Trợ lý Ngoại trưởng Mỹ: Căng thẳng vẫn không ngừng leo thang trên biển Đông

Trợ lý Ngoại trưởng Mỹ phụ trách Châu Á-Thái Bình Dương Daniel Russel tiếp tục bày tỏ quan ngại về tình hình căng thẳng đang tiếp tục leo thang trên biển Đông, tái khẳng định bất kỳ hành vi cưỡng bức hay đe dọa nào đều “không thể chấp nhận”.

Trợ lý Ngoại trưởng Hoa Kỳ phụ trách Châu Á-Thái Bình Dương Daniel Russel – Ảnh: Trường Sơn

Ông Russel chủ trì buổi họp báo qua điện thoại từ Rangoon (Myanmar), nơi ông tham dự hàng loạt các cuộc gặp cấp cao với các nước thành viên ASEAN từ ngày 5.6. Cuộc họp báo bắt đầu lúc 4g30 (giờ Việt Nam) và kéo dài trong khoảng 45 phút.

Như dự đoán, tuyệt đại đa số các câu hỏi từ báo giới tập trung vào chủ đề căng thẳng trên biển Đông.

“Mặc dù không đứng về phía nước nào trong tranh chấp biển Đông, nhưng chúng tôi vẫn thường xuyên theo dõi, đưa ra ý kiến lẫn cảnh báo nghiêm khắc đối với các hành vi cưỡng bức hay đe dọa trên biển Đông”, ông Russel nói.

“Chúng tôi đã, đang và sẽ tiếp tục thẳng thắn lên án những hành vi như thế…vốn đang đẩy hiện trạng trên biển Đông đi quá xa”.

Ông Russel cũng nhắc đến việc Tòa Trọng tài Thường trực (trụ sở tại The Hague, Hà Lan) vừa yêu cầu Trung Quốc trong vòng 6 tháng phải trả lời đơn kiện của Philippines liên quan đến yêu sách “đường lưỡi bò” của Bắc Kinh trên biển Đông.

“Đây là cơ hội quan trọng cho Trung Quốc để gỡ bỏ những mập mờ liên quan đến [yêu sách] đường chín đoạn của mình”, ông Russel nói.

Chính phủ Philippines đã chính thức đệ trình hồ sơ luận cứ dài khoảng 4.000 trang, trong đó có các luận chứng cáo buộc tuyên bố chủ quyền “đường lưỡi bò” phi lý của Trung Quốc ở biển Đông, lên Tòa án Liên Hợp Quốc về Luật biển (ITLOS) vào ngày 30.3.2014.

Tòa Trọng tài Thường trực (PCA) là cơ quan cuối cùng thụ lý vụ kiện này.

Trong thông cáo ngày 3.6, PCA cho biết vào ngày 21.5, Trung Quốc một lần nữa “không công nhận phiên tòa do Philippines theo đuổi và sẽ không tham dự bất kỳ phiên xử nào”.

Tuy vậy, PCA vẫn ra thời hạn cho Bắc Kinh đến ngày 15.12.2014 phải phúc đáp bằng văn bản về vấn đề trên để đảm bảo công bằng cho hai bên.

“Chính những tuyên bố chủ quyền dựa trên đường chín đoạn này đang không ngừng làm gia tăng căng thẳng và bất an trong khu vực”, ông Russel nói.

Ông Russel cũng bày tỏ quan ngại về hàng loạt động thái khác của Trung Quốc trên vùng biển Trường Sa nhằm khẳng định cái gọi là chủ quyền trên phần lớn biển Đông.

“Các nước tham gia tranh chấp tại biển Đông cần nhận biết hành vi của chính mình trên cơ sở không khiêu khích và các nước tranh chấp khác phải tự nguyện đồng ý. Giải quyết mọi chuyện trên cơ sở đồng thuận mới là cơ sở để hạ nhiệt căng thẳng trên biển Đông”.

Nói về các biện pháp hạ nhiệt căng thẳng, ông Russel đưa ra đề xuất: “Các bên cần thể hiện tinh thần hợp tác, tự kiềm chế và bảo đảm an toàn cho ngư dân cũng như tàu bè”.

Đề cập cụ thể trường hợp căng thẳng giữa Việt Nam và Trung Quốc quanh khu vực giàn khoan Hải Dương-981, ông Russel nói: “Trung Quốc nên rút giàn khoan”.

Ông Russel đã đến Hà Nội trong hai ngày 7 và 8.5, gặp gỡ các quan chức cấp cao của Việt Nam và trao đổi về nhiều vấn đề hợp tác giữa Mỹ và Việt Nam. Trong cuộc họp báo lúc đó, ông Russel cho biết ông đã trao đổi với các lãnh đạo VN việc quan điểm mạnh mẽ của Mỹ. Cụ thể, các vấn đề tranh chấp biển đảo trên biển Đông phải được giải quyết trong hòa bình, thông qua con đường ngoại giao và tuân theo luật pháp quốc tế.

Theo ông Russel, nền kinh tế toàn cầu và khu vực rất quan trọng, nên các nước trong khu vực cần kiềm chế, tránh những hành động đơn phương có thể khiến căng thẳng leo thang dẫn đến xung đột ảnh hưởng đến an ninh và ổn định trong khu vực.

Theo Thanh Niên