Trung Quốc tìm đồng minh để đối trọng với các liên minh của Mỹ
Trung Quốc đang đẩy mạnh mối liên hệ với các đối tác như Nga và Iran đồng thời sử dụng lệnh trừng phạt và cảnh cáo để làm r.ạn n.ứt các liên minh của Washington.
Quốc kỳ Mỹ-Trung Quốc trong một sự kiện bên ngoài Lầu Năm Góc. Ảnh: Reuters
Hãng thông tấn Reuters (Anh) cho biết chính quyền Tổng thống Mỹ Joe Biden đã liên kết với nhiều nước khác để cứng rắn hơn với Trung Quốc trước các vấn đề như nhân quyền và an ninh khu vực.
Bộ Ngoại giao Trung Quốc phát biểu với Reuters: “Trung Quốc cương quyết phản đối phía Mỹ tham gia vào khối chính trị cùng tư tưởng và hình thành nhóm chống Bắc Kinh. Chúng tôi hy vọng những quốc gia liên quan sẽ thấy rõ lợi ích của riêng họ và không trở thành công cụ chống Trung Quốc của Mỹ”.
Sau cuộc đối thoại kéo dài hai ngày tại bang Alaska hôm 19/3 với sự tham gia của quan chức cấp cao Mỹ-Trung Quốc, Bắc Kinh liền có xu hướng thân thiết hơn với những nước như Nga, Iran và Triều Tiên, vốn đều chịu các lệnh trừng phạt từ Mỹ.
Ông Li Mingjiang tại Trường nghiên cứu quốc tế S. Rajaratnam ở Singapore đ.ánh giá: “Trung Quốc lo lắng về chính sách ngoại giao liên minh của Mỹ”. Do vậy, ông Mingjiang cho rằng Bắc Kinh đang cố gắng thúc đẩy quan hệ với những chính phủ cũng đang chịu sức ép từ phương Tây.
Vài ngày sau cuộc gặp tại Alaska, Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị đã gặp người đồng cấp Nga Sergei Lavrov. Ngoại trưởng Nga trong chuyến công du Trung Quốc lần này đã kêu gọi Moskva và Bắc Kinh cùng chống lại ý thức hệ của phương Tây.
Một tuần sau, Ngoại trưởng Vương Nghị bay đến Iran và ký kết thỏa thuận hợp tác 25 năm ước tính có tổng trị giá 500 tỷ USD giữa Bắc Kinh và Tehran. Ông Vương Nghị được đ.ánh giá là quan chức cấp cao nhất của Trung Quốc từng đến Tehran kể từ chuyến thăm của Chủ tịch Tập Cận Bình năm 2016. Sự kiện ký thỏa thuận diễn ra ở thời điểm cả hai chính phủ dự kiến đối mặt với căng thẳng lớn liên quan tới Mỹ.
Video đang HOT
Ngoại trưởng Vương Nghị còn gặp gỡ những người đồng cấp Indonesia, Malaysia, Philippines, Singapore và Hàn Quốc tại tỉnh Phúc Kiến trong những tuần gần đây. Ông Li Mingjiang cho biết Trung Quốc cam kết hỗ trợ những quốc gia này phục hồi kinh tế sau dịch COVID-19. Ngoài ra, Chủ tịch Tập Cận Bình cũng có trao đổi với Chủ tịch Triều Tiên Kim Jong-un, kêu gọi hình thành đối tác thân thiết hơn.
Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov và người đồng cấp Trung Quốc Vương Nghị trong cuộc gặp ngày 22/3. Ảnh: Reuters
Chính quyền Tổng thống Biden đã gây áp lực cho Bắc Kinh lên những vấn đề tương tự chính quyền người t.iền nhiệm Donald Trump. Nhưng ông Biden ưu tiên chiến lược tập trung hình thành liên minh đối trọng với Trung Quốc. Sau cuộc gặp giữa Tổng thống Biden với Thủ tướng Nhật Bản Yoshihide Suga ngày 16/4, Washington và Tokyo đã thể hiện hình thành mặt trận đồng nhất đối đầu với Trung Quốc về nhiều vấn đề.
Trong tháng 3, Mỹ, Liên minh châu Âu (EU), Anh và Canada đã áp đặt các lệnh trừng phạt lên Trung Quốc với cáo buộc có tình trạng lao động ép buộc tại Tân Cương. Bắc Kinh đã bác bỏ cáo buộc này.
Đức, Anh, Hà Lan, Canada và Pháp gần đây cùng phối hợp với Mỹ triển khai hoặc lên kế hoạch điều chiến hạm di chuyển qua Biển Đông.
Trung Quốc đã bày tỏ không hài lòng trước diễn biến Mỹ thể hiện thân thiết với các đồng minh. Theo các chuyên gia, hiện nay Bắc Kinh áp dụng chiến thuật làm yếu liên minh của Mỹ qua khuyến khích các nước liên kết độc lập với Trung Quốc, đặc biệt là vì lợi ích kinh tế. Bên cạnh đó, Trung Quốc cũng cảnh cáo trừng phạt những quốc gia này nếu tham gia các hoạt động đối đầu với Bắc Kinh
Giám đốc chương trình châu Á tại Hội đồng Đối ngoại châu Âu-ông Janka Oertel cho rằng Trung Quốc đã chuẩn bị cho tình huống hy sinh lợi ích kinh tế cho lợi ích chiến lược nếu bị đe dọa bởi liên minh Mỹ-EU.
Trung Quốc đồng thời không từ bỏ thuyết phục Mỹ rằng hợp tác tốt hơn cạnh tranh. Mới đây nhất, Trung Quốc đã cam kết với đặc phái viên của Tổng thống Mỹ về khí hậu John Kerry sẽ ủng hộ hội nghị thượng đỉnh khí hậu trực tuyến của Tổng thống Biden.
Mỹ nguy cơ bị phản đòn vì lệnh trừng phạt
Không lâu sau khi nhậm chức, Biden trừng phạt Nga và Myanmar, dù biện pháp này dường như không còn phù hợp và mở ra cơ hội cho Trung Quốc.
Trừng phạt được cho là công cụ đối ngoại ưa thích của Mỹ khi đối phó với những quốc gia không thể đáp trả họ một cách tương xứng. Trong nửa sau của thế kỷ 20, thời điểm sức mạnh kinh tế và quân sự của Washington áp đảo phần còn lại của thế giới, biện pháp này dường như đã phát huy hiệu quả.
Tuy nhiên, Brahma Chellaney, nhà địa chiến lược và là tác giả của nhiều cuốn sách về chính trị châu Á, chỉ ra rằng khi sự giàu có và quyền lực đang suy giảm, các biện pháp trừng phạt của Mỹ không còn "hợp thời", với hiệu quả không được chắc chắn, thậm chí tiềm ẩn hậu quả khôn lường.
"Trên thực tế, Washington đã tự b.ắn vào chân khi coi trừng phạt là phương án dễ dàng cho bất kỳ vấn đề nào. Thay vì trở thành một đòn đ.ánh chí mạng, các lệnh trừng phạt của Mỹ giờ đây lại thường giúp thúc đẩy những lợi ích thương mại và chiến lược cho Trung Quốc, đối thủ chính của họ", Chellaney nhận định.
Ví dụ điển hình cho quan điểm này là thỏa thuận an ninh và kinh tế kéo dài 25 năm được ký gần đây giữa Trung Quốc và Iran . Những lệnh trừng phạt ngày càng khắc nghiệt của Washington đối với Tehran dường như đã khiến Bắc Kinh trở thành đối tác thương mại quan trọng nhất của quốc gia Trung Đông trong thập kỷ qua.
Giờ đây, với thỏa thuận mới, Trung Quốc sẽ đẩy mạnh đầu tư hơn nữa vào những lĩnh vực chính của Iran, tăng cường hợp tác quốc phòng và thành lập một ngân hàng chung cho phép Tehran vay và giao dịch bằng đồng nhân dân tệ, phù hợp với mục tiêu thúc đẩy thanh toán quốc tế bằng đồng t.iền này của Bắc Kinh.
Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị (trái) và người đồng cấp Iran Mohammad Javad Zarif tại Tehran hôm 27/3. Ảnh: Reuters .
Việc Mỹ trừng phạt Iran còn có thể gây tổn hại các đồng minh của Washington như Ấn Độ và Nhật Bản. Do tuân thủ lệnh cấm vận dầu mỏ Iran từ Mỹ, Ấn Độ đã chịu tổn hại hàng tỷ USD chi phí nhập khẩu nhiên liệu. Nhiều công ty Nhật cũng buộc phải đình chỉ hợp đồng với các nhà cung cấp năng lượng Iran. Trong khi đó, Trung Quốc tăng cường mua dầu mỏ Iran với giá ưu đãi.
Theo Chellaney, hệ quả từ các biện pháp trừng phạt mà giới hoạch định chính sách Mỹ nên lo lắng nhất hiện nay là việc Nga đã xoay trục về phía Trung Quốc , biến hai đối thủ của Washington trở thành đối tác chiến lược thân thiết của nhau. Chuyên gia này cho rằng một chính quyền Mỹ nhìn xa trông rộng sẽ tránh đối đầu đồng thời với cả Nga và Trung Quốc, mà thay vào đó là tìm cách "đấu tay đôi".
Hồi đầu tháng 3, Tổng thống Mỹ Joe Biden áp đặt lệnh trừng phạt mới với Nga vì bắt nhà hoạt động đối lập Alexei Navalny, sau đó tuyên bố Tổng thống Vladimir Putin sẽ phải "trả giá" vì "can thiệp bầu cử Mỹ", thậm chí gọi lãnh đạo Nga là "kẻ g.iết người" và đe dọa áp đặt các lệnh cấm vận mạnh mẽ hơn.
Tuy nhiên, Washington vốn đã áp đặt rất nhiều lệnh trừng phạt với Moskva kể từ khi nước này sáp nhập bán đảo Crimea hồi năm 2014, dẫn đến quan hệ tồi tệ nhất giữa hai quốc gia trong hàng chục năm qua. Cựu bộ trưởng quốc phòng Mỹ Robert Gates gần đây cũng thừa nhận các biện pháp trừng phạt "sẽ không có tác dụng gì nhiều".
Trên thực tế, Chellaney đ.ánh giá mối liên kết chiến lược ngày càng gần gũi giữa Nga và Trung Quốc tượng trưng cho thất bại sâu sắc của Mỹ về chính sách đối ngoại, phơi bày mặt trái của các lệnh trừng phạt.
"Mỹ có thể tìm cách tái cân bằng quan hệ với Nga bằng việc giảm nhiệt chính sách cứng rắn hiện nay. Tăng cường trừng phạt Moskva sẽ chỉ tiếp tay cho Bắc Kinh trong việc thách thức vị thế dẫn đầu toàn cầu của Washington", Chellaney nêu ý kiến.
Chuyên gia này còn chỉ ra một nghịch lý là Mỹ dường như lại đang "nhẹ tay" với Trung Quốc, như việc Tổng thống Biden không chỉ trích đích danh Chủ tịch Tập Cận Bình như với Tổng thống Nga. Lệnh trừng phạt của Washington vì vấn đề Hong Kong cũng không nhắm tới những quan chức thân cận với ông Tập.
Quan điểm cho rằng Mỹ lạm dụng các lệnh trừng phạt mà không đưa ra chính sách có tầm nhìn dài hạn được thể hiện trong trường hợp với Myanmar . Cuối năm 2019, Mỹ trừng phạt các tướng quân đội nước này với cáo buộc t.hảm s.át người Hồi giáo thiểu số Rohingya, thay vì khắc phục thất bại trong việc thiết lập quan hệ tốt đẹp với quân đội Myanmar.
Lệnh trừng phạt của Washington được cho là đã "thổi bay" toàn bộ nỗ lực thuyết phục Thống tướng Min Aung Hlaing, người đứng đầu chính quyền quân sự Myanmar hiện nay, ủng hộ quá trình dân chủ hóa. Tệ hơn nữa, sau khi ca ngợi Cố vấn Nhà nước Aung San Suu Kyi, lãnh đạo chính quyền dân cử, Mỹ lại quay sang chỉ trích bà vì phớt lờ vấn đề với người Rohingya và quan hệ giữa bà với quân đội.
Chellaney cho rằng Mỹ đang có nguy cơ đi vào "vết xe đổ", với loạt biện pháp trừng phạt mới với Myanmar kể từ tháng 2, bao gồm lệnh đình chỉ quan hệ thương mại. Đây được coi là tin đáng mừng với Trung Quốc.
"Bước đầu tiên để giải quyết vấn đề là từ bỏ những biện pháp trừng phạt quá đà, đồng thời điều chỉnh lại việc trừng phạt, sao cho chúng không trở thành thứ hỗ trợ cho Trung Quốc", chuyên gia này nhận định.
Iran bắt đầu thử nghiệm máy ly tâm làm giàu urani thế hệ mới Iran đã bắt đầu thử nghiệm máy ly tâm làm giàu urani thế hệ mới với tên gọi IR-9 có khả năng hoạt động nhanh gấp 50 lần IR-1. Máy ly tâm IR-6 tại cơ sở làm giàu urani Natanz năm 2019. Ảnh: AP Người phát ngôn của Tổ chức Năng lượng Nguyên tử Iran (AEOI) Behrooz Kamalvandi ngày 6/4 thông báo tổ...
