Trung Quốc giảm tốc ngoại giao ‘chiến lang’
Một số người trong giới ngoại giao Trung Quốc cho rằng chính sách “ chiến lang” quá gay gắt, khiến các quan chức gần đây dịu giọng hơn.
Vài tháng qua, đội quân ngoại giao “chiến lang” của Trung Quốc công khai chỉ trích, đấu khẩu gay gắt với các đối thủ trên mọi mặt trận, từ mạng xã hội, báo chí, truyền hình cho tới bàn đàm phán. Sự xuất hiện của đội quân này đánh dấu bước ngoặt lớn cho đội ngũ ngoại giao thường nổi tiếng là thận trọng và kín kẽ của Trung Quốc.
Chính sách ngoại giao “chiến lang” được đặt theo tên loạt phim hành động nổi tiếng của Trung Quốc, trong đó các binh sĩ quân đội nước này thực hiện hàng loạt chiến dịch táo bạo trên toàn cầu.
Tuy nhiên, một nguồn tin thân cận với chính quyền Trung Quốc cho biết đang có tranh luận trong cộng đồng ngoại giao nước này về mức độ hiệu quả của cách tiếp cận “chiến lang”, khi một số người lo ngại chính sách có nguy cơ khiến Trung Quốc bị phần còn lại của thế giới xa lánh.
Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc Triệu Lập Kiên tại cuộc họp báo ở Bắc Kinh hồi tháng 4. Ảnh: Reuters.
Những tranh luận nội bộ này là một phần của cuộc thảo luận rộng hơn về cách xử lý mối quan hệ với Mỹ, vốn đã rơi tự do trong năm nay và dự kiến còn xấu đi trước bầu cử Mỹ vào tháng 11.
Nguồn tin cho biết Bộ Ngoại giao Trung Quốc vẫn chịu áp lực cần “phát huy tinh thần cứng rắn” nhưng cũng có những lời kêu gọi nội bộ thúc giục đánh giá lại ngoại giao “chiến lang”.
Ông cho biết một số người không ủng hộ cách các nhà ngoại giao Trung Quốc ở nước ngoài phản ứng quyết liệt với những lời chỉ trích, một số người bị nhận xét là quá nặng tính dân tộc chủ nghĩa. “Các nhà ngoại giao nên giữ thái độ điềm tĩnh, trung lập, không mỉa mai, và tránh những biểu hiện quá gay gắt”, nguồn tin nói.
“Chúng tôi cần các nhà ngoại giao chuyên nghiệp, những người có kinh nghiệm và tinh thông trong việc truyền đạt lập trường của Trung Quốc trong khi đang có căng thẳng với các nước khác”, nguồn tin nói và nhấn mạnh Trung Quốc nên theo đuổi đối thoại với Washington để tránh những tính toán sai lầm và ngăn quan hệ song phương sụp đổ.
Nhà ngoại giao “chiến lang” nổi bật nhất là Triệu Lập Kiên, phát ngôn viên trẻ của Bộ Ngoại giao Trung Quốc. Hồi giữa tháng ba, ông thúc đẩy thuyết âm mưu trên Twitter rằng quân đội Mỹ có thể đã đưa nCoV đến Vũ Hán. “Hãy minh bạch! Hãy công khai dữ liệu của các ông đi! Mỹ nợ chúng tôi một lời giải thích”, ông Triệu viết bằng tiếng Anh trên tài khoản Twitter của mình. Mỹ đã triệu đại sứ Trung Quốc tại Washington để phàn nàn về các dòng tweet của ông Triệu.
Tại Paris, đại sứ Trung Quốc Lô Sa Dã bị Bộ Ngoại giao Pháp triệu tập để giải thích về bình luận trên trang web sứ quán rằng Pháp đã bỏ mặc người già chết vì nCoV tại các viện dưỡng lão.
Các bình luận của họ phù hợp với chỉ thị yêu cầu Bộ Ngoại giao Trung Quốc “nâng cao tinh thần và kỹ năng công kích”. Những chỉ dẫn đó không chỉ áp dụng cho vấn đề liên quan đến Covid-19, các nhà ngoại giao Trung Quốc đã phản ứng gay gắt với Mỹ về nhiều vấn đề như chính trị, tình báo và an ninh.
Video đang HOT
Tuy nhiên, trong những tuần gần đây, giọng điệu của quan chức Trung Quốc đã dịu đi. Ngoại trưởng Vương Nghị và cố vấn ngoại giao hàng đầu của Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình, Dương Khiết Trì, đã đưa ra các bình luận mang tính hòa giải với Mỹ, kêu gọi đối thoại để tìm ra các giải pháp và lộ trình cho quan hệ song phương. Họ cũng chỉ chỉ trích “số ít chính trị gia” Mỹ mà họ cho rằng “cố tình làm suy yếu quan hệ song phương để phục vụ lợi ích riêng”.
Thứ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Lạc Ngọc Thành ngày 12/8 kêu gọi nỗ lực ngăn quan hệ Mỹ – Trung xấu đi trong vài tháng tới và nhấn mạnh ông sẵn sàng đối thoại với Washington bất cứ lúc nào, dù vấn đề có khó khăn và phức tạp đến đâu.
Các nhà nghiên cứu và cố vấn hàng đầu của Bắc Kinh cảnh báo rằng việc thúc đẩy quyết liệt chủ nghĩa dân tộc sẽ chỉ đẩy thế giới ngày càng xa Trung Quốc.
Thời Ân Hoằng, giáo sư quan hệ quốc tế tại Đại học Nhân dân tại Bắc Kinh, nói trong một hội thảo trực tuyến vào tháng 5 rằng những bình luận gay gắt không phù hợp với sự phức tạp của các vấn đề quốc tế và chúng được đưa ra “quá vội vàng, quá sớm và quá ồn ào”.
Wang Yizhou, hiệu phó trường nghiên cứu quốc tế thuộc Đại học Bắc Kinh, cho rằng Trung Quốc nên có đánh giá thích hợp về điểm mạnh và điểm yếu của chính mình.
Wang cho biết mối nguy hiểm lớn nhất không nằm ở một vài vấn đề căng thẳng cụ thể hoặc nguy cơ đoạn tuyệt quan hệ với nước khác, mà nằm ở việc Trung Quốc không tự nhận ra điểm yếu của mình.
“Chúng tôi cần kết hợp quyền lực cứng của sức mạnh với quyền lực mềm của sự khôn ngoan và chiến lược để tránh phản ứng cảm tính với Mỹ, đồng thời đánh giá rõ ràng và chính xác về bản thân mình”, ông nói.
Tranh cãi về chiến dịch vaccine Covid-19 thần tốc của Mỹ
Mỹ phát động Chiến dịch Thần tốc nhằm sản xuất 300 triệu liều vaccine Covid-19 vào tháng 1/2021, nhưng cuộc chạy đua này gây ra nhiều tranh cãi.
Warp Speed (Thần tốc) được chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump công bố hồi tháng 4, với trọng tâm đẩy nhanh việc phát triển, sản xuất và phân phối vaccine Covid-19 thông qua việc phối hợp giữa chính phủ và các doanh nghiệp vaccine tư nhân.
Cách tiếp cận "chạy đua với thời gian" này của chính phủ Mỹ không phải là không hợp lý, giáo sư Peter Hotez, hiệu trưởng Trường Y học Nhiệt đới Quốc gia, giáo sư nhi khoa, virus phân tử và vi sinh tại Đại học Y Baylor, cho biết. Tuy nhiên, cách họ truyền đạt thông tin về nó khiến mọi người cảm thấy sợ hãi, ông nói thêm.
Nhà khoa học nghiên cứu vaccine Covid-19 tại một phòng thí nghiệm ở San Diego, California, Mỹ, hồi tháng ba. Ảnh: Reuters.
"Cách thông điệp được đưa ra từ Chiến dịch Thần tốc tạo ra rất nhiều hỗn loạn và nhầm lẫn. Nó còn tạo điều kiện cho phong trào chống vaccine trỗi dậy", Hotez lưu ý.
Hồi đầu tháng 6, một nguồn tin thuộc nhóm chuyên trách chống Covid-19 của Nhà Trắng cho hay chương trình Thần tốc đã chọn ra 5 công ty có năng lực nhất trong việc điều chế vaccine Covid-19 từ danh sách 14 công ty ban đầu.
Tiến sĩ Anthony Fauci, giám đốc Viện Dị ứng và Bệnh truyền nhiễm Quốc gia Mỹ, cho biết ông hy vọng 100.000 liều vaccine do công ty công nghệ sinh học Moderna sản xuất có thể được tung ra thị trường vào cuối năm nay nếu nó cho thấy rõ ràng khả năng bảo vệ con người trước nCoV trong các cuộc thử nghiệm lâm sàng đang diễn ra.
Theo ông, một ứng viên khác cũng có thể sẵn sàng vào đầu tháng 1/2021. Tốc độ này đã được đẩy nhanh đáng kể bởi thông thường, việc nghiên cứu, phát triển, sản xuất vaccine phải mất nhiều năm.
"Cách chính quyền truyền đi thông điệp gây hoang mang bởi họ tập trung quá nhiều vào việc vaccine được phát triển nhanh như thế nào", tiến sĩ Paul Offit, giám đốc Trung tâm Giáo dục Vaccine kiêm giáo sư nhi khoa tại Bệnh viện Nhi Philadelphia, nhận xét. "Nó khiến mọi người nghĩ rằng họ đang bỏ qua những bước quan trọng".
Hotez và Offit đều từng dành nhiều năm chống lại những nỗ lực bài vaccine có tổ chức và đang cố gắng tìm cách thay đổi nhận thức của những người hoài nghi và sợ hãi trước vaccine.
"Những thành phần bài vaccine sẽ nói gì?", Hotez đặt câu hỏi. "Họ nói rằng chúng ta đang quá vội vã phát triển vaccine, chúng ta không kiểm tra, đánh giá đầy đủ độ an toàn của vaccine và chính phủ có quan hệ ngầm mờ ám với các công ty dược".
Giám đốc Viện Y tế Quốc gia Francis Collins cho rằng hoài nghi về tính an toàn của vaccine Covid-19 có thể khiến nhiều người không sẵn sàng tiêm phòng.
Offit lo ngại các công ty nghiên cứ và chính phủ có thể bỏ qua một số bước an toàn nhằm đẩy nhanh tốc độ phát triển vaccine. Nếu đúng, việc làm này là vô cùng nguy hiểm và sẽ tiếp tục làm xói mòn thêm lòng tin đối với chính quyền.
Tuy nhiên, các nhà khoa học đang nghiên cứu những vaccine Covid-19 tiềm năng đã bác bỏ các hoài nghi, khẳng định tốc độ phát triển vaccine nhanh chóng là kết quả của việc đầu tư mạnh tay, không phải do cắt ngắn các bước khoa học.
Việc phát triển một loại vaccine mới rất tốn kém và thông thường phải trải qua lần lượt ba giai đoạn thử nghiệm. Nhưng nay, tất cả các bước kể trên đều diễn ra đồng thời. Nó đòi hỏi chi phí đầu tư khổng lồ, nhưng không làm mất đi tính toàn vẹn khoa học của quy trình.
"Tôi nghĩ tiến hành nhanh không nhất thiết đồng nghĩa với vội vàng. Vội vàng thường đi đôi với cẩu thả. Phát triển nhanh có thể đạt được nhờ cải thiện hiệu quả và giảm thời gian chết", bác sĩ Dan Barouch, giáo sư dược tại Trường Y Harvard, nói.
"Tất cả các giai đoạn thử nghiệm lâm sàng đều phải trải qua một lượng lớn thử nghiệm an toàn. Không có bước thử nghiệm an toàn nào bị bỏ qua cả", Deborah Lynn Fuller, giáo sư vi sinh tại Trường Y Đại học Washington, cho hay.
Trong khi đó, các công ty còn đang tiến hành mở rộng quy mô sản xuất ngay cả khi chưa rõ vaccine có hoạt động hiệu quả hay không. Họ được hỗ trợ tài chính không nhỏ từ chương trình Thần tốc.
"Các công ty dẫn đầu thị trường đang bắt đầu sản xuất vaccine hàng loạt, trước cả khi họ có bằng chứng cho thấy vaccine đó thành công", Barouch cho biết. "Nếu vaccine thất bại, hàng triệu liều sẽ bị loại bỏ. Theo hiểu biết của tôi về lịch sử dược phẩm, điều này chưa từng được thực hiện trước đây".
Trong khi đó, Offit lo sợ rằng vì hàng triệu liều đã được sản xuất nên chính quyền Trump có thể sẽ gây áp lực để phê duyệt vaccine được chương trình Thần tốc hỗ trợ dù dữ liệu an toàn còn chưa đầy đủ. "Điều gì sẽ xảy ra nếu vaccine kém hiệu quả hơn nhiều so với những gì bạn nghĩ. Trong trường hợp đó, bạn đã làm lung lay niềm tin mong manh về vaccine", ông nói.
27% người thưởng thành Mỹ cho biết họ sẽ không tiêm vaccine Covid-19 nếu nó được phê chuẩn, theo một cuộc thăm dò do ABC News/Washington Post thực hiện hồi tháng 5. Một nửa trong số những người này nói họ không tin tưởng các loại vaccine nói chung.
Các chuyên gia y tế công cộng trong chính quyền, như Cục trưởng Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Mỹ (FDA) Stephen Hahn, liên tục nhấn mạnh rằng họ sẽ không cắt giảm bất kỳ bước nào trong quy trình nghiên cứu, chế tạo vaccine và rằng FDA đang tuân thủ tất cả các quy trình thông thường nhằm đảm bảo vaccine hiệu quả và an toàn.
FDA là một cơ quan độc lập với chính quyền và Hahn cho hay các loại vaccine được Chiến dịch Thần tốc hỗ trợ không nhận được bất kỳ ưu đãi đặc biệt nào.
"Tôi nhiều lần được hỏi rằng liệu FDA có phải chịu bất kỳ áp lực không phù hợp nào để đưa ra các quyết định không dựa trên dữ liệu và bằng chứng khoa học tốt hay không. Tôi khẳng định mọi quyết định của FDA đều đã và sẽ chỉ dựa trên dữ liệu và bằng chứng khoa học tốt. Người dân có thể tin vào cam kết đó", ông viết trong một bài xã luận đăng trên Washington Post hôm 5/8.
Một vaccine sẽ chỉ được FDA cấp phép khi có đủ bằng chứng cho thấy nó phát huy hiệu quả trong các thử nghiệm giai đoạn cuối trên ít nhất 30.000 người. Hahn thêm rằng FDA cũng sẽ tham vấn một ban cố vấn gồm các chuyên gia dày dạn kinh nghiệm về những xung đột lợi ích tiềm tàng.
Nếu một vaccine được FDA đánh giá là an toàn và hiệu quả dựa trên những bằng chứng thu từ các cuộc thử nghiệm, nó nhiều khả năng sẽ được tiêm cho các nhân viên y tế trên tuyến đầu chống dịch và những người có nguy cơ cao trước khi phổ biến rộng rãi.
Các nhà khoa học tham gia phát triển vaccine Covid-19 cũng cho hay họ không nhận thấy bất kỳ tác động chính trị nào đối với quá trình nghiên cứu. Nếu có hiện tượng đó xảy ra, họ sẽ là những người đầu tiên lên tiếng cảnh báo.
"Nhận thức của công chúng cực kỳ quan trọng bởi nếu người dân không tin tưởng, họ sẽ không sẵn sàng tham gia các nghiên cứu giai đoạn cuối và không sẵn sàng tiêm vaccine khi chúng được phổ cập", Barouch đánh giá.
"Thái độ không tin tưởng của người dân sẽ khiến việc tuyển người tham gia nghiên cứu trở nên khó khăn hơn", tiến sĩ Arthur Caplan, giám đốc Ban Đạo đức Y khoa thuộc Trường Y Grossman, Đại học New York, nói.
Như hầu hết các nhà khoa học, Caplan ủng hộ mạnh mẽ vaccine, nhưng ông cũng bày tỏ lo lắng về việc chính phủ đang quá tập trung truyền thông điệp liên quan đến tốc độ phát triển.
"Tôi lo ngại rằng chúng ta đang khiến mọi người sợ hãi khi nói về tốc độ", ông cho hay.
Nguy cơ sập 60 di sản lịch sử sau vụ nổ Beirut UNESCO cảnh báo 60 công trình kiến trúc lịch sử ở Beirut có nguy cơ sập sau vụ nổ cảng và cam kết dẫn đầu các nỗ lực bảo vệ. Vụ nổ 2.750 tấn amoni nitrat tại cảng Beirut tuần trước khiến thủ đô Lebanon chịu ảnh hưởng nặng nề, đặc biệt ở các khu phố Gemmayzeh và Mar-Mikhael, cách cảng một đoạn...