sự tiến triển của bệnh.

Hiện nay, ở bệnh viện Ung Bướu, đa số bệnh nhân nhập viện ở giai đoạn muộn. Ở hai khoa Xạ 1B và Xạ 1A, đã có gần 200 bệnh nhân nội trú, gần 160 ngoại trú ung thư cổ tử cung. Còn theo khảo sát của bác sĩ Dương Thanh Hồng, Phó trưởng khoa Nội 1, hoá trị cho trường hợp ung thư di căn xa, khoảng 40% số bệnh nhân K cổ tử cung điều trị đã ở giai đoạn quá trễ, dưới 10% sống thêm 5 năm. Số ca ung thư cổ tử cung xấp xỉ 30-40% trong tổng số gần 1.000 bệnh nhân,160 người nội trú hiện đang điều trị.

Điều đáng nói là sự chậm trễ chết người lại do chính người bệnh gây ra. Theo bác sĩ Hồng, ngoài trường hợp thờ ơ với việc khám phụ khoa, có người dù dấu hiệu rõ ràng vẫn đến muộn do tập quán tự chữa ở nhà, ngại đến cơ sở y tế, làm trễ thời gian điều trị. Bác sĩ Hồng gặp trường hợp bệnh nhân thấy ra máu, bèn đắp thuốc đen thui như thuốc rê, nhét sâu vào âm đạo. “Lúc khám, tôi phải lôi từng cục mủn mủn ra, rửa bằng nước muối sinh lý, trong khi cổ tử cung người này đang loét tùm lum, sùi, chảy máu..”, chị Hồng kể.

Còn theo bác sĩ Minh, khi thấy triệu chứng như xuất huyết âm đạo, huyết trắng, phụ nữ nông thôn nghĩ chỉ do nóng trong người, bị “tước”, bèn đi thày lang, chữa bằng uống… thuốc lá, xông vào cửa mình. Có người dùng rắn đặt vào trong âm đạo. Có người uống nước tiểu, hoặc đến khu vườn chữa bệnh ở Long An, nằm chơi, không uống thuốc. “Do đó, người bệnh ra máu nhiều hơn, băng huyết, đau nhức, hết cách trị mới đến cơ sở y tế”, ông Minh bức xúc.

Về vấn đề này, Giám đốc Bệnh viện Ung Bướu TP HCM, Phó Chủ tịch Hội ung thư TP HCM, GS. Nguyễn Chấn Hùng cho rằng, cách duy nhất để kịp thời điều trị ung thư cổ tử cung là phụ nữ trên 30 tuổi nên đi khám tầm soát mỗi năm ít nhất 1 lần ở phòng khám phụ khoa, làm xét nghiệm tế bào âm đạo, tìm ung thư khi còn sớm. Khi có dấu hiệu, bệnh nhân tuyệt đối không tự điều trị bằng phương pháp dân gian, những phương pháp này chưa được chứng minh có thể chữa ung thư, nhưng thực tế làm bệnh thêm trầm trọng.

GS Hùng cho biết thêm: “Ung thư cổ tử cung có thể phòng ngừa được, phát hiện sớm, điều trị tốt, dù đây là loại ung thư phổ biến nhất ở phụ nữ phía Nam. Hiện, thế giới đang nghiên cứu vacxin, hy vọng sẽ có ở Việt Nam 1-2 năm nữa”.

Theo GS. Nguyễn Chấn Hùng, các yếu tố tạo thuận lợi cho ung thư phát sinh: phụ nữ sinh đẻ nhiều, viêm cổ tử cung mãn tính, lấy chồng sớm, nhiều bạn tình…

Mối liên hệ bệnh: cổ tử cung bình thường – viêm cổ tử cung – cổ tử cung bị dị sản – tổn thương tiền ung thư (ung thư tiền xâm lấn hay giai đoạn 0) – ung thư cổ tử cung.

Chị em nên: khám phụ khoa 1 lần/năm, xét nghiệm tế bào âm đạo tầm soát bệnh, giữ gìn vệ sinh vùng kín. Đến cơ sở y tế ngay khi có dấu hiệu lạ: huyết trắng, xuất huyết âm đạo, đau bụng dưới…

Theo SKDS