Tuyệt tác núi lửa 4.000 năm ở Lý Sơn thành di tích quốc gia

Hình thành từ nham thạch núi lửa cách đây 3.000-4.000 năm, cổng Tò Vò ở đảo Lý Sơn ( Quảng Ngãi ) vừa được công nhận là di tích quốc gia .

Nhóm du khách check-in cổng Tò Vò, năm 2020. Ảnh: Thân Hoàng.

Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch vừa quyết định xếp hạng danh lam thắng cảnh Cổng Tò Vò, đặc khu Lý Sơn, tỉnh Quảng Ngãi, là di tích quốc gia.

Theo Quyết định số 3235/QĐ-BVHTTDL ban hành ngày 9/9, UBND các cấp nơi có di tích sẽ thực hiện quản lý, bảo vệ theo quy định của pháp luật về di sản văn hóa.

Cổng Tò Vò được xem là biểu tượng du lịch nổi tiếng của đảo Lý Sơn. Vòm đá tự nhiên này có niên đại 3.000-4.000 năm, được hình thành hoàn toàn từ nham thạch núi lửa Giếng Tiền khi phun trào gặp nước biển đông cứng lại, không hề có sự tác động của con người.

Với chiều cao 2,5 m, dài khoảng 20 m, cổng đá mang hình mái vòm độc đáo. Những lớp đá bazan đen bóng với nhiều hình thù kỳ lạ cùng bãi nham thạch trải dài trong làn nước biển xanh trong tạo nên cảnh quan được ví như “tuyệt tác của thiên nhiên”.

Theo hồ sơ di tích, cổng Tò Vò có diện tích khoanh vùng bảo vệ hơn 26.000 m2, gồm các hạng mục: lối vào, cổng đá trung tâm, thềm đá bazan, thềm đá bãi biển, bãi san hô và bãi cát.

Phần trung tâm (vòm đá bazan) rộng khoảng 421 m2, chia làm 3 phần: đầu, vòm và đuôi. Trong đó, phần đầu là khối bazan dài 18,2 m; vòm cổng nối hai khối đá, dài 9,1 m, cao 1,4-2,7 m; phần đuôi là khối bazan đặc sít cao 1,7 m, rộng 4,1 m, được ví như “dấu chân khổng lồ”.

Toàn bộ cổng mang màu đen bóng hoặc nâu sẫm, là dấu tích từ những đợt phun trào nham thạch cổ xưa.

Du khách đến Lý Sơn thường chờ khoảnh khắc bình minh hay hoàng hôn để chụp ảnh tại cổng Tò Vò. Ảnh: Như Ý.

Nằm cạnh vòm đá là hệ thống thềm bazan ven biển nhiều tầng lớp, bị bào mòn bởi sóng gió, tạo nên màu sắc đa dạng từ đen tuyền đến nâu đỏ. Khung cảnh mỗi thời điểm trong ngày và mỗi mùa trong năm lại khoác lên mình một vẻ đẹp khác biệt.

Tháng 1-4, khu vực này phủ lớp rêu xanh cùng rong, tảo và san hô, tạo thành hệ sinh thái phong phú, mang giá trị khoa học về địa chất và môi trường sinh thái. Nhiều du khách đến Lý Sơn thường chờ khoảnh khắc bình minh hay hoàng hôn để chụp ảnh tại cổng Tò Vò.

Trước khi Cổng Tò Vò được xếp hạng, huyện đảo Lý Sơn đã có 2 di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia: Lễ khao lề thế lính Hoàng Sa và Lễ hội đua thuyền truyền thống Tứ linh.

Ngoài ra, địa phương có 6 di tích cấp quốc gia gồm: Đình làng An Hải, Âm linh tự và mộ lính Hoàng Sa, Đình An Vĩnh, thắng cảnh Núi Giếng Tiền, Chùa Hang và Núi Thới Lới, cùng 19 di tích cấp tỉnh.