Tương lai biển Đông không phụ thuộc Mỹ hay Trung Quốc

Sẽ không xảy ra chiến tranh trên biển Đông giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc vì cả hai quốc gia này đều không muốn đối đầu nhau. Giáo sư, tiến sĩ David Arase (Trung tâm Hopkins, ĐH Nam Kinh, Trung Quốc) nhận định như vậy tại hội thảo quốc tế “Tranh chấp ở Biển Đông: Tác động và các hướng tiếp cận hòa bình, hợp tác”.

Hội thảo do Đại học Khoa học Xã hội – Nhân văn (Đại học Quốc gia Hà Nội) và Viện Konrad Adenauer (CHLB Đức) tổ chức sáng nay, 9.10, tại Hà Nội.

Trung Quốc chưa thể gây chiến trên biển Đông

Theo Giáo sư David Arase, để khẳng định chủ quyền trên biển Đông, Trung Quốc gặp rất nhiều khó khăn. Thứ nhất, Trung Quốc không thể đưa vấn đề biển Đông ra tòa án quốc tế hay sử dụng luật pháp quốc tế để khẳng định chủ quyền, vì chắc chắn các cơ quan này sẽ phủ nhận tính chính danh các yêu sách của Trung Quốc.

Hội thảo quốc tế về biển Đông

Thứ hai, trước mắt Trung Quốc cũng chưa thể gây chiến trên biển Đông vì sẽ bị cả thế giới quay lưng. Cuối cùng, nước này cũng sẽ chưa thể sử dụng công cụ cấm vận kinh tế với các quốc gia liên quan trong khu vực, vì vẫn muốn lôi kéo các quốc gia này vào vòng ảnh hưởng kinh tế của mình.

Thay vào đó, theo Giáo sư David Arase, Trung Quốc sẽ áp dụng chiến lược “ngoại giao cưỡng bức” để buộc các quốc gia trong khu vực dần dần phải chấp nhận và công nhận chủ quyền của mình ở biển Đông. Các hành động của Trung Quốc cũng sẽ được tính toán kỹ lưỡng đảm bảo ở dưới ngưỡng buộc Mỹ phải phản ứng.

“Người Mỹ từng cho rằng nếu Trung Quốc càng phát triển thì quốc gia này sẽ càng văn minh hơn và sẽ tôn trọng trật tự luật pháp quốc tế. Thế nhưng, thực tế hoàn toàn ngược lại. Chính điều này đã buộc Mỹ phải đưa ra chiến lược xoay trục tái cân bằng ở khu vực châu Á – Thái Bình Dương”, ông David nhận định.

Cũng theo vị giáo sư này, Trung Quốc đã thay đổi đại chiến lược được Đặng Tiểu Bình đề ra hơn 35 năm trước. “Ngày nay ông Tập Cận Bình đang lãnh đạo một chế độ có xu hướng chủ nghĩa dân tộc và văn hóa hướng nội, với mục tiêu xây dựng trật tự bá quyền mà Trung Quốc làm trung tâm ở châu Á, dựa trên những giá trị không liên hệ nhiều tới trật tự quốc tế tự do đang chiếm ưu thế ở khu vực”, Giáo sư David nói.

Không đối đầu về quân sự mà về chính trị, pháp lý

Theo Giám đốc Đại học Quốc gia Hà Nội Phùng Xuân Nhạ, những hành động gây hấn đơn phương của Trung Quốc ở biển Đông đã, đang và sẽ làm ảnh hưởng đến cả khu vực và thế giới trên nhiều phương diện khác nhau như an ninh, hợp tác, phát triển, tự do hàng hải và trật tự thế giới mới.

Tuy nhiên, ông Nhạ cho rằng, trên nhiều phương diện, hợp tác và phát triển vẫn là xu thế chủ đạo trong khu vực, bảo đảm an ninh và tự do hàng hải là ý nguyện của cả thế giới. Đó là lý do khi Trung Quốc hạ đặt trái phép giàn khoan Hải Dương 981 vào vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam từ tháng 5 – 7.2014, ASEAN và cộng đồng quốc tế đã lên tiếng phản đối mạnh mẽ, coi đó là hành động vi phạm Hiến chương Liên hợp quốc, luật pháp quốc tế cũng như các quy tắc, thỏa thuận giữa các bên liên quan.

Đồng tình với ý kiến của ông Nhạ, thiếu tướng Lê Văn Cương cũng nhấn mạnh việc Trung Quốc gây hấn tiến tới độc chiếm biển Đông không chỉ xâm phạm chủ quyền Việt Nam mà còn đe dọa và trực tiếp xâm phạm lợi ích sống còn của một loạt các quốc gia khác như Nhật Bản, Hàn Quốc, Australia, Ấn Độ, Hoa Kỳ, Liên minh châu Âu… Tướng Cương kêu gọi cộng đồng quốc tế cần nhận rõ các nguy cơ từ những hành động của Trung Quốc trên biển Đông và hợp tác để ngăn chặn các hành động này.

Theo nhận định của Giáo sư David, tầm nhìn của Hoa Kỳ và Trung Quốc về vấn đề biển Đông là rất khác và khi nguy cơ đối đầu, xung đột ngày càng gia tăng thì tầm nhìn này cũng sẽ ngày càng cách biệt. Tuy nhiên, do cả hai đều mạnh nhưng không bên nào đủ mạnh để lấn át hoàn toàn bên kia nên Trung Quốc không có ý định gây chiến với Hoa Kỳ để bảo vệ vị thế bá quyền khu vực. Ngược lại, Hoa Kỳ cũng không muốn gây chiến với Trung Quốc. Chính vì lý do này, Giáo sư David cho rằng những gì mà các bên thứ ba làm sẽ ảnh hưởng đến hậu quả của sự đối đấu Mỹ – Trung và cuối cùng sẽ định đoạt bản chất trật tự khu vực.

Giáo sư David nhận định các cuộc đấu tranh sắp tới ở biển Đông sẽ là các cuộc “chiến tranh chính trị – tâm lý” và một phần là kinh tế, pháp lý, chứ không có đối đầu quân sự.

Trong khi đó thiếu tướng Lê Văn Cương đưa ra một nhận định gây sốc là chỉ trong vòng 5 năm tới Trung Quốc sẽ hoàn toàn giành quyền kiểm soát biển Đông bằng chiến lược “không đánh mà thắng”.

Theo tướng Cương, Trung Quốc sẽ tiếp tục xây dựng và phát triển các đảo nhân tạo thành các căn cứ quân sự tại các bãi đá Chữ Thập và Gạc Ma. Khi các căn cứ này hoàn thành, họ sẽ đưa tàu sân bay, các đội tàu chiến, tàu hộ tống tập trung ở Trường Sa, thiết lập vùng nhận dạng phòng không, cô lập các đảo của do các bên khác kiểm soát. “Điều này nhiều khả năng sẽ được hoàn thành trước 2020″, tướng Cương nhận định.

Tham dự hội thảo có các chuyên gia quốc tế đến từ CHLB Đức, Hoa Kỳ, Indonesia, Nhật Bản, Philippines và đông đảo các chuyên gia Việt Nam.

Hội thảo đã tập trung vào các chủ đề như vai trò của ASEAN trong ngăn ngừa xung đột đang leo thang ở biển Đông; tranh chấp lãnh thổ biển Đông trong bối cảnh luật pháp quốc tế, cơ sở pháp lý và các phương thức giải quyết một cách hòa bình tranh chấp quốc tế về chủ quyền biển đảo…

Theo Thanh Niên