Ukraine mắc kẹt với Starlink của tỷ phú Musk

Starlink giúp Ukraine duy trì liên lạc trong xung đột, nhưng sự kiểm soát của tỷ phú Elon Musk khiến Kiev đối mặt nguy cơ mất kết nối bất kỳ lúc nào.

EU đang làm gì để giải cứu Ukraine?

Thiết bị Internet Starlink tại Kharkiv, Ukraine ngày 25/9/2022. Ảnh: AFP/TTXVN

Theo Politico châu Âu (Politico.eu), trong bối cảnh xung đột kéo dài với Nga, Ukraine đang phải đối mặt với một thực tế đáng lo ngại: sự phụ thuộc quá lớn vào hệ thống internet vệ tinh Starlink của tỷ phú Elon Musk . Điều này đặt Kiev vào tình thế bấp bênh khi vận mệnh của họ có thể bị ảnh hưởng bởi quyết định của một doanh nhân – người hiện đang là cố vấn hàng đầu của Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump .

Sự phụ thuộc không thể tránh khỏi

Starlink đã trở thành xương sống của hệ thống liên lạc Ukraine trong cuộc chiến với Nga. Hệ thống này đảm bảo hoạt động trực tuyến của bệnh viện, căn cứ quân sự và các đơn vị tác chiến. Chính tỷ phú Musk đã công khai tuyên bố vào tháng 3 vừa qua rằng: “Toàn bộ tiền tuyến sẽ sụp đổ nếu tôi tắt nó đi” – một tuyên bố phản ánh mức độ ảnh hưởng đáng báo động đối với an ninh Ukraine.

Tình hình càng trở nên phức tạp hơn khi nhìn lại sự kiện năm 2022, khi ông Musk từ chối kích hoạt Starlink trên bán đảo Crimea mà Nga đã sáp nhập vào năm 2014. Quyết định này đã ngăn chặn một cuộc tấn công bằng thiết bị bay không người lái của Ukraine vào các tàu Nga, với lý do SpaceX không muốn “đồng lõa trong một chiến dịch giao tranh lớn”.

Nhận thức được rủi ro, Liên minh châu Âu (EU) đang tích cực tìm kiếm phương án dự phòng. Một trong những ứng cử viên nổi bật là Eutelsat – nhà điều hành vệ tinh của Pháp-Anh, đang quảng bá mình như một giải pháp giúp Kiev thoát khỏi sự kiểm soát của tỷ phú Musk.

“Làm việc với Starlink là một sự phụ thuộc có thể được quyết định tại Nhà Trắng hoặc Mar-a-Lago. Thật tốt khi có nhiều lựa chọn”, Giám đốc điều hành Eutelsat Eva Berneke chia sẻ với Politico.

Tuy nhiên, bà Berneke cũng thừa nhận rằng Eutelsat chưa thể cạnh tranh toàn diện với Starlink: “Nếu chúng tôi tiếp quản toàn bộ năng lực kết nối cho Ukraine và tất cả công dân, chúng tôi sẽ không thể làm được điều đó. Nhưng tôi nghĩ chúng tôi có thể cung cấp năng lực cho một số trường hợp sử dụng quan trọng của chính phủ”.

Khoảng cách công nghệ đáng kể

Starlink hiện đang dẫn đầu thị trường với lợi thế vượt trội về công nghệ và quy mô. Hệ thống này sở hữu 7.000 vệ tinh, vượt xa 600 vệ tinh của Eutelsat. Các chuyên gia ước tính rằng mạng lưới của tỷ phú Musk có thể cung cấp công suất gấp 23 đến 490 lần so với Eutelsat trên lãnh thổ Ukraine, tùy thuộc vào từng tình huống sử dụng.

Christopher Baugh, chuyên gia công nghiệp vũ trụ tại công ty tư vấn Analysys Mason, nhận định: “Loại giải pháp mà Starlink cung cấp là độc nhất vô nhị. Starlink đã phá vỡ các rào cản về mặt kỹ thuật và lấp đầy khoảng trống, vì không có giải pháp nào khác khả dụng”.

Ngoài ưu thế về số lượng vệ tinh, Starlink còn vượt trội với các thiết bị nhỏ gọn, tiên tiến và mạng lưới rộng lớn các chùm tia linh hoạt. Theo báo cáo, năm ngoái Starlink đã triển khai hơn 42.000 bộ dụng cụ tại Ukraine.

Trong bối cảnh đó, EU đang đẩy mạnh đàm phán với Eutelsat để tăng cường triển khai các thiết bị người dùng và bảo đảm nguồn tài trợ cho các vụ phóng vệ tinh trong tương lai. Thomas Regnier, người phát ngôn của Ủy ban châu Âu xác nhận: “Các cuộc thảo luận thực sự đang diễn ra ở cấp độ EU, với các quốc gia thành viên và với ngành công nghiệp”.

Thị trường cũng phản ứng tích cực với triển vọng này, thể hiện qua việc cổ phiếu của Eutelsat gần đây đã tăng vọt nhờ kỳ vọng công ty có thể thay thế Starlink tại Ukraine.

Song song với đó, EU cũng đang phát triển IRIS – một dự án trị giá hàng tỷ euro nhằm xây dựng một chòm sao vệ tinh có chủ quyền để cạnh tranh với Starlink. Tuy nhiên, dự án này phải đối mặt với sự chậm trễ và chi phí vượt mức, dự kiến chỉ đi vào hoạt động vào đầu những năm 2030.

Chuyên gia Baugh nhận xét về nỗ lực trên: “Thật tuyệt vời khi có sự hợp tác giữa chính phủ và tư nhân. Nhưng cuối cùng, đó chỉ là hạt muối bỏ bể”.