Trung Quốc lập “con đường tơ lụa” trên Biển Đông
Trung Quốc gần đây đã đề xuất thiết lập một “con đường tơ lụa” trên Biển Đông với các quốc gia Đông Nam Á để thúc đẩy thương mại. Nhưng đề xuất này của Bắc Kinh đã vấp phải sự hoài nghi từ các đối tác trong ASEAN.
Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình Thăm Indonesia hồi đầu tháng 10.
Tháng 10 là một tháng quan trọng đối với ngành ngoại giao của Trung Quốc. Trong khi Tổng thống Mỹ Barack Obama hủy chuyến thăm tới Đông Nam Á, sự chú ý của báo chí thế giới đã chuyển sang các hoạt động ngoại giao của Trung Quốc – siêu cường đang lên trong khu vực.
Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình và Thủ tướng Lý Khắc Cường đã có hàng loạt chuyến thăm tới các quốc gia Đông Nam Á hồi tuần trước. Con đường tơ lụa trên Biển Đông đã được nhắc đến trong các chuyến công du này.
Con đường tơ lụa trên biển hình thành trên cơ cở các kế hoạch nhằm tăng cường thương mại giữa Trung Quốc và các quốc gia Đông Nam Á. Một dự án như vậy được sẽ được xây dựng trên cơ sở chính trị và các nền tảng kinh tế vững chắc, phù hợp với mong muốn chung của người dân Trung Quốc và các quốc gia ASEAN, một bài bình luận của hãng tin Xinhua viết.
Với hàng thỏa thuận thương mại và các quỹ đầu tư, tham vọng của Bắc Kinh về một “con đường tơ lụa trên biển” với các quốc gia Đông Nam Á đã thu hút sự chú ý của các nhà hoạch định chính sách và các nhà quan sát trong khu vực.
Các chuyên gia cho hay, các nước láng giềng của Trung Quốc hoan nghênh quan hệ kinh tế chặt chẽ hơn giữa hai bên. Nhưng những nghi ngờ về ý định của Bắc Kinh – và liệu các ràng buộc chính trị có gắn với dự án này hay không – dường như khiến một số người không muốn đi theo viễn cảnh hợp tác an ninh và chính trị với Trung Quốc về các vấn đề biển.
Mặc dù không có thông tin chi tiết về việc “con đường tơ lụa biển” hiện đại sẽ hình thành ra sao, nhiều người đã dự đoán về một mạng lưới các liên kết thương mại và sự kết nối tốt hơn giữa các cảng và các hoạt động hợp tác biển.
Các nhà phân tích cho hay các sáng kiến trên có thể tăng cường mối quan hệ kinh tế giữa Trung Quốc và Đông Nam Á.
Việc hồi sinh con đường tơ lụa biển đã được Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình và Thủ tướng Lý Khắc Cường đề xuất trong các chuyến thăm tới khu vực hồi tuần trước. Đó được xem là một phần chiến dịch vận động của Trung Quốc nhằm trốn tránh các căng thẳng dai dẳng ở Biển Đông và đối phó với việc Mỹ chuyển trọng tâm sang châu Á.
Gợi nhớ tuyến đường biển thương mại lịch sử vốn kết nối Trung Quốc với thế giới trong thế kỷ 15, viễn cảnh về một con đường tơ lụa mới trên biển cho thấy một cách tiếp cận có hệ thống của Trung Quốc nhằm mở rộng ảnh hưởng an ninh, chính trị và kinh tế trong khu vực.
“Con đường tơ lụa trên biển là một khái niệm mang tính biểu tượng nhiều hơn”, Yang Baoyun, một giáo sư về quan hệ quốc tế tại Đại học Peking, nhận định.
Ông Yang cho hay mặc dù khái niệm vẫn cần làm rõ thêm, việc tăng cường hợp tác thương mại và kinh tế giữa Trung Quốc và khu vực có thể giúp giảm bớt các căng thẳng về tranh chấp lãnh thổ.
Video đang HOT
Một nhân tố chính trong cách tiếp cận mới của Trung Quốc là thúc đẩy hợp tác biển, vốn bao gồm các dự án từ công nghệ biển và nghề cá cho tới an toàn hàng hải, tìm kiếm và cứu nạn.
Các nước hoài nghi với Bắc Kinh
Nhưng sự hoài nghi chính trị lâu nay với Bắc Kinh và việc Trung Quốc thiếu thiện chí nhằm giải quyết các tranh chấp lãnh thổ vẫn là những thách thức lớn nhất.
Nhiều nhà phân tích xem Quỹ hợp tác biển Trung Quốc-ASEAN – được thiết lập vào giai đoạn đỉnh điểm của các căng thẳng ở Biển Đông hồi cuối năm 2011 – là một phần trong sáng kiến con đường tơ lụa trên biển.
Cả ông Tập Cận Bình và ông Lý Khắc Cường trong các bài phát biểu hồi tuần trước đều kêu gọi các thành viên ASEAN “sử dụng tốt hơn” nguồn quỹ trên.
Nhưng nguồn quỹ trị giá 3 tỷ nhân dân tệ (493.000 USD) đã đối mặt với những do dự từ ASEAN do sự hoài nghi chính trị, theo một học giả Trung Quốc. “Họ nghĩ rằng Trung Quốc quá cứng nhắc trong việc bảo vệ chủ quyền và sử dụng quỹ đó để thỏa hiệp các lợi ích của họ”, nhà học giả giấu tên nói.
Còn giáo sư Aileen Baviera, từ Đại học Philippines, cho rằng nhiều quốc gia Đông Nam Á không muốn dùng quỹ đó vì e ngại các ràng buộc chính trị đi kèm.
Kusnanto Anggoro, giảng viên tại Đại học quốc phòng Indonesia, cho hay các lợi ích xung đột là nguyên nhân chính khiến các quốc gia ASEAN không sử dụng nguồn quỹ.
Trong khi Trung Quốc muốn tập trung vào các phạm trù không nhạy cảm như bảo tồn đa dạng sinh học, các quốc gia ASEAN lại thiên về các dự án như tuần tra thực thi pháp luật chung và an toàn hàng hải. “Và người Trung Quốc không thực hiện tốt việc tuân thủ và áp dụng”, ông Anggoro nói.
Karl Lee, một nhà nghiên cứu tại Malaysia, cũng đồng tính với các quan điểm trên. Ông Lee cho rằng ASEAN vẫn không biết phải sử dụng quỹ hợp tác biển như thế nào, gần 2 năm sau khi nó được thiết lập.
“Ngoài thông báo được truyền đi trong các cơ quan chính phủ, cho tới nay Trung Quốc chỉ công bố một danh sách các lĩnh vực có thể hợp tác”, ông Lee nói. Ông này nói thêm rằng danh sách này cũng chỉ được công bố trên một trang web của Trung Quốc.
Mặc dầu vậy, trên phương diện kinh tế, các chuyên gia cho hay ASEAN muốn hợp tác hơn nữa với Trung Quốc.
Ông Xu Liping, một chuyên gia về Đông Nam Á tại Học viện khoa học xã hội Trung Quốc, cho hay một dự án tiềm năng có thể chứng minh các mối liên kết giữa các cảng của Trung Quốc và ASEAN. “Một cách để thực hiện điều đó là xây dựng các khu công nghiệp tại các cảng của ASEAN”, ông Xu nói.
Ông Lee đã nhắc tới cảng Kuantan của Malaysia, vốn có thể là một dự án thí điểm theo sáng kiến “con đường tơ lụa trên biển”.
Có thông tin cho biết cảng Kuantan, nằm bên bờ Biển Đông, đang được mở rộng gấp đôi công xuất. Tập đoàn cảng quốc tế Guangxi Beibu Gulf của Trung Quốc dự kiến sẽ mua 40% cổ phần cảng này trong năm tới.
An Bình
Theo Dantri
Sợ bị cô lập, Trung Quốc "cuống cuồng" kết thân Đông Nam Á
Vừa qua, trong một loạt chuyến thăm tới các quốc gia Đông Nam Á, các nhà lãnh đạo Trung Quốc tỏ thái độ hết sức mềm mỏng, khác hẳn lối hành xử "hung hăng" trước đó của nước này trên Biển Đông. Các nhà phân tích cho rằng Trung Quốc đang ra sức mở rộng tầm ảnh hưởng của mình với Đông Nam Á để tránh bị cô lập.
Sau khi Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình tới thăm Indonesia và Malaysia, Thủ tướng nước này Lý Khắc Cường cũng tới thăm các quốc gia Đông Nam Á, tham dự cuộc họp với các nhà lãnh đạo Đông Á trước khi tới thăm Brunei, Thái Lan và Việt Nam.
Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình (trái) bắt tay Thủ tướng Malaysia Najib Razak sau cuộc họp báo chung tại Putrajaya, Malaysia hôm 4/10.
Theo tác giả Zhang Yuanan trên trang Worldcrunch, trong lịch sử ngoại giao Trung Quốc, hiếm khi chủ tịch và thủ tướng cùng tới thăm một khu vực trong thời gian ngắn như vậy. Điều đó cho thấy tầm quan trọng ngày càng tăng của các quốc gia Đông Nam Á trong chương trình hoạt động ngoại giao của Trung Quốc.
Không chỉ ca ngợi "Thập kỷ vàng" về quan hệ giữa Trung Quốc và Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN), Thủ tướng Trung Quốc Lý Khắc Cường còn tới thăm các nước thành viên để thúc đẩy cái gọi là "Khung hành động hợp tác 2 7" tập trung vào mục tiêu phát triển kinh tế, đặc biệt là các cuộc thương lượng nhằm mở rộng khu vực Tự do thương mại Trung Quốc - ASEAN.
Để thể hiện chính sách của chính phủ Trung Quốc đối với khu vực Đông Nam Á, chương trình hành động này vừa hướng tới lợi ích trong các mối quan hệ song phương và phát triển cơ sở hạ tầng khu vực cũng như hợp tác tài chính.
Theo ước tính của Ngân hàng phát triển châu Á (ADB), từ 2010- 2020, các quốc gia châu Á cần tổng cộng 8 nghìn tỷ USD để đầu tư cho cơ sở hạ tầng nội địa và 260 tỷ USD xây dựng cơ sở hạ tầng xuyên quốc gia. Một nhà phân tích công nghiệp chỉ ra rằng ngay cả việc xây dựng đường sắt từ Côn Minh, Trung Quốc tới thủ đô Viêng Chăn, Lào cũng tốn hơn 6 tỷ USD, tương đương với GDP trong một năm của Lào.
Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình có ý tưởng thành lập Ngân hàng đầu tư cơ sở hạ tầng châu Á và ông đề cập tới vấn đề này trong chuyến thăm Malaysia vừa qua. Ý tưởng này sẽ đem lại lợi ích cho cả hai bên. Là một quốc gia có qui mô xây dựng cơ sở hạ tầng rất lớn, Trung Quốc vừa có kinh nghiệm và tài chính để hợp tác với các quốc gia Đông Nam Á và khu vực này cũng sẽ là thị trường quan trọng cho các nhà thầu xây dựng Trung Quốc.
Hoạt động ngoại giao sôi động của Trung Quốc đối với Đông Nam Á là điều dễ hiểu trong bối cảnh Hoa Kỳ thực thi chiến lược "Trục châu Á" và đang thúc đẩy Hiệp định đối tác thương mại xuyên TBD (TPP) với mục tiêu tạo dựng một khu vực tự do thương mại cho khu vực châu Á - Thái Bình Dương.
Ngoài ra, Bắc Kinh cũng không thể "ngoảnh mặt làm ngơ" khi Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe thường xuyên tới thăm các quốc gia Đông Nam Á.
Trong các chuyến thăm vừa qua tới khu vực Đông Nam Á, Trung Quốc thể hiện một cách tiếp cận mềm mỏng hơn với các quốc gia ở khu vực này sau khi Bắc Kinh thể hiện một loạt động thái quyết liệt trên Biển Đông, vùng biển mà nước này vẫn coi là "sân sau".
Theo tờ Bưu điện Hoa nam buổi sáng, lối hành xử quyết liệt của Trung Quốc sẽ đẩy các quốc gia Đông Nam Á tới thỏa thuận TPP mà Trung Quốc không phải là một thành viên đồng thời khiến các quốc gia này không nhiệt tình tham gia Hiệp định đối tác kinh tế toàn diện (RCEP) mà Bắc Kinh ủng hộ.
"Khi đó Trung Quốc sẽ bị cô lập", Zhuang Guotu, giám đốc trung tâm nghiên cứu Đông Nam Á thuộc Đại học Xiamen.
Bắc Kinh cũng đã đưa mối quan hệ song phương với Indonesia và Malaysia lên tầm "đối tác chiến lược toàn diện" trong chuyến thăm của ông Tập Cận Bình tới hai quốc gia này.
Trong chặng dừng chân tại Brunei và Thái Lan, ông Lý Khắc Cường đã chứng kiến việc kí kết các thỏa thuận thúc đẩy hợp tác về năng lượng và cơ sở hạ tầng.
Tại Hội nghị thượng đỉnh APEC ở Bali, ông Tập đã dùng bài phát biểu của mình để gạt bỏ lo ngại của các quốc gia APEC về tình trạng tăng trưởng kinh tế giảm sút của Trung Quốc. Còn Thủ tướng Lý thì kêu gọi các quốc gia Đông Nam Á bớt tập trung vào tranh chấp chủ quyền trên Biển Đông mà chú ý hơn tới hợp tác kinh tế.
Thủ tướng Trung Quốc Lý Khắc Cường tại Hội nghị thượng đỉnh ASEAN - Trung Quốc bên lề Hội nghị thượng đỉnh ASEAN tại Brunei hôm 9/10.
Trong khi đó, sự vắng mặt của Tổng thống Mỹ Barack Obama cũng giúp Thủ tướng Nhật Bản được chú ý hơn tại Hội nghị thượng đỉnh ASEAN.
Trong Hội nghị này, ông Abe cho rằng vấn đề Biển Đông liên quan trực tiếp tới sự ổn định của khu vực và lần đầu tiên, thông báo chung của Hội nghị ASEAN - Nhật Bản đề cập tới tầm quan trọng của tự do đi lại trên biển cho vùng biển này.
Chính quyền Abe đã đề xuất sẽ cung cấp tàu canh gác bờ biển cho Philippines đồng thời tiến hành các cuộc tập trận với mục tiêu "chống khủng bố" với Indonesia.
"Nhật Bản và Trung Quốc đang là các đối thủ chính trong cuộc đua tranh giành ảnh hưởng ở khu vực", Heng Sarith, một nhà nghiên cứu của Viện hợp tác và hòa bình Campuchia, nhận định.
"Nhật Bản không thể ngồi nhìn Trung Quốc hành động và cũng đang thúc đẩy quan hệ song phương với các quốc gia Đông Nam Á một cách hiệu quả. ASEAN sẽ cố gắng cân bằng giữa các cường quốc lớn", ông nhận xét.
Kishore Mahbubani, một nhà cựu ngoại giao Singapore, cho rằng trong cuộc đua giành ảnh hưởng với Đông Nam Á, Trung Quốc có lợi thế vì sở hữu lượng dự trữ ngoại tệ lớn hơn và đang là đối tác thương mại lớn nhất của phần lớn các nước ASEAN. Ông Mahbubani cho rằng ý tưởng Ngân hàng phát triển cơ sở hạ tầng châu Á của ông Tập Cận Bình có thể có lợi cho các nước ASEAN.
Nhưng Zhang Mingliang, một chuyên gia về các vấn đề Đông Nam Á tại Đại học Jinan Trung Quốc, cho rằng không nên đán.h giá quá mức tác động của các chuyến thăm cấp cao, đặc biệt là khi các quốc gia ASEAN không hưởng ứng nhiệt tình lắm lời kêu gọi của ông Lý Khắc Cường về việc kí kết hiệp ước hữu nghị với Bắc Kinh.
Theo Infonet
Tuyên bố chung Việt Nam-Trung Quốc Hôm (15/10), tại Hà Nội, Việt Nam và Trung Quốc đã ra Tuyên bố chung về chuyến thăm chính thức Việt Nam của Thủ tướng Quốc vụ viện nước Cộng hòa nhân dân Trung Hoa Lý Khắc Cường. Hai Thủ tướng duyệt Đội Danh dự - Ảnh: VGP/Nhật Bắc Xin trân trọng giới thiệu toàn văn Tuyên bố chung: 1. Nhận lời mời...