Ukraine thay đổi chiến thuật phòng thủ trên tiền tuyến thế nào?

Trước các cuộc tấn công liên tục từ Nga, Ukraine đã thay đổi toàn diện cách xây dựng công sự, kết hợp công nghệ hiện đại với chiến thuật cổ điển.

Ukraine đang xây dựng hệ thống phòng thủ rộng lớn, bao gồm cả chiến hào và chướng ngại vật, để ngăn chặn cuộc tấn công của Nga (trong ảnh: Binh sĩ Ukraine trú dưới một con hào trong trận pháo kích gần thành phố Bakhmut, Ukraine ngày 8/3/2023). Ảnh: AFP/TTXVN

Cuộc chiến tại Ukraine đang bước vào một giai đoạn khốc liệt mới. Theo Wall Street Journal, để ngăn chặn cuộc tấn công mùa hè của Nga ở phía Đông, Ukraine đang dốc toàn lực xây dựng hệ thống phòng thủ rộng lớn nhất từ trước đến nay, trải dài hàng trăm km trên tiền tuyến. Đây là một cuộc chạy đua với thời gian, nơi mỗi mét chiến hào, mỗi hàng rào thép gai đều có ý nghĩa sống còn.

Tuyến phòng thủ kiên cố

Cụ thể, trong bối cảnh quân đội Nga được tăng cường hàng nghìn tân binh, liên tục tấn công để giành lấy những lợi thế nhỏ trên chiến trường, Ukraine đang đặt cược vào một hệ thống phòng thủ đa tầng, kiên cố. “Quân đội nào đào sâu hơn, quân đội đó sẽ sống sót”, Đại tá Oleh Rezunenko, sĩ quan công binh giám sát một đoạn công sự dài gần 320 km của dự án khổng lồ trên, khẳng định.

Hệ thống phòng thủ của Ukraine bao gồm ba lớp công sự chính. Lớp đầu tiên do binh sĩ tiền tuyến xây dựng. Lớp thứ hai với các hào phòng thủ được đào bởi các đơn vị công binh như đơn vị của Đại tá Rezunenko. Lớp thứ ba, do chính quyền dân sự khu vực chịu trách nhiệm, bao quanh các thành phố trọng điểm và củng cố biên giới.

Các lớp phòng thủ bao gồm các vật cản như dây thép gai, mìn chống bộ binh, mìn chống tăng, hào chống tăng (rộng và sâu khoảng 4 m tiếp giáp với gờ đất cao). Cùng với đó là một khu vực rộng lớn với các chướng ngại vật bằng những khối bê tông “răng rồng” được kết nối với nhau

Mỗi lớp được thiết kế để làm chậm bước tiến của quân Nga. Chính phủ Ukraine cho biết đã phân bổ hơn 46 tỷ hryvnia (tương đương 1,1 tỷ USD) cho việc xây dựng quốc phòng riêng trong năm 2024, một con số lớn hơn nhiều so với các năm trước.

Tuy nhiên, nỗ lực này đang phải đối mặt với nhiều thách thức. Dự án đã bị cản trở bởi sự chậm trễ, các cuộc tấn công liên tục của Nga, và cả những vấn đề nội bộ như cáo buộc tham nhũng. Những lỗ hổng trong hệ thống công sự đã khiến một số binh sĩ lo ngại rằng một vành đai phòng thủ chắp vá có thể dẫn đến hậu quả tương tự như Phòng tuyến Maginot của Pháp trong Thế chiến II, một hệ thống công sự đồ sộ nhưng đã bị quân Đức dễ dàng vượt qua.

Điều chỉnh chiến thuật

Tốc độ đổi mới chóng mặt trên chiến trường buộc Ukraine phải liên tục điều chỉnh các công sự của mình. Nếu như năm 2022, chiến hào được đào để chống lại pháo binh, thì ngày nay, mối đe dọa lớn nhất đến từ các thiết bị bay không người lái (UAV) nhỏ gọn. Điều này đòi hỏi các chiến hào phải được xây dựng sâu hơn, với các công sự trú ẩn nhỏ hơn cho các nhóm binh sĩ, và các trạm chỉ huy cho người điều khiển UAV được trang bị lưới chống UAV.

Theo Franz-Stefan Gady, nhà phân tích quân sự tại Vienna (Áo), “Các công sự vẫn quan trọng, nhưng không còn quan trọng như trong hai năm qua”.

Các đơn vị của Đại tá Rezunenko hiện đang xây dựng các công sự nhỏ hơn nhưng nhiều hơn, với tốc độ nhanh gấp đôi trước đây. Họ cũng đang sử dụng một lớp cuộn kim loại mỏng khó phát hiện, được thiết kế để làm “mồi bẫy” quân lính và phương tiện của đối phương, biến chúng thành mục tiêu cho UAV. Dù vậy, bộ chỉ huy quân sự Ukraine vẫn coi trọng các biện pháp phòng thủ truyền thống như hào chống tăng, vì Nga đang sử dụng chiến thuật kết hợp giữa các kỹ thuật chiến đấu cũ và mới.

Bài học đắt giá từ quá khứ

Ukraine đã từng nếm trải cảm giác bị sa lầy bởi hệ thống phòng thủ của đối phương. Cuộc phản công lớn vào mùa hè năm 2023 đã bị cản trở bởi các chiến hào và hào chống tăng nhiều lớp của Nga. Sự thất bại này đã thúc đẩy nỗ lực củng cố công sự hiện tại của Ukraine. Tuy nhiên, việc xây dựng tuyến phòng thủ yếu ở một số khu vực đã để lại những hậu quả nặng nề.

Vào mùa xuân năm ngoái, xe tăng và binh sĩ Nga đã tràn qua một khu vực được phòng thủ yếu gần Kharkiv/Kharkov. Theo truyền thông địa phương, các chướng ngại vật chống tăng “răng rồng” của Ukraine đã bị vô hiệu hoá. Binh lính Ukraine đã chỉ trích vì thiếu sự chuẩn bị đầy đủ. Gần đây, một tòa án đã bắt giữ cựu Phó Thị trưởng Kharkiv với cáo buộc biển thủ ngân sách chính phủ dành cho việc xây dựng công sự.

Một lính bộ binh Ukraine ở Sumy, nơi quân Nga đang cách thành phố chỉ 19km, cũng cảnh báo về tình trạng thiếu sót trong tuyến phòng thủ tương tự. “Chúng tôi đã có cơ hội củng cố mặt trận phía Bắc nhưng đã không làm được”, binh sĩ này nói trong một cuộc phỏng vấn.

Giờ đây, trở lại phía Đông Ukraine, các đơn vị của Đại tá Rezunenko đã hoàn thành khoảng hai phần ba công việc của mình. Tuyến phòng thủ này sẽ được rải mìn nếu quân Nga tiến gần. Đại tá Rezunenko chia sẻ rằng Ukraine nên thực hiện theo câu tục ngữ La Mã: “Nếu muốn hòa bình, hãy chuẩn bị cho chiến tranh”. Ông khẳng định: “Trung đoàn của chúng tôi sẽ tiếp tục xây dựng (công sự) ngay cả sau khi cuộc xung đột kết thúc”.