Trung Quốc lo sợ tái diễn thảm họa “Thiên nga đen”

Theo Reuters, tình hình lũ lụt tại Trung Quốc có thể làm tái diễn các thảm họa “Thiên nga đen”.

Một con đập của hồ chứa nhỏ tại tỉnh Quảng Tây, Trung Quốc đã sập do những trận mưa lớn hồi tháng trước. Và đây có thể là điềm báo đối với hơn 94.000 con đập già cỗi của nước này, khi tình hình thời tiết đang ngày càng cực đoan hơn.

Con đập trên được xây dựng bằng đất nén và hoàn thành vào năm 1965, được thiết kế để chứa 195.000m3 nước, đủ để lấp đầy 78 bể bơi kích thước phục vụ Thế vận hội và đáp ứng việc tưới tiêu của nông dân làng Shazixi thuộc huyện Dương Tỏa.

“Tôi chưa từng thấy trận lũ nào như vậy. Mực nước mọi năm chưa bao giờ dâng cao thế, và con đập chưa từng sụp đổ”, ông Luo Qiyuan sống ở làng Shazixi nói với Reuters. Tuy vậy, không có người dân nào trong làng này bị thiệt mạng do nước lũ.

Nhiều nhà cửa tại huyện Dương Tỏa, Quảng Tây bị nước lũ phá hủy. Ảnh: THX

Tuy nhiên, vụ sập đập trên cho thấy các thiên tai lớn đủ sức ‘áp đảo’ cấu trúc những hồ chứa, nhất là khi thiết kế con đập kém và việc bảo trì bị chắp vá. Điều này làm tăng nguy cơ gây ra các thảm họa tại các vùng hạ lưu con đập, vốn có mật độ dân cư đông.

Các nhóm hoạt động môi trường cho biết, việc biến đổi khí hậu đang mang lại lượng mưa lớn hơn và tần suất thường xuyên hơn. Nước lũ ồ ạt có thể kích hoạt các thảm họa “thiên nga đen” không lường trước, với những hậu quả cực kỳ nghiêm trọng.

Hàng ngàn con đập đã được xây dựng vào những năm 1950 và 1960 trong một chiến dịch chống lại hạn hán tại Trung Quốc. Trong số đó có đập Bản Kiều nằm trên sông Hoàng Hà. Đập này được hoàn thành năm 1952 với sự giúp đỡ từ phía Liên Xô, nhưng tới năm 1975 thì bị sập khiến hàng chục nghìn người thiệt mạng.

Thứ trưởng Bộ Thủy lợi Trung Quốc Diệp Kiến Xuân trong một buổi họp báo gần đây nói rằng bản thân ông tin tưởng các dự án kiểm soát lũ tại các sông lớn như Hoàng Hà hay Dương Tử. Tuy nhiên, ông không dám chắc về các con đập nằm trên nhiều nhánh sông khác. Bởi mực nước lũ lớn có thể vượt quá khả năng chống chịu của những con đập này.

Trong một báo cáo được công bố năm 2006, Bộ Thủy Lợi Trung Quốc cho biết từ năm 1954 đến năm 2005, có 3.486 đập tại các hồ chứa đã bị sập do chất lượng dưới tiêu chuẩn và quản lý kém.

“Những sự kiện thời tiết cực đoan đang khiến các con đập gặp nguy hiểm. Nếu được thiết kế và xây dựng đúng cách, con đập phải có khả năng chịu được các hiện tượng thời tiết cực đoan ngay cả khi chúng xảy ra thường xuyên. Sau khi hết lụt, nó phải trở về nguyên trạng”, Reuters trích nhận định của chuyên gia David Shankman thuộc Đại học Alabama, Mỹ.