Trung Quốc đối mặt rủi ro lớn nếu Taliban không đoạn tuyệt với ma túy

Các chuyên gia nhận định dù Taliban tuyên bố sẽ dừng các hoạt động sản xuất và buôn bán thuốc phiện, nhưng viễn cảnh này dường như khó xảy ra và nó đe dọa trực tiếp tới an ninh của Trung Quốc.

Taliban thu được nguồn lợi lớn từ hoạt động cung cấp thuốc phiện trong những năm qua (Ảnh: Reuters).

SCMP dẫn lời giới quan sát cho biết, Trung Quốc có thể chủ động giúp đỡ các nông dân ở Afghanistan trồng một giống cây khác thay vì thuốc phiện trong một nỗ lực nhằm chống lại các mối đe dọa an ninh đối với Bắc Kinh nếu Afghanistan tiếp tục hoạt động sản xuất và buôn bán ma túy bất hợp pháp sau khi Taliban lên nắm quyền.

Theo nhiều ước tính, buôn bán ma túy vẫn là nguồn thu nhập lớn nhất của Taliban trong thời gian qua và nó có khả năng sẽ không thay đổi, trong bối cảnh Taliban đang đối mặt với viễn cảnh bị áp các lệnh trừng phạt quốc tế khi nắm quyền điều hành Afghanistan từ ngày 15/8.

Theo SCMP , trong quá khứ, một trong những tuyến đường vận tải ma túy từ Afghanistan vào Trung Quốc là thông qua Pakistan và Tân Cương, Trung Quốc.

Wang Jinguo, một chuyên gia từ Đại học Lan Châu, cho rằng Trung Quốc cần tập trung vào việc đảm bảo rằng hoạt động buôn bán ma túy không bùng phát trở lại trong thời gian tới.

“Sau khi Mỹ rút khỏi Afghanistan, các cơ quan chống ma túy của Trung Quốc cần hết sức chú ý đến việc ngăn chặn ma túy từ Afghanistan tràn vào Trung Quốc qua tuyến đường phía bắc”, Tân Hoa Xã dẫn lời ông Wang hồi cuối tháng trước.

Văn phòng phụ trách các vấn đề về ma túy và tội phạm của Liên Hợp Quốc hồi tháng 6 ước tính, Afghanistan chiếm khoảng 80% nguồn cung cấp thuốc phiện và heroin toàn cầu. Hoạt động này mang về nguồn thu từ 1,2 – 2,1 tỷ USD hồi năm 2019.

Taliban thu nhiều lợi ích từ buôn bán ma túy. Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc hồi tháng 6 cho hay, nhóm vũ trang này đã thu khoảng 460 triệu USD tiền thuế từ những người trồng thuốc phiện vào năm ngoái.

Rủi ro an ninh với Trung Quốc

Kể từ khi tiến vào thủ đô Kabul và nắm quyền vào tháng này, Taliban đã tuyên bố rằng chính phủ mới sẽ biến Afghanistan thành “quốc gia không ma túy”. Tuy nhiên, chuyên gia Zhu Yongbiao từ đại học Lan Châu cho rằng, Taliban dường như khó giữ được lời hứa về ngăn chặn buôn bán ma túy bất hợp pháp trong nước, đặc biệt là khi họ đối mặt với nguy cơ mất viện trợ quốc tế và khả năng bị trừng phạt.

Trong một bài nghiên cứu được công bố vào tháng 5, Luo Yi, giáo sư từ Đại học Tứ Xuyên, cảnh báo rằng nếu Afghanistan không thể kiểm soát được hoạt động buôn lậu ma túy, an ninh của các nước láng giềng, bao gồm cả Trung Quốc, sẽ bị thách thức. Bà Luo cảnh báo, sáng kiến “Một vành đai, một con đường” của Trung Quốc cũng sẽ bị ảnh hưởng. Bà nói: “Vấn nạn buôn lậu ma túy ở Afghanistan liên quan trực tiếp đến lợi ích quốc gia chính của Trung Quốc”.

Chuyên gia Zhu từ Đại học Lan Châu nhận định, có mối liên hệ giữa ma túy và lực lượng khủng bố. Ông nhận định: “Một mối nguy hiểm tiềm ẩn là khi các nhóm buôn bán ma túy có thể cấu kết với các lực lượng khủng bố cực đoan”.

Chuyên gia Yang Shu, cựu trưởng khoa nghiên cứu Trung Á tại đại học Lan Châu, cho biết hiện không chắc chắn liệu Taliban có cấm trồng cây thuốc phiện hay không nhưng Trung Quốc có thể chủ động đóng góp vào giải pháp.

“Trung Quốc có thể giúp người Afghanistan trồng thay thế cây thuốc phiện và giúp Afghanistan đào tạo nhân lực về chống ma túy”, chuyên gia Yang đề xuất giải pháp.