Từ một trình duyệt web, Google Chrome đã trở thành tiêu chuẩn web cũng như mối đe dọa cho các đối thủ

Cùng với phiên bản mã nguồn mở Chromium của mình, Google Chrome đã âm thầm trở thành người nắm quyền sinh sát trên thế giới web, có thể quyết định sự sinh tồn của các đối thủ và các dịch vụ web.

Khi Samuel Maddock muốn xây dựng một trình duyệt để nhiều người bạn của mình có thể xem trực tuyến cùng lúc một đoạn video, anh sử dụng sự lựa chọn dường như đơn giản nhất và rẻ nhất: Chromium, phiên bản mã nguồn mở miễn phí của trình duyệt Google Chrome.

Trình duyệt của Maddock hoạt động tốt, nhưng vì nó dựa trên nền Chromium, anh cần một sản phẩm khác của Google có tên Widevine để xác thực người dùng và ngăn chặn việc ăn trộm video. Anh gửi yêu cầu tới Google, mô tả về dự án và chờ đợi. Anh tiếp tục chờ đợi. Trong vòng 4 tháng, anh đã gửi đến 10 email và cuối cùng chỉ để nhận được một câu trả lời: “Xin lỗi, bạn không thể sử dụng phần mềm cho dự án này.”

Anh không làm gì bất hợp pháp. Trên thực tế, anh còn sử dụng công cụ streaming bảo mật của Google để đảm bảo dự án của mình hợp lệ. Nhưng người khổng lồ internet lại ngăn cản việc truy cập, mà không giải thích lý do. Không lâu sau đó, Maddock từ bỏ dự án của mình.

Maddock cho biết: “Bạn gặp phải một người gác cửa như Google, người có thể quyết định dự án nào có thể hoạt động và nếu bạn không được cho phép, bạn xong đời rồi.”

Không còn là con tàu giữa đại dương web, Google Chrome chính là đại dương

Trên đây chỉ là một dự án nhỏ với một nhà phát triển nhỏ. Nhưng câu chuyện của anh còn cho thấy sự thống trị của Google lớn đến mức nào với thị trường trình duyệt và các công cụ công nghệ nền tảng bên dưới – điều này cho phép công ty vươn xa hơn nữa trong việc kiểm soát cách hoạt động của web và những ai được phép truy cập vào nó.

Đây cũng là một ví dụ khác cho thấy tại sao ngay cả các nhà lập pháp từ Ấn Độ và Liên minh châu Âu đều đang tìm cách để giám sát và hạn chế quyền lực của Google. EU đã phạt Google vì vi phạm luật chống độc quyền trên thị trường công cụ tìm kiếm, hiển thị quảng cáo và hệ điều hành di động. Trong đó, Chrome chính là một chốt chặn quan trọng cho hệ thống quảng cáo kỹ thuật số, phân phối engine tìm kiếm của Google và là nơi mang lại cho công ty cái nhìn trực tiếp vào những gì người dùng đang làm trên web.

Hiếm có sản phẩm nào của Google đạt được thành công như Chrome. Ra mắt năm 2008, theo dữ liệu của StatCounter, hiện trình duyệt này đã chiếm đến 63% thị phần và với trình duyệt trên máy tính desktop, con số này còn đạt tới 70%. Firefox của Mozilla bị bỏ xa phía sau, còn Safari của Apple đang là trình duyệt mặc định trên iPhone. Trong khi đó trình duyệt Edge và Internet Explorer của Microsoft chỉ là những đường kẻ mỏng manh trên biểu đồ.

Thị phần trình duyệt web với sự thống trị của Chrome.

Từ buổi đầu của mình, Google Chrome giành được thiện cảm của người dùng nhờ việc mang tới một trình duyệt nhanh, miễn phí và có thể tùy chỉnh, trong khi vẫn tuân theo các chuẩn web mở. Giờ đây khi đã trở thành người dẫn đầu không thể chối cãi, Chrome trở thành người kiểm soát việc thiết lập các chuẩn này. Điều đó làm dấy lên các lo ngại rằng Google đang sử dụng trình duyệt và phiên bản mã nguồn mở Chromium của mình để hạ gục các đối thủ cạnh tranh và áp đặt ý định của mình lên toàn bộ thị trường này.

Phần lớn các trình duyệt lớn hiện nay đều được xây dựng trên code base của Chromium do Google duy trì. Opera, trình duyệt indie từng được giới mê công nghệ ưa thích nhiều năm trước, cũng đã phải chuyển code base của mình sang Chromium vào năm 2013. Ngay cả Microsoft cũng đã phải thực hiện bước đi tương tự đối với trình duyệt Edge của mình trong năm nay.

Điều đó sẽ tạo nên hiệu ứng quả bóng tuyết, khi càng nhiều nhà phát triển web xây dựng trình duyệt của riêng họ dựa trên nền tảng này, càng nhiều trình duyệt khác sẽ phải chuyển qua Chromium để tránh bị bỏ lại phía sau.

Thị phần của Chrome năm 2009: 2%.

Trớ trêu thay, điều này sẽ làm các đối thủ của Chrome lại phải dựa vào nhân viên của chính Google để giữ cho phần code của Chromium được cập nhật. Chromium là phần mềm mã nguồn mở, vì vậy ai cũng có thể đề xuất các thay đổi cho nó, nhưng phần lớn những lập trình viên chấp nhận các đóng góp đó lại là những nhân viên của Google, và bất kỳ bất đồng quan trọng nào sẽ được một nhóm nhỏ các nhân viên cấp cao của Google giải quyết.

Ngày nay Chrome đã trở thành một thế lực lớn đến mức các nhà phát triển web thường không e ngại thử nghiệm các trang web của họ trên các trình duyệt đối thủ. Các dịch vụ của Google như YouTube, Docs và Gmail đôi khi không hoạt động trên các trình duyệt đối thủ, làm người dùng buộc phải quay lại với Chrome. Giờ đây thay vì chỉ là một con tàu giữa đại dương web, Chrome chính là đại dương.

Andreas Gal, cựu CTO của Mozilla cho rằng: “ Bất kể Chrome làm gì nó cũng sẽ trở thành tiêu chuẩn, và mọi người khác sẽ phải chạy theo nó.”

Cảnh sống trong sợ hãi của các đối thủ

Quả thật, sự thống trị đó mang lại cho Google khả năng thiết lập các tiêu chuẩn cho internet. Và với tầm nhìn của họ, quảng cáo và thu thập dữ liệu người dùng là các tính năng mặc định.

Đầu tháng 5 này, Google thông báo một quyết định được chờ đợi từ lâu về việc Chrome sẽ giải quyết các cookies hay phần mềm theo dõi hoạt động trực tuyến như thế nào. Trong khi thiết lập mặc định của các trình duyệt khác là chặn cookies bên thứ ba, Google cho người dùng đưa ra lựa chọn – và do sự thống trị của họ, điều này nhiều khả năng trở thành tiêu chuẩn. Cổ phiếu của hãng Criteo SA, một công ty quảng cáo kỹ thuật số dựa trên cookies, đã tăng vọt 10% sau khi có thông tin này – mức tăng lớn nhất trong năm.

Đối với Brendan Eich, đồng sáng lập của Mozilla và hiện đang là CEO của Brave Software: “ Chrome đã trở thành spyware.”

Brave Software làm nên trình duyệt Brave có thể tự động chặn quảng cáo và phần mềm theo dõi, và họ còn đang phát triển một hệ thống thanh toán để trả cho người dùng một số tiền nhỏ khi họ truy cập những trang nhất định. Điều này có thể mở ra hướng đi mới cho việc quảng cáo trên internet. Vấn đề duy nhất là Brave được xây dựng trên Chromium.

Theo Eich, đó là sự đánh đổi với những gì ông đang làm. Xây dựng một trình duyệt từ đầu là một nhiệm vụ điên rồ. Nhưng bơi giữa đại dương của Google cũng không phải hoàn toàn dễ dàng đối với các con tàu như Brave.

Tháng Tám năm 2017, Netflix đột ngột dừng hoạt động trên trình duyệt Brave. Sau hàng loạt email qua lại, CTO của Brave, Brian Bondy phát hiện ra rằng bản cập nhật của Google đã thay đổi cách Netflix sử dụng Widevine. Brave không được thông báo về thay đổi đó, do vậy trình duyệt của họ bị lỗi khi người dùng truy cập vào Netflix. Họ mất 2 tuần để sửa lỗi đó.

Hàng loạt trình duyệt nhỏ như Vivaldi, Opera, Brave đều đang sử dụng nền tảng Chromium.

Ngay cả khi người dùng chọn sử dụng các trình duyệt đối thủ của Chrome, Google vẫn luôn có cách để lôi kéo người dùng quay lại. Vivaldi, trình duyệt phổ biến với những người quan tâm đến tính riêng tư, đã gặp vấn đề khi chạy các dịch vụ của Google như Docs hay Gmail. Theo CEO Jon von Tetzchner, khi một số người dùng đăng nhập vào các sản phẩm của Google trên Vivaldi, họ sẽ được nhắc rằng trình duyệt này không được tối ưu cho chúng, hoặc đề nghị họ tải Chrome để sử dụng.

Thậm chí Tetzchner còn nói chuyện với nhà đồng sáng lập Sergey Brin về vấn đề này, nhưng ông không bao giờ nhận được cam kết nào việc dừng hành vi đó lại.

Chiến thắng trong cuộc chiến trình duyệt mang lại cho Google nhiều điều hơn việc trở nên quan trọng với các dịch vụ web khác. Giờ đây khi người dùng Chrome đăng nhập vào một tài khoản Google, công ty có thể theo dõi họ trên khắp thế giới web, biết được họ truy cập vào trang web nào. Tất cả các dữ liệu này giúp Google cải thiện các sản phẩm quảng cáo của mình.

Liệu mối tình này có bền lâu?

Fisher, giám đốc của Chrome, cho rằng web cần đến quảng cáo để mọi người đều có thể tiếp cận đến nó, khi người dùng có thể không phải trả tiền cho các nhà xuất bản và những người sở hữu website để truy cập chúng.

Trong khi đó, khi được hỏi về quyết định trình duyệt Edge chuyển sang sử dụng nền tảng Chromium, phó chủ tịch về trải nghiệm và thiết bị của Microsoft, ông Joe Belfiore, cho biết: “Chúng tôi đã quyết định sử dụng nó với tinh thần tích cực và niềm tin vào sự hợp tác, và họ sẽ không làm chúng tôi thất vọng.” Vậy ông có lo lắng khi sự tích cực đó không còn nữa?

“Chúng tôi sẽ phải vượt qua trở ngại đó khi chúng tôi gặp nó.” Ông Belfiore cho biết. “Hãy xem cuộc chơi này sẽ diễn ra như thế nào.”

Theo GenK