Tương lai mặt trận Donetsk nếu thành trì Pokrovsk thất thủ

Kiểm soát Pokrovsk sẽ giúp Nga mở toang cửa ngõ vào “vành đai pháo đài” của Ukraine tại Donetsk , tạo bàn đạp cho những chiến dịch trên nhiều hướng.

Dữ liệu ngày 2/11 của Viện Nghiên cứu Chiến tranh (ISW), có trụ sở tại Mỹ, cho thấy lực lượng Nga đang kiểm soát nhiều diện tích tại thành trì Pokrovsk ở tỉnh Donetsk , thậm chí một số đơn vị đã xâm nhập và hiện diện ở mặt bắc thành phố.

Truyền thông Ukraine dẫn lời một sĩ quan cấp cao đang tham chiến tại mặt trận này thừa nhận quân đội Nga đã kiểm soát 60% Pokrovsk, trong khi những người bi quan hơn cho rằng tình hình ở đây là “không thể cứu vãn”. Ukrainska Pravda , báo điện tử phổ biến nhất ở Ukraine, cho biết ngày càng nhiều người chấp nhận kịch bản “Pokrovsk chắc chắn thất thủ”.

Pokrovsk có diện tích gần 30 km2, là trung tâm hậu cần quan trọng và một trong những thành trì chính cuối cùng mà Ukraine còn nắm giữ tại tỉnh Donetsk. Đây cũng là điểm giao thoa của các tuyến đường cao tốc kết nối vùng Donbass, gồm tỉnh Donetsk và Lugansk, với tỉnh Dnipropetrovsk lân cận.

Theo giới chuyên gia, kiểm soát Pokrovsk không chỉ giúp Nga cắt đứt các tuyến tiếp tế chính của Ukraine đến Donetsk, mà còn tạo bàn đạp cho các chiến dịch tiếp theo hướng về phía tây và bắc thành phố.

“Pokrovsk không chỉ là một thành phố, mà là trái tim hậu cần của vùng Donbass. Để mất nó giống như bị chặt đứt một cánh tay”, Ivan Stupak, cựu sĩ quan an ninh Ukraine và hiện là chuyên gia quân sự, cho biết. Ông cũng nhấn mạnh rằng lực lượng Ukraine chỉ có thể vá lỗ hổng phòng tuyến ở một hướng, trong khi Nga thường tấn công từ nhiều hướng khác nhau.

Theo BBC , các tuyến đường sắt và cao tốc qua Pokrovsk, vốn bảo đảm 70% nhu yếu phẩm cho mặt trận phía đông của Ukraine, đã nằm dưới sự kiểm soát của Nga, khiến các thành phố Kramatorsk và Slovyansk rơi vào tình trạng thiếu hụt hàng hóa.

Ukraine còn nắm giữ hơn 6.000 km2 lãnh thổ tỉnh Donetsk, với các đô thị lớn như Kramatorsk, Slovyansk, Kostyantynivka và Druzhkivka. Quân đội Ukraine đã biến khu vực này thành “vành đai pháo đài” dài 50 km, là tuyến phòng thủ được củng cố suốt hơn 10 năm qua nhằm tạo ra thách thức lớn cho các đợt tấn công của Nga.

Nhật báo RBC của Nga nhận định sau khi giành được Pokrovsk, quân đội Nga có thể tập trung vào Kostyantynivka và Chasov Yar, những thành trì chiến lược có vai trò quan trọng với “vành đai pháo đài” Ukraine.

Cục diện chiến sự tại tỉnh Donetsk tính tới ngày 2/11. Đồ họa: ISW

Kostyantynivka án ngữ cửa ngõ đông nam vành đai. Nếu thành trì này sụp đổ, gần như toàn bộ các thành phố xa hơn về phía bắc sẽ nằm trong tầm tập kích của thiết bị bay không người lái (drone) Nga và giúp Moskva tiến gần hơn với mục tiêu kiểm soát toàn bộ tỉnh.

Chasov Yar, cao điểm mà Nga kiểm soát thành công từ đầu tháng 8, từng là một trong những pháo đài chiến lược cuối cùng của Kiev để duy trì tuyến phòng ngự. Mất vị trí này khiến quân đội Ukraine bị hạn chế khả năng phối hợp tác chiến, trong khi Nga có thể triển khai lực lượng theo dõi và tấn công thọc sườn vành đai từ phía đông.

“Tình hình Pokrovsk có thể lặp lại kịch bản ở Ugledar và Avdeevka, đó là Nga kiểm soát những đô thị trọng yếu nhưng không đạt đột phá lớn trên mặt trận. Tuy nhiên, ở Chasov Yar, họ có thể tiến sâu hơn về phía sông Dnieper nếu Ukraine không củng cố kịp thời”, Markus Reissner, nhà sử học tại Học viện Quân sự Wiener Neustadt của Áo, nêu quan điểm.

John Herbst, cựu đại sứ Mỹ tại Ukraine và giám đốc tổ chức tư vấn chính sách Hội đồng Đại Tây Dương, cảnh báo để những bước lùi ở Pokrovsk đang làm lộ rõ khủng hoảng nhân lực của Ukraine. “Nga có thể chịu thiệt hại nặng ở đây, nhưng lợi thế quân số sẽ giúp họ tiến tới Kostyantynivka trong vòng vài tuần”, ông nói.

Theo Reuters , giành được Pokrovsk cũng cho phép Nga thiết lập bàn đạp tấn công về phía tây, tăng áp lực lên tỉnh Dnipropetrovsk.

Pháo phản lực Nga khai hỏa ở mặt trận Pokrovsk hôm 17/10. Ảnh: RIA Novosti

“Xét về diện tích, Pokrovsk sẽ là thành phố lớn nhất Nga giành được kể từ sau Bakhmut hồi năm 2023. Kế hoạch tiếp theo sẽ là tận dụng đà tiến và nhắm tới khu dân cư Mezhova ở Dnipropetrovsk, nhưng Kiev vẫn có thể phản công nếu nhận thêm vũ khí từ phương Tây”, Michael Kofman, chuyên gia quân sự thuộc viện nghiên cứu Quỹ Carnegie vì Hòa bình Quốc tế có trụ sở tại Mỹ, nhận định.

Chuyên gia Herbst cảnh báo rằng Nga sẽ tiếp tục đà tiến, kiểm soát hoàn toàn tỉnh Donetsk trước mùa hè năm 2026 nếu Mỹ và đồng minh không đẩy mạnh hỗ trợ Ukraine.

“Pokrovsk sẽ là đỉnh điểm chiến dịch tiến công của Nga trong mùa thu năm nay, nhưng xung đột vẫn sẽ kéo dài. Ukraine cần đàm phán hoặc nhận hỗ trợ mạnh mẽ hơn để tránh mất toàn bộ mặt trận phía đông”, Reissner nêu quan điểm.