Trung Quốc trỗi dậy: Nixon cũng không ngờ

Khi căng thẳng Trung-Mỹ leo thang, các cố vấn chính sách đối ngoại của Mỹ không còn mối bận tâm nào hơn ngoại trừ vấn đề giải quyết mối quan hệ đang căng thẳng tột độ với Bắc Kinh.

Thời Chiến tranh Lạnh, cựu Tổng thống Mỹ Richard Nixon có một tham vọng là “mở cửa Trung Quốc” và ông hứa hẹn sẽ “Thuyết phục Trung Quốc thay đổi”.

Với tầm nhìn xa, Nixon đã “mở đường cho Trung Quốc”, biến “thù thành bạn”, và Bắc Kinh trở thành một đối tác ngoại giao, đồng thời đưa các giá trị và tư tưởng dân chủ của Mỹ vào Trung Quốc.

Tuy nhiên hiện nay, khi chứng kiến cảnh chính quyền Tập Cận Bình thách thức Mỹ và ôm mộng bá quyền, những dự tính của Nixon có vẻ quá xa vời để trở thành hiện thực.

Có lẽ Nixon sẽ càng thất vọng hơn khi Trung Quốc đã tiến quá xa. Tiềm lực thương mại và công nghiệp hùng hậu khiến nền kinh tế Trung Quốc biến chuyển vượt ngoài mọi khả năng tưởng tượng. Hiện nay, họ đang là chủ nợ lớn nhất của Mỹ.

Tổng thống Nixon và chủ tịch TQ Chu Ân Lai. (Ảnh: The Wall Street Journal)

Trong khi đó, phía chính quyền Obama đang cố gắng duy trì chính sách ôn nhu nhưng vẫn không quên can thiệp quân sự vào mối quan hệ của Trung Quốc và châu Á. Trung Quốc cũng đang diễn một trò tương tự. Và một cuộc đụng độ nảy lửa giữa hai cường quốc này là điều không thể tránh khỏi, vấn đề là quy mô xung đột thế nào và xảy ra bao lâu nữa mà thôi.

Chính phủ Obama đã không ít lần trực tiếp đối đầu với Trung Quốc vì vấn đề đẩy mạnh tự do thương mại ở khu vực châu Á-Thái Bình Dương, đồng thời âm thầm ngăn chặn Anh và Úc ký kết các hiệp ước thương mại song phương với Trung Quốc.

Và mâu thuẫn ngày càng cao trào hơn khi Trung Quốc ồ ạt mở các cuộc tập kích, nạo vét, xây đắp để tuyên bố chủ quyền trên quần đảo Trường Sa. Các nước trong khu vực này hết sức quan ngại và bất bình trước bàn đạp mà Trung Quốc dàn dựng với ý đồ độc chiếm toàn bộ Biển Đông. Trong khi đó cũng là một mối đe dọa thách thức Lầu Năm Góc.

Thực tế, cả hai bên Mỹ-Trung đều không muốn chiến tranh xảy ra, vì Trung Quốc vẫn cần thị trường Mỹ để tồn tại. Chiến tranh với Mỹ sẽ là một thảm họa kinh tế cho Trung Quốc. Còn với Mỹ, mối quan hệ Mỹ-Trung là rất quan trọng và rất khó tính đến chuyện phải hi sinh, vì Trung Quốc ngày nay rất mạnh về tiềm lực kinh tế, công nghiệp và quân sự.

Thời chiến tranh lạnh, việc đối đầu với Liên Xô đã khiến Nixon mở đường cho Trung Quốc. Nhưng “cái đầu lạnh” của ông cũng không tài nào dự đoán được sự bùng nổ vượt trội và chuyển biến mạnh mẽ vươn lên của Trung Quốc như ngày nay.

Theo Thùy Vân/Wall Street Journal

Pháp luật TPHCM