Tư pháp Ukraine bị chỉ trích

Giới quan sát cho rằng bản án dành cho cựu thủ tướng Ukraine Yulia Tymoshenko không những làm mất lòng Nga, phương Tây mà còn đe dọa triển vọng trở thành thành viên Liên hiệp châu Âu (EU) của Ukraine

Một ngày sau khi cựu thủ tướng Ukraine lãnh án 7 năm tù về tội vượt quá quyền hạn trong ký kết hợp đồng khí đốt với Nga, cả Mỹ, châu Âu và Nga đều lên tiếng phản đối bản án này.

Phiên tòa mang động cơ chính trị?

Về phía Nga, người ký kết hợp đồng khí đốt Nga-Ukraine là Thủ tướng Vladimir Putin nói rằng ông không thể hiểu nổi phán quyết của tòa án. Đài BBC dẫn lời ông Putin: “Thật là nguy hiểm và phản tác dụng khi lên án toàn bộ những thỏa thuận đã ký”. Thông báo của Bộ Ngoại giao Nga đặt nghi vấn bản án mang “động cơ chính trị” và than phiền rằng “toàn bộ câu chuyện rõ ràng hàm ý chống Nga”.

Bà Yulia Tymoshenko tại phiên tòa hôm 11-10. Ảnh: REUTERS

Tại châu Âu, đại diện ngoại vụ cấp cao EU Catherine Ashton – người phụ trách thương lượng về thỏa thuận tự do mậu dịch với Tổng thống (TT) Ukraine Viktor Yanukovich – cho rằng phiên tòa không tuân t.hủ t.iêu chuẩn quốc tế. Bà Ashton nói: “Không may là tư pháp Ukraine đang được vận dụng một cách chọn lọc cho những cáo buộc mang động cơ chính trị đối với thủ lĩnh đối lập và thành viên của nội các cũ”.

Các nhà phân tích cho rằng việc giam giữ bà Tymoshenko có thể phá hoại thỏa thuận tự do mậu dịch giữa EU và Ukraine dự kiến bắt đầu có hiệu lực từ tháng 12. Ngoại trưởng Thụy Điển Carl Bildt cáo buộc “vụ xét xử có chiều hướng chính trị”, trong khi cơ quan nhân quyền của Hội đồng châu Âu cho rằng Ukraine đã hình sự hóa việc ra quyết định chính trị. Tổng Thư ký Liên Hiệp Quốc Ban Ki-moon bày tỏ hy vọng rằng các “thủ tục pháp lý nên được áp dụng công bằng và vô tư”; còn thông báo của Nhà Trắng có đoạn: “Cáo buộc chống lại bà Tymoshenko tại phiên tòa gây lo ngại về những cam kết trong việc thực hiện pháp luật và dân chủ của chính quyền Ukraine”.

Chính quyền dè dặt

Chính quyền Ukraine kiên quyết bác bỏ mọi động cơ chính trị của vụ xét xử này. TT Yanukovich tuyên bố rằng bản án của Tòa án quận Perchersky hôm 11-10 chưa phải là phán quyết tối hậu và bà Tymoshenko vẫn còn quyền kháng cáo. Một thành viên cấp cao trong đảng của TT Yanukovich tuyên bố rằng chính quyền vẫn xem xét phản ứng quốc tế, đặc biệt là từ Mỹ, Pháp và Đức. Ông này cho rằng nếu có “sự phản đối mạnh mẽ từ những nơi quan trọng” chính quyền có thể nhượng bộ và Ukraine không bỏ qua hy vọng đạt được thỏa thuận tự do mậu dịch với EU cũng như gia nhập khối thương mại do Nga đứng đầu.

Trong khi đó, nhật báo Kommersant của Ukraine dẫn nguồn tin từ Bộ Năng lượng nói rằng Kiev muốn sử dụng phán quyết phạm tội của bà Tymoshenko như một luận cứ để xem xét lại hợp đồng khí đốt với Nga. Nguồn tin nói trên nhận định rằng căn cứ vào quyết định của tòa án thì hợp đồng khí đốt hiện hành đã vi phạm luật pháp Ukraine cho nên thỏa thuận này phải được xem xét lại. Tuy nhiên, chính quyền Nga khẳng định lại rằng hợp đồng khí đốt Nga-Ukraine vẫn còn hiệu lực. Thủ tướng Mykola Arazov thông báo hôm 11-10 rằng ông hy vọng xem xét lại thỏa thuận nhập khẩu khí đốt với Nga trong vòng 10 đến 15 ngày tới.

Trước đó, thẩm phán Rodion Kireyev đã phán quyết hôm 11-10 rằng bà Tymoshenko phải chịu bản án 7 năm tù vì vượt quá quyền hạn trong việc ký kết hợp đồng khí đốt với Nga hồi năm 2009. Bà còn bị cấm tham gia chức vụ chính trị trong 3 năm và bồi thường 1,86 triệu USD, tương đương khoản thiệt hại của Ukraine do hậu quả từ hợp đồng này. Tòa án đã chấp thuận mức án đề nghị của công tố viên, cho rằng bà Tymoshenko phạm tội có chủ ý và gây hậu quả nghiêm trọng.

Là chính khách đối lập hàng đầu, bà cho rằng cáo buộc của tòa án mang động cơ chính trị và cam kết “đấu tranh cho nền dân chủ ở Ukraine đến hơi thở sau cùng”. Trong khi đó, hàng ngàn người tập trung gần khu vực tòa án để bày tỏ sự ủng hộ bà Tymoshenko.

Theo Người Lao Động