Trung Quốc giành ‘viên ngọc quý’ ở Trung Đông

Gwadar, cảng chiến lược mới được Pakistan bàn giao, không chỉ mở ra cánh cửa giao thương hàng hải quan trọng cho Trung Quốc, mà còn có thể là căn cứ quân sự tiềm năng trong tương lai tại Nam Á.

Cảng Gwadar ở Pakistan. Ảnh: AFP

Nội các Pakistan hôm 30/1 phê duyệt việc bàn giao quyền điều hành cảng chiến lược Gwadar, từ tay tập đoàn quốc tế PSA của Singapore, cho Công ty điều hành cảng hải ngoại Trung Quốc (OPHL). Hôm qua, các bên đã chính thức ký kết thỏa thuận trao quyền điều hành cảng Gwadar cho Trung Quốc.

Thỏa thuận này tạo ra một hành lang năng lượng và thương mại kết nối Trung Quốc đến biển Arab và eo biển Hormuz, thông qua đường cao tốc mở rộng Karakoram, giúp giảm quãng đường vận chuyển các mặt hàng nhập khẩu.

Hàng nghìn km đường nối từ châu Phi và Trung Đông sang Trung Quốc cũng sẽ được rút ngắn, khiến Gwadar trở thành một mối liên kết trọng yếu trong chuỗi giao thương dầu mỏ và khí đốt của Trung Quốc.

Trung Quốc đã thanh toán khoảng 75% trong chi phí 250 triệu USD ban đầu dùng để xây dựng cảng. Nhưng năm 2007, PSA giành được hợp đồng thuê 40 năm, và có thông tin cho rằng nhà lãnh đạo Pakistan lúc đó là Pervez Musharraf không muốn làm mất lòng Washington bằng cách mở đường cho Trung Quốc.

Gwadar sẽ là cảng phía tây quan trọng nhất trong số chuỗi cảng mà Trung Quốc chi tiền xây dựng bao quanh đối thủ lớn trong khu vực là Ấn Độ. New Delhi cũng đã bày tỏ sự lo ngại về thương vụ này giữa láng giềng Pakistan và Trung Quốc.

Tại Nepal, Trung Quốc đang xây dựng một “cảng khô” trị giá 14 triệu USD ở Larcha, gần biên giới Tây Tạng, cùng 5 cảng khác, đồng thời nâng cấp các tuyến đường vận tải kết nối với thị trường Ấn Độ rộng lớn.

Tại Bangladesh, Trung Quốc là một trong 4 nước, trong đó có Ấn Độ, Nhật Bản và Mỹ, có ý định xây một cảng biển nước sâu với kinh phí 5 triệu USD tại đảo Sonadia, vịnh Bengal.

Hồi tháng 6/2012, Sri Lanka cũng mở một cảng biển nước sâu trị giá 450 triệu USD tại Hambantota, tuyến đường biển tây đông quan trọng với khoảng 300 tàu qua lại mỗi ngày. Cảng được xây dựng bằng vốn vay và đội ngũ chuyên môn từ Trung Quốc.

Bắc Kinh cũng là một nhà hậu thuẫn quan trọng của một cảng và một đường ống năng lượng ở Myanmar, vận chuyển khí đốt từ ngoài khơi và dầu mỏ từ châu Phi và Trung Đông đến tỉnh Vân Nam, dự kiến hoàn thành với cuối tháng 5.

Các cảng trên được mệnh danh là chiến lược “chuỗi ngọc trai” của Trung Quốc, gồm hàng loạt cảng thân thiện với Bắc Kinh, trải dài từ Trung Đông sang biển Đông ở tây Thái bình dương. Gwadar là “viên ngọc” ở cực tây trong cả chuỗi. Chiến lược chuỗi ngọc nhằm bảo đảm các tuyến hàng hải của Bắc Kinh, nhưng cũng khiến Ấn Độ lo ngại là nhằm bao vây Ấn Độ.

Bản đồ vị trí của Pakistan và cảng Gwadar. Đồ họa: SCMP

Andrew Small, một chuyên gia về quan hệ Trung Quốc-Pakistan, tin rằng Trung Quốc có thể cho hải quân Pakistan sử dụng cảng Gwadar. “Pakistan có thể là chính phủ duy nhất tạo được cho Trung Quốc sự tin cậy lẫn nhau giữa hai quân đội để mở ra một viễn cảnh đầy hứa hẹn”, ông nói.

Khi được hỏi về Gwadar, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc Hoa Xuân Doanh cho hay, Bắc Kinh ủng hộ việc “phối hợp thực hiện những kế hoạch có lợi cho mối quan hệ Trung Quốc-Pakistan và sự phát triển, thịnh vượng của Pakistan”.

Fazul-ul-Rehman, cựu giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Trung Quốc, thuộc Viện Nghiên cứu Chiến lược Islamabad, bác bỏ khả năng Trung Quốc sẽ gây ra chiến tranh ở Ấn Độ dương và gọi mối quan ngại của Ấn Độ chỉ là “tuyên truyền”.

Tuy nhiên, ông vẫn cho rằng Trung Quốc đang ngày càng thận trọng hơn trong các dự án đầu tư lớn ở Pakistan do những lo ngại về an ninh. Ông Rehman nhận định Gwadar sẽ là một dự án có lợi về lâu dài, khi Trung Quốc đang tìm kiếm các con đường vận chuyển dầu khí nhập khẩu.

Theo VNE