Trung Quốc – Ấn Độ đồng ý rút quân: Tình hình thực tế ở biên giới tranh chấp ra sao?
Ngoại trưởng Ấn Độ và Trung Quốc đã “bắt tay” nhau tại thủ đô Moscow (Nga) trong một kế hoạch nhằm chấm dứt tranh chấp biên giới từ lâu giữa hai bên nhưng dường như quân đội 2 nước chưa có dấu hiệu “lùi bước”.
Binh sĩ PLA mang theo quốc kỳ Trung Quốc khi huấn luyện trong một hoạt động trên núi cao. Ảnh: CHINESE PEOPLE’S LIBERATION ARMY
Đại tá Aman Anand, người phát ngôn quân đội Ấn Độ, hôm 11/9 chia sẻ với tờ Newsweek rằng, “chưa có thay đổi nào trên thực địa” khi quân đội 2 nước đông dân nhất thế giới so kè nhau ở gần dãy Himalaya.
Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị và người đồng cấp Ấn Độ Subrahmanyam Jaishankar hôm 10/9 đã có cuộc họp kéo dài hơn 2 tiếng bên lề cuộc họp của Tổ chức Hợp tác Thượng Hải (SCO) ở thủ đô Moscow, Nga. Cả hai bên mô tả cuộc họp là “thẳng thắn và mang tính xây dựng” để xoa dịu căng thẳng tại khu vực tranh chấp gần đường Kiểm soát thực tế (LAC).
Hai bên sau đó đưa ra một thông cáo chung, chấp thuận một kế hoạch 5 điểm kêu gọi xây dựng quan hệ song phương, rút quân, tuân thủ các thỏa thuận hiện có, tiếp tục các cuộc đàm phán giải quyết tranh chấp lãnh thổ và thiết lập các biện pháp xây dựng lòng tin mới để tránh các sự cố trong tương lai.
Ông Vương thậm chí còn nhấn mạnh tính cấp thiết của vấn đề trong một tuyên bố riêng của Bộ Ngoại giao Trung Quốc.
“Ngoại trưởng Trung Quốc nêu rõ quan điểm nghiêm túc của Trung Quốc về tình hình ở khu vực biên giới, nhấn mạnh mệnh lệnh cấp thiết là phải chấm dứt ngay các hành động khiêu khích như nổ súng hoặc các hành động nguy hiểm khác vi phạm cam kết chung của 2 bên đã đưa ra trước đó. Một điểm quan trọng nữa là 2 bên phải di chuyển tất cả binh sĩ và trang thiết bị quân sự mà các bên cáo buộc lẫn nhau là xâm phạm lãnh thổ”, Bộ Ngoại giao Trung Quốc tuyên bố.
Ranh giới không xác định giữa Trung Quốc và Ấn Độ từ lâu đã khiến 2 bên có nhiều cuộc tranh chấp và cuộc chiến tranh biên giới Trung – Ấn năm 1962 là minh chứng rõ nhất. Sau sự kiện năm 1962, các cuộc giao tranh giữa 2 bên đã giảm xuống rõ rệt nhưng các cuộc đụng độ kéo dài trong 5 tháng gần đây đã vượt xa những gì diễn ra trong nhiều thập kỷ.
Video đang HOT
Kể từ tháng 5, Trung Quốc và Ấn Độ cáo buộc nhau cố gắng vượt qua biên giới tranh chấp. Tới tháng 6, một cuộc đụng độ đẫm máu được cho là có sử dụng các loại gậy gắn đinh giữa binh sĩ 2 bên đã khiến 20 quân nhân Ấn Độ thiệt mạng. Trung Quốc có thương vong nhưng không tiết lộ chính xác.
Lực lượng quân đội biên giới của cả 2 bên đều được tăng cường trong tháng 7 và các cuộc đụng độ cuối tháng 8, đầu tháng 9 lại đẩy New Delhi và Bắc Kinh vào thế khó.
Khi đụng độ có dấu hiệu căng thẳng hơn, hội nghị SCO do Nga tổ chức được xem là lối thoát cho cả Trung Quốc và Ấn Độ. Tuy nhiên, ngay cả khi giới chức ngoại giao hai bên đã thống nhất rút quân, trên thực tế cả Bắc Kinh và New Delhi đều tăng cường mạnh mẽ cho lực lượng vũ trang, đồng thời nhấn mạnh sự sẵn sàng cũng như khả năng bảo vệ chủ quyền của họ.
Các chiến đấu cơ cùng nhiều phương tiện quân sự khác của hai bên được trông thấy ở vùng cao nguyên gần biên giới tranh chấp. Lực lượng Quân giải phóng nhân dân Trung Quốc (PLA) cũng tổ chức một loạt cuộc tập trận “ra mắt” các loại pháo và bệ phóng tên lửa mới. Gần đây nhất, Trung Quốc còn cho các máy bay không người lái thể hiện khả năng vận chuyển tiếp tế cho binh sĩ ở các điểm cao trong điều kiện khắc nghiệt khi mùa đông đến gần.
Một chiến đấu cơ của Không quân Ấn Độ cất cánh tại một căn cứ ở gần biên giới. Ảnh: Getty
Theo Newsweek, khi Trung Quốc và Ấn Độ căng thẳng ở biên giới, một cường quốc “tọa sơn quan hổ đấu”, theo dõi rất sát sao diễn biến chính là Mỹ.
Giới chức Mỹ đã dứt khoát chọn đứng về phía Ấn Độ, coi các động thái của Trung Quốc là “bá quyền”. Hôm 11/9, các quan chức Mỹ và Ấn Độ đã gặp nhau để thảo luận về một loạt vấn đề, bao gồm “các nỗ lực để chống lại hành động gây bất ổn ở Nam Á và khu vực Thái Bình Dương”.
Bắc Kinh đã nhiều lần bác bỏ bình luận của Washington về các tranh chấp lãnh thổ của Trung Quốc tại các khu vực chiến lược này, bao gồm cả các tuyến bố liên quan tới Hong Kong, Đài Loan và Biển Đông.
Với quan hệ đối tác Mỹ – Ấn Độ ngày càng phát triển như một phần của sáng kiến một Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương Tự do và Mở (Free and Open Indo-Pacific), với sự tham gia của 4 nước: Mỹ, Ấn Độ, Úc và Nhật Bản, Trung Quốc cũng không “ngồi yên”. Bắc Kinh tiếp tục củng cố mối quan hệ chặt chẽ với một quốc gia khác cũng có tranh chấp biên giới với Ấn Độ là Pakistan. Ngay sau cuộc nói chuyện với Ngoại trưởng Ấn Độ, ông Vương Nghị đã gặp Ngoại trưởng Pakistan, Shah Mahmood Qureshi.
Pakistan là một “mấu chốt” quan trọng trong sáng kiến “Vành đai Con đường” trị giá hàng tỷ USD của Trung Quốc. Sau cuộc gặp hôm 10/9, Pakistan và Trung Quốc cam kết làm sâu sắc hơn mối quan hệ. Ngoài ra, ông Vương cũng tuyên bố sẽ thúc đẩy hợp tác an ninh với Pakistan.
Ngoại trưởng Trung - Ấn nhất trí giảm căng thẳng biên giới: Liệu có đủ?
Bất chấp việc Ngoại trưởng Ấn Độ và Trung Quốc vạch ra một lộ trình 5 điểm nhằm tháo gỡ căng thẳng biên giới, các chuyên gia vẫn tỏ ra nghi ngờ về hiệu quả thực tế.
Căng thẳng biên giới Trung - Ấn chưa có dấu hiệu hạ nhiệt trên thực tế sau tuyên bố chung giữa Ngoại trưởng hai nước (ảnh: Hindu Stan Times)
Hôm 10.9, trong cuộc hội đàm giữa Ngoại trưởng Ấn Độ Jaishankar và người đồng cấp Trung Quốc Vương Nghị, hai bên đã nhất trí giảm bớt căng thẳng ở Đường kiểm soát thực tế (LAC), nhanh chóng rút quân và duy trì khoảng cách thích hợp.
Trong cuộc hội đàm, ông Vương Nghị cho rằng, giữa Trung Quốc và Ấn Độ có những khác biệt về vấn đề biên giới là "chuyện bình thường". Tuy nhiên, "không có thách thức nào là không thể vượt qua nếu hai bên tiếp tục đi đúng hướng".
"Ngoại trưởng hai nước nhất trí rằng tình hình hiện nay ở khu vực biên giới không có lợi cho bên nào. Do đó, hai bên thống nhất rằng lực lượng quân đội biên giới hai bên cần tiếp tục đối thoại, nhanh chóng rút quân, duy trì khoảng cách thích hợp và làm dịu căng thẳng", theo nội dung của tuyên bố chung giữa hai Ngoại trưởng Trung - Ấn.
Theo các chuyên gia, phát biểu của ông Vương Nghị đã "mềm mại" hơn rất nhiều so với Bộ trưởng Quốc phòng Trung Quốc Ngụy Phượng Hòa. Trong cuộc gặp với Bộ trưởng Quốc phòng Ấn Độ Rajnath Singh hôn 4.9, ông Ngụy cho rằng, Ấn Độ phải "chịu trách nhiệm hoàn toàn" về tình trạng căng thẳng ở LAC.
Sau vụ đụng độ hôm 29.8, Ấn Độ và Trung Quốc được cho là liên tục điều thêm quân tới LAC.
Tuy nhiên, theo các chuyên gia, sự nhất trí giữa Ngoại trưởng Trung - Ấn là chưa đủ để tháo gỡ căng thẳng hiện nay.
Trong cuộc hội đàm, Ngoại trưởng Ấn Độ và Trung Quốc không đề cập đến việc khôi phục nguyên trạng ở LAC về thời điểm trước khi xảy ra các vụ đụng độ. Thời gian cho các bên rút quân, giảm leo thang cũng không được nhắc tới. Không có biện pháp cụ thể, cam kết nào để tháo gỡ căng thẳng hiện tại ở LAC.
Trong cuộc hội đàm, ông Vương Nghị phát biểu thêm rằng, Trung Quốc có "lập trường nghiêm khắc" về biên giới với Ấn Độ. Ông Vương nhấn mạnh, "cần phải chấm dứt ngay các hành động khiêu khích như nổ súng ở LAC" và "chuyển lực lượng, thiết bị khỏi khu vực xâm phạm".
Máy bay quân sự Ấn Độ ở LAC (ảnh: Hindu Stan Times)
Tuy nhiên, từ hôm 29.8 đến nay, cả Trung Quốc và Ấn Độ đều cáo buộc lẫn nhau "khiêu khích trước" và "xâm phạm phần kiểm soát" của đối phương ở LAC. Đây là những khác biệt rõ ràng về quan điểm dẫn tới tình trạng căng thẳng nhưng lại chưa được hai Ngoại trưởng giải quyết.
"Tuyên bố chung giữa Ấn Độ và Trung Quốc về việc nhất trí giảm căng thẳng ở biên giới không có gì ấn tượng hay nói đúng hơn là không giải quyết được vấn đề trên thực tế. Trung Quốc và Ấn Độ không đồng ý khôi phục nguyên trạng LAC. Cũng không có mốc thời gian nào cho các biện pháp tháo gỡ căng thẳng được đưa ra", Vishnu Prakash - cựu đại sứ Ấn Độ - nhận xét.
"Tuyên bố quá chung chung và mơ hồ. Tôi nói thẳng, sẽ là phép màu nếu sự nhất trí nói trên mang lại hiệu quả trên thực tế", ông Prakash nói thêm
Trung - Ấn đạt được thỏa thuận tránh xung đột Tại cuộc hội đàm ở Matxcơva, Ngoại trưởng Trung - Ấn đồng ý tuân thủ các thỏa thuận hiện có về vấn đề biên giới, nhằm "duy trì hòa bình và ổn định ở khu vực". Ngoại trưởng Ấn Độ Subrahmanyam Jaishankar và người đồng cấp Trung Quốc Vương Nghị hôm 10/9 đã đạt được thỏa thuận về tình hình căng thẳng biên...