Tỷ trọng xuất khẩu trên GDP của Nga ở mức thấp kỷ lục

Theo số liệu của Tổng cục Thống kê Liên bang Nga ( Rosstat), tỷ trọng xuất khẩu hàng hóa và dịch vụ theo Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) của Nga trong năm 2023 ở mức thấp kỷ lục kể từ năm 2011.

Vận chuyển hàng hóa tại cảng ở Saint Petersburg, Nga. Ảnh tư liệu: AFP/TTXVN

Rosstat cho biết, trong năm 2023, xuất khẩu của Nga chiếm 23,3% GDP nếu tính theo phương pháp thu nhập, so với 27,7% năm 2022. Tỷ lệ trung bình trong giai đoạn 2011-2022 là 27,5%. Theo Ngân hàng Trung ương Nga, năm 2023, xuất khẩu hàng hóa và dịch vụ của nước này đạt 465,4 tỷ USD – thấp hơn 27% so với năm 2022. Trong số này, xuất khẩu hàng hóa chiếm 424 tỷ USD. “Quả thực, xuất khẩu so với GDP đã ở mức thấp kỷ lục trong lịch sử đương đại, bằng chứng là số liệu của Rosstat,” một nhà nghiên cứu tại Viện Chính sách Kinh tế (IEP) mang tên Gaidar, ông Dmitry Kuznetsov xác nhận.

Theo số liệu của Rosstat, xuất khẩu ròng (chênh lệch giữa xuất khẩu và nhập khẩu) do nhập khẩu phục hồi một phần chiếm 4,3% GDP – mức thấp nhất kể từ năm 1997. Năm 2023, nhập khẩu phục hồi từ mức 15% năm 2022 (mức thấp lịch sử) lên 19%, dù chúng luôn ở mức trên 20% GDP trong giai đoạn 2011-2021.

Ngân hàng Trung ương Nga cho rằng xuất khẩu hàng hóa năm 2023 giảm chủ yếu do giá trị nguồn cung nguyên liệu khoáng sản giảm trong bối cảnh môi trường giá cả quốc tế ngày càng xấu đi. Theo Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF), trong năm 2023, giá dầu trung bình trên thị trường thế giới (giá giao ngay trung bình của các loại dầu Brent, WTI và Dubai Fateh) là 80,6 USD/thùng – thấp hơn 16% so với năm 2022 (tuy nhiên, vẫn cao hơn 1/4 so với những năm trước đại dịch COVID-19 2018-2019). Trong năm 2023, tỷ trọng các sản phẩm khoáng sản (chủ yếu là hydrocarbon) trong giá trị xuất khẩu của Nga giảm xuống còn 61% so với 66% năm 2022 (nhưng năm 2021 là 56%), theo dữ liệu của Tổng cục Hải quan Liên bang Nga.

Trong giai đoạn 2011-2014, tỷ trọng sản phẩm khoáng sản trong xuất khẩu của Nga là hơn 70%. Từ năm 2022, Tổng cục Hải quan Liên bang Nga đã không tiết lộ các thống kê ngoại thương theo mã sản phẩm, tức là chưa xác định được các chỉ số cụ thể về xuất khẩu dầu, sản phẩm dầu mỏ hoặc khí đốt tự nhiên.

Chuyên gia Kuznetsov nhận định tỷ lệ xuất khẩu trên GDP có thể rất biến động vì xuất khẩu của Nga phụ thuộc nhiều vào hydrocarbon. Ông Alexander Firanchuk, nhà nghiên cứu cấp cao tại Học viên Hành chính công trực thuộc Tổng thống LB Nga (RANEPA), cho rằng việc giảm tỷ trọng xuất khẩu theo GDP xuống mức thấp kỷ lục là do những thay đổi bình thường của thị trường và các hạn chế trừng phạt. Liên minh châu Âu (EU) đã tuyên bố rằng các lệnh trừng phạt của họ sẽ bao gồm 61% hàng nhập khẩu của Nga vào EU vào năm 2021, tương đương 95 tỷ euro (khoảng 102 tỷ USD). “Các hạn chế từ bên ngoài đã dẫn đến nhu cầu chuyển hướng hàng hóa sang các thị trường trung lập và mất đi một số mặt hàng xuất khẩu. Việc chuyển hướng đòi hỏi phải có các khoản giảm giá, mặc dù có xu hướng giảm nhưng vẫn chưa hoàn toàn biến mất”, chuyên gia Firanchuk chỉ ra.