Trump tung ‘đòn nhử’ với Trung Quốc

Tuyên bố tước đặc quyền của Hong Kong nhưng không nêu thời gian cụ thể, Trump dường như muốn tung cú “đấm dứ” để thử phản ứng Trung Quốc.

Tổng thống Donald Trump hôm 29/5 cho hay Mỹ sẽ tước các đặc quyền thương mại của Hong Kong và trừng phạt các quan chức ở đặc khu cũng như Trung Quốc đại lục sau khi Bắc Kinh thông qua nghị quyết xây dựng luật an ninh Hong Kong.

Luật an ninh mới cấm các hành vi và hoạt động ly khai, khủng bố và can thiệp nước ngoài ở Hong Kong, có thể cho phép các cơ quan an ninh và tình báo của Trung Quốc thiết lập cơ sở hoạt động ở đặc khu.

Tổng thống Mỹ Donald Trump trong cuộc họp báo tại Nhà Trắng, ngày 29/5. Ảnh: SIPA USA POOL.

“Tôi đang chỉ đạo chính quyền bắt đầu quá trình loại bỏ các chính sách đã giúp Hong Kong được đối xử đặc biệt”, Trump nói. “Điều này sẽ ảnh hưởng đến nhiều thỏa thuận, từ hiệp ước dẫn độ cho tới kiểm soát xuất khẩu với các công nghệ lưỡng dụng và hơn thế nữa, chỉ có một vài ngoại lệ”.

“Mỹ sẽ có các động thái cần thiết để trừng phạt các quan chức Trung Quốc đại lục và Hong Kong, những người tham gia cả trực tiếp và gián tiếp làm xói mòn quyền tự trị của đặc khu”, ông chủ Nhà Trắng cho biết thêm.

Tổng thống Mỹ cho biết đội ngũ của ông sẽ kiểm tra hoạt động của những công ty Trung Quốc niêm yết trên sàn chứng khoán Mỹ nhằm bảo vệ các nhà đầu tư Mỹ. “Các công ty đầu tư không nên khiến khách hàng phải chịu những rủi ro tiềm ẩn và không đáng có liên quan đến hoạt động tài chính của những công ty Trung Quốc không tuân thủ theo cùng một quy tắc”, ông nhấn mạnh.

Động thái trên tiếp tục làm leo thang căng thẳng Mỹ – Trung vốn đã tăng nhiệt trong những tháng gần đây, khi Trump liên tục đổ lỗi cho Trung Quốc che giấu mức độ nghiêm trọng của Covid-19 ở thời điểm dịch mới bùng phát khiến virus lan rộng trên toàn cầu.

Evan Medeiros, cựu cố vấn về châu Á tại Nhà Trắng dưới thời chính quyền Barack Obama, cho rằng những tuyên bố “trừng phạt Hong Kong” của Trump có vẻ cứng rắn, quá trình này trên thực tế chỉ đang ở điểm xuất phát.

“Nếu ông ấy làm tất cả những điều đó, nó cũng chỉ giống như bắn vào chân con tin. Nó không giúp ích gì cho Hong Kong và quan trọng hơn, không thể ngăn cản Bắc Kinh trong tương lai”, Medeiros, hiện là giáo sư Đại học Georgetown, bình luận.

Theo ông, vì những lựa chọn của Mỹ đối với Hong Kong “khá nghèo nàn” nên điều quan trọng mà Washington cần làm là xây dựng một liên minh quốc tế để lên án luật an ninh mới của Trung Quốc. “Nếu không, Bắc Kinh sẽ chỉ coi việc làm của Washington là ‘đòn gió’”, Medeiros đánh giá.

Theo Reuters, Trump nêu lên những biện pháp trừng phạt mạnh tay với Hong Kong, nhưng lại không vạch rõ thời gian cụ thể áp dụng chúng, cho thấy ông dường như chỉ đang muốn làm một phép thử với Trung Quốc, đồng thời kéo dài thời gian trước khi quyết định liệu có nên thực hiện những biện pháp quyết liệt nhất hay không.

Nhưng Eswar Prasad, cựu quan chức Quỹ Tiền tệ Thế giới (IMF), nhận định khi mà Mỹ và Trung Quốc vẫn tiếp tục giằng co, vị thế trung tâm tài chính quốc tế của Hong Kong về lâu dài “đang bị đe dọa nghiêm trọng”.

Cùng ngày, Trump thông báo Mỹ sẽ rút khỏi Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), nhắc lại những chỉ trích cho rằng tổ chức này đã thông đồng với Trung Quốc giấu dịch. Ông đã ra lệnh đình chỉ hàng triệu USD tiền tài trợ từ Mỹ tới WHO trong khi đánh giá cách họ xử lý khủng hoảng Covid-19.

Những tuyên bố này cho thấy chính quyền Trump đang ngày càng quyết đoán với Trung Quốc trong hàng loạt vấn đề. Cả đảng Dân chủ và đảng Cộng hòa đều thống nhất rằng Mỹ cần duy trì thái độ cứng rắn hơn trước Trung Quốc.

Trump trước đây có lập trường không quá quyết liệt về vấn đề Hong Kong. Financial Times năm ngoái đưa tin Tổng thống Mỹ đã nói với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình tại hội nghị thượng đỉnh G20 ở Osaka, Nhật Bản, rằng ông sẽ không theo đuổi cách tiếp cận quyết đoán về vấn đề Hong Kong.

Tuy nhiên, trong tuyên bố mới nhất, Trump khẳng định hành động của ông sẽ “có ý nghĩa nhất định”.

Theo Wendy Cutler, cựu chuyên gia đàm phán thương mại Mỹ, với những thông tin chi tiết ít ỏi từ chính quyền Trump, hiện rất khó đánh giá phạm vi các hành động của Mỹ đối với Hong Kong. Nhưng bà cho rằng Tổng thống Trump đã tính đến “các hành động mạnh mẽ”.

“Để lựa chọn các hành động cụ thể, chính quyền Trump cần cân nhắc rất nhiều, bao gồm cả những tác động đối với người dân Hong Kong và doanh nghiệp Mỹ, bên cạnh những hành động đáp trả tiềm tàng từ phía Trung Quốc”, Cutler bình luận .