Truyền nhân cuối cùng của nghề viết bằng khen
Một thời, hầu như tất cả bằng khen, huân chương trên cả nước đều nhờ người ở Ban Thi đua Khen thưởng Trung ương viết. Những tay bút tài hoa một thuở nay đều đã gác bút. Truyền nhân cuối cùng của nghề cũng sắp đến tuổ.i nghỉ hưu.
Truyền nhân cuối cùng
Chúng tôi đến Ban Thi đua Khen thưởng TƯ tìm gặp lại những tay bút vang danh một thuở. Thời trước, chỉ người có công lao to lớn, thành tích đặc biệt mới vinh dự được treo tấm bằng khen, huân chương cao quý do người ở đây viết. Theo đó, chữ của họ hiện diện khắp mọi miền đất nước. Những tấm huân chương, bằng khen mang nét chữ tuyệt đẹp được lồng khung kính, treo trên xà nhà, được nâng niu gìn giữ qua nhiều thế hệ.
Bà Lương Thị Thị Hường có lẽ là người duy nhất của tổ viết giấy khen năm xưa vẫn còn làm việc. Nay bà cũng đã sắp sửa nghỉ hưu. Thấy chúng tôi nhắc đến chuyện viết bằng khen, bà Hường thoáng giật mình. Gần 20 năm nay, không có ai đến đây hỏi bà chuyện đó.
“20 năm nay, bằng khen, huân chương được in bằng máy cả rồi, còn ai viết tay nữa”. – Bà Hường hướng ánh mắt vào khoảng không.
Bà đưa cho chúng tôi xem tấm giấy khen đã rách, thủng lỗ chỗ vì bị mối xông. Màu giấy đã ố vàng cũ kỹ. “Đây là chữ cô Hiên viết”, bà Hường nói.
Bà kể, những người viết giấy khen nổi tiếng nhất hồi đó là bà Phạm Minh Chính và Nguyễn Thị Hiên. Họ về hưu lâu lắm rồi. Bà Nguyễn Thị Hiên nay đã ngoài 70 tuổ.i, bà Hoàng Minh Chính cũng khoảng 68 tuổ.i. Đó là hai cây viết chủ lực, được tuyển chọn chính quy, biên chế trong tổ.
“Đây là chữ cô Chính, kia là chữ cô Hiên…” bà lẩm nhẩm điểm danh từng cây viết nổi tiếng một thời.
Bà Lương Thị Hường tiếc nuối những tấm bằng khen viết tay đã không còn nữa
Tổ viết chữ thời ấy có 10 người, nay hầu hết họ đã ở tuổ.i “thất thập cổ lai hy”, người mắt mờ, tay run, người thì đã mất. Bà Hường là người trẻ nhất tổ. Hơn 20 tuổ.i, bà vào làm ở Ban với công việc chính là văn thư, lưu trữ. Vốn có nét chữ đẹp, thanh thoát lại mê mẩn tài viết của các bậc tiề.n bối. Bà lân la xin học viết và viết thử.
Nhưng viết bằng khen, huân chương cấp cao nào phải chuyện đùa. Những tấm giấy ấy đều có chữ ký của lãnh đạo cấp nhà nước, số lượng phôi giấy có hạn. Công việc không cho phép sơ suất, từng con chữ phải hết sức cẩn trọng.
Cô tổ viên Nguyễn Thị Hường ngày đó phải tốn rất nhiều ngày để được các “cao thủ” trong tổ viết truyền dạy kỹ năng, từ mẫu chữ, khổ chữ cho đến cầm bút, căn lề. Sau đó, người viết phải trải qua kỳ sát hạch viết trên giấy trắng đến khi các chữ đúng như mẫu, đều tăm tắp, chục dòng như một thì mới được chấp thuận.
Để viết một tấm bằng khen, huân chương phải dùng đến 3 loại bút ngòi khác nhau. Viết tên riêng chữ to nhất cần ngòi bút cực đậm, đến đoạn thành tích dùng ngòi nét mảnh hơn, viết ngày tháng cần bút nét nhỏ hơn nữa. Mực viết là loại mực tàu, đảm bảo không nhòe, sắc nét, bền màu. Viết bằng mực tàu dễ dây bẩn ra giấy, chấm mực vừa phải để các nét được đều nhau.
Video đang HOT
Hơn 6 tháng miệt mài luyện chữ dưới sự truyền dạy của những “cao thủ” viết đẹp, bà được nhận để hỗ trợ tổ viết khi nhiều việc. Bà Hường vẫn nhớ như in lần đầu viết tấm bằng Tổ quốc ghi công liệt sĩ. Cẩn thận kẻ dòng bằng bút chì, viết nháp tới 4 lần, khi chuẩn bị đặt bút, tay bà vẫn run rẩy chưa dám đặt nét đầu.
Mồ hôi toát ra ướt trán, bà thầm nghĩ: “Đối với mình, đó là công việc nhưng đối với thân nhân liệt sĩ thì nó mang ý nghĩa lớn lao”. Sau phút định thần, dường như tất cả sự tập trung dồn vào bàn tay viết. 5 phút sau, tấm bằng đầu hoàn thành. Mọi người đều tấm tắc khen nét chữ cứng cỏi, thẳng đều, thanh đậm rõ ràng.
Bà bắt đầu nghề viết chữ từ năm 1985, trở thành người trẻ nhất trong tổ. Bà Hường cũng được coi là truyền nhân cuối cùng của các “cao thủ” viết đẹp vang danh một thời.
Bà Hường bảo, chữ viết bằng khen phải theo đúng quy tắc, luật lệ. Nét bút lên xuống, ngang dọc hay vòng đều phải vừa đủ. Không phải tùy hứng muốn uốn lượn thế nào cũng được. Người viết chữ phải nhớ như in nguyên tắc đối với từng chữ cái. Đến khi viết ra, bút vừa phải đưa đúng, đủ, lại phải đẹp.
“Nhiều người viết chữ đẹp nhưng không học được quy tắc này cũng không thể viết được giấy khen.” – Bà Hường khẳng định.
Ngòi bút chuyên dụng để viết bằng khen, huân chương và bút tích của bà Hường
Nghiệp viết thất truyền
Trên bàn làm việc ngổn ngang giấy tờ của bà Hường, cây thước kẻ gỗ cũ kỹ, mờ gần hết số, hằn vết thời gian bà đặt riêng một góc trang trọng. Đó là cây thước bà dùng để căn dòng, chặn giấy mỗi lần viết bằng khen. Nó gắn bó với bà gần 30 năm, kỷ vật đi cùng bà qua năm tháng khó khăn.
Những năm 80 của thế kỷ trước, chế độ bao cấp cùng đồng lương công chức ít ỏi không đủ trang trải cuộc sống. Chính công việc nhận bằng khen về viết đã giúp gia đình bà vượt qua giai đoạn khó khăn đó. Mỗi tấm bằng khen, huân chương hoàn thành, bà nhận thù lao 2 hào.
Những dịp kỷ niệm ngày lễ trọng đại của đất nước, có ngày bà viết tới hơn 100 bằng khen các loại. Trong nhà, giấy tờ luôn chất thành từng chồng cao. Nhiều đêm bà phải thức đến 2h sáng để viết kịp, chuyển cho đơn vị phong tặng. Đôi tay tê buốt vì phải tỳ quá lâu nhưng bà vẫn cố gắng căng mắt tập trung viết cho thật đẹp từng nét.
Chữ viết ở bằng khen, huân chương theo một quy chuẩn chung. Chữ in hoa viết theo thể chân phương, đơn giản nhưng vẫn phải đảm bảo thẳng hàng, nét mềm mại. Chữ thường viết nét cao, đầy đặn, nét thanh đậm rõ ràng. Mực viết là loại mực tàu để chữ không nhoè, bền màu qua thời gian.
Hơn 10 năm gắn bó với nghiệp viết, bà Hường đã viết hàng trăm nghìn tấm bằng khen, huân chương các loại. Bàn tay cầm bút hằn rõ vệt chai cứng.
Từ năm 1996, khi máy vi tính và công nghệ in trở nên phổ biến, các loại giấy tờ đều được thiết kế, in hàng loạt. Những người trong tổ viết chữ cũng lần lượt về hưu. Bằng khen, huân chương không còn nét chữ bay bổng, tài hoa nữa mà thay vào đó là nét in khô cứng.
Một vài năm sau khi cấp bằng chuyển sang dùng công nghệ, thỉnh thoảng vẫn có người liên hệ sang Ban, đề nghị bà Hường viết tay. Hồi đó, tay bà còn cứng. Qua thời gian, đôi mắt bà đã kém đi nhiều, bàn tay viết bớt linh hoạt.
Kỷ niệm mà bà Hường nhớ nhất là lần cầm bút cách đây gần 15 năm. Khi ấy, hai huân chương cao quý nhất là Huân chương Sao Vàng, Huân chương Hồ Chí Minh được yêu cầu người trong Ban viết tay. Bà Hường được Phó chủ tịch nước Nguyễn Thị Bình chỉ định đích danh viết Huân chương Sao Vàng. Lần thăm khu lưu niệm Ngã Đồng Lộc (Hà Tĩnh), bà Hường nhận ra những tấm huân chương do tay mình viết, treo trang trọng trên tường. Bà coi đó là vinh dự, niềm vui lớn trong suốt quãng đời viết của mình.
“Viết tay quả thực có những cái hay riêng. Hình như bây giờ, chẳng mấy ai còn quan tâm đến những nét chữ viết tay này. Có muốn dạy, cũng không còn người muốn học nữa”. – Tiễn chúng tôi ra về, bà Hường nói.
Theo Khampha
Biệt tài viết ngược tuyệt đẹp của thầy giáo xứ Kinh Bắc
Không chỉ nổi danh viết đẹp, anh còn có thể viết chữ ngược, viết thư pháp bằng bút sắt. Người xem phải dùng gương phản chiếu mới đọc được loại chữ này.
Thầy giáo Nguyễn Đương Ánh (41 tuổ.i, ở Tiên Du, Bắc Ninh) từng nổi danh khắp xứ Kinh Bắc bởi tài viết chữ đẹp. Anh cũng là một trong những người đầu tiên sáng tạo ra loại bút mài ngòi và đăng ký thương hiệu độc quyền. Gần 20 năm gắn bó với con chữ, người thầy giáo coi đó như cái nghiệp mình theo đuổi suốt đời. Hơn thế, anh còn nâng chữ lên thành một thú chơi tinh hoa, điêu luyện.
Chữ nét thanh nét đậm của thầy Nguyễn Đương Ánh
Biệt tài chữ ngược
Trước lúc viết, đôi mắt anh nhìn chăm chú vào khoảng trống trên tấm bảng. Để tâm trí không vướng bận vào suy nghĩ gì khác, anh bắt đầu tưởng tượng hình hài chữ ngược. Cẩn trọng đặt nét phấn đầu tiên, rồi cứ thế, từng nét chữ bay bổng hiện ra, nét sổ dứt khoát, nét thanh vòng mềm mại. Nhưng người xem cũng không thể đọc được chữ gì. Dùng gương phản chiếu lại ta mới thấy những con chữ bay bổng, đẹp không khác gì chữ viết xuôi. Nó được tạo nên bởi đôi tay tài hoa, cùng quá trình khổ luyện hàng chục năm của người viết.
Thầy Ánh chia sẻ: "Để viết chữ ngược đẹp, đòi hỏi phải viết xuôi cũng đẹp, có trí tưởng tượng tốt, hình dung trước được nét".
Vốn có niềm đam mê chữ đẹp từ thuở nhỏ, năm 1997, khi đang học năm nhất trường Cao đẳng Sư phạm Bắc Ninh, chàng sinh viên Nguyễn Đương Ánh đã đạt giải nhì cuộc thi viết chữ đẹp toàn quốc. Đến khi về giảng dạy tại trường Tiểu học Phú Lâm 2 (Tiên Du, Bắc Ninh), tài viết chữ đẹp của thầy Ánh đã nổi danh khắp vùng Kinh Bắc.
Anh Nguyễn Đương Ánh, người viết chữ đẹp nổi tiếng có nhiều người theo học
Tiếng lành đồn xa, không chỉ viết bằng khen, giấy tờ trong huyện, xã mà nhiều nơi khác cũng đến nhờ thầy viết chữ. Có thời gian, thầy Ánh phải khăn gói sang huyện Yên Phong (Bắc Ninh) ở cả tuần để viết hộ hàng trăm giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho bà con. Phụ huynh đến xin thầy viết dăm ba chữ khuyến khích con học tốt rồi treo trang trọng bên góc học tập. Bạn bè cần viết thiệp mừng, thiệp cưới cũng đến nhờ chữ thầy Ánh.
Kỷ niệm anh nhớ nhất, đó là vào buổi tối cuối năm học, đại diện hội phụ huynh của một trường tiểu học cách đó hơn chục cây số tới nhờ anh viết giấy khen. Tối muộn, công việc bận rộn nên anh đành từ chối. Nhưng người đó cố sức năn nỉ. Họ nói rằng những tấm giấy khen kia có nét chữ của thầy Ánh thì sẽ có ý nghĩa hơn rất nhiều. Anh nhận lời. Viết hơn 100 giấy khen, vở tặng học sinh giỏi xong xuôi, nhìn đồng hồ điểm 12h đêm. Hai vị phụ huynh say sưa ngắm nhìn những nét chữ với khuôn mặt rạng rỡ.
Không bằng lòng ở việc luyện chữ nét thanh nét đậm, anh còn tự học, tìm tòi viết thư pháp chữ Việt bằng bút sắt. Bút sắt ngòi cứng cáp, nhỏ mảnh không thể viết nhanh nét cực đậm, nét xược trong một lượt đưa bút. Anh nghĩ ra cách lật ngược ngòi bút, đẩy mực thấm ướt ngòi rồi đưa bút chậm ở nét cần nhấn, lướt nhanh tạo ra đường mềm mại, khoáng đạt. Thoạt nhìn, hầu như ít ai nhận ra đó là chữ thư pháp viết bằng bút sắt.
Người đầu tiên sáng tạo ra bút mài ngòi
Để viết được loại chữ nét thanh nét đậm cần loại bút ngòi bằng, dẹt nhưng các loại bút bơm mực hiện đại hầu như không đáp ứng được. Từ khi còn là sinh viên, anh Ánh đã tự tìm tòi cách mài bút sao cho viết ra nét thanh đậm. Mài hỏng nhiều ngòi bút, anh mới đúc rút ra kinh nghiệm. Thường phải mất vài tiếng đồng hồ mới có thể mài xong, vừa mài vừa viết thử đến khi viết trơn đều không gợn mới hoàn thành.
Anh Ánh biểu diễn viết thư pháp bằng bút sắt
Thư pháp bút sắt của anh Ánh
Anh Ánh chia sẻ: "Để mài được một cây bút như ý, phải trải qua nhiều công đoạn. Công cụ mài rất thô sơ, mài bằng đá, mài thủ công, phải soi xét từng góc cạnh. Bút mài bằng tay tuy có điểm hạn chế là tốc độ viết chậm nhưng lại có ưu điểm chữ viết sắc nét hơn, tạo được sự kiên trì, cẩn thận trong từng nét chữ".
Ban đầu anh tự mài để viết, mài cho học sinh, cho đồng nghiệp, ngày càng nhiều người nhờ, mài không xuể. Anh nảy ra ý tưởng dùng mô - tơ quay để mài. Bạn bè động viên anh đăng ký bản quyền. Thương hiệu Bút mài thầy Ánh ra đời từ đó.
Người xưa nói: "Nhất tự thiên kim", một chữ đáng giá ngàn vàng. Anh thường viết hộ, cho chữ mà không lấy công. Nhưng với mong muốn đem niềm đam mê chữ đẹp truyền cảm hứng cho nhiều người, anh lên Hà Nội mở trung tâm luyện chữ đẹp, sản xuất bút mài ngòi từ năm 2002.
Người tìm đến học chữ đẹp thầy Ánh, ngoài học sinh, giáo viên còn có dân văn phòng, phụ huynh... Họ học vì đam mê với chữ đẹp. Chị Nguyễn Thị Mỹ Hạnh, một giáo viên tiểu học ở Gia Lai ra Hà Nội để học 3 buổi luyện chữ của thầy Ánh. Có người chưa đi xa bao giờ, được cả chồng đưa đi ra luyện chữ vài buổi lại về.
Học sinh khi tới trung tâm sẽ thực hiện bài thi đầu và bài thi kết thúc để kiểm tra đán.h giá quá trình rèn chữ. Đối với giáo viên tới học chỉ cần nắm được các kĩ năng cơ bản rồi về tự rèn luyện. Còn với học sinh phải kèm thường xuyện vì mức độ nhận thức và rèn luyện kĩ năng lâu hơn.
Năm 2012, thầy Nguyễn Đương Ánh được mời làm giám khảo các cuộc thi viết chữ đẹp do tỉnh Sơn La tổ chức, làm giám khảo chấm thi viết chữ đẹp huyện Quốc Oai (Hà Nội). Ngoài việc rèn chữ, anh còn sáng tạo 6 mẫu chữ để đáp ứng cho việc giải trí, trang trí, quảng cáo...
Theo Khampha
Hội đồng nhân dân tỉnh Quảng Ninh 'nóng' chuyện ngân sách Cho rằng một số đại biểu HĐND còn quan liêu, thiếu sâu sát khi cứ "đòi"Sở Tài chính phải tăng dự toán chi ngân sách cho Sở, ngành của mình, Bí thư tỉnh ủy Quảng Ninh Phạm Minh Chính đã phản biện ngay trong phiên chất vấn của kỳ họp thứ 15 HĐND, khóa 12 tỉnh Quảng Ninh diễn ra từ 14-16.7 vừa...