Trí tuệ nhân tạo đang tạo ra một bước ‘nhảy vọt’ về năng lực sản xuất

Sự trỗi dậy của trí tuệ nhân tạo (AI) đang tạo ra một bước nhảy vọt về năng lực sản xuất, buộc các doanh nghiệp phải nhanh chóng thích ứng.

Ông Nguyễn Ngọc Hân, Tổng giám đốc Thủ Đô Multimedia cho biết trong cuộc trao đổi với phóng viên Báo Công Thương.

Ba lợi ích cốt lõi khi ứng dụng công nghệ và AI

- Đầu tư ứng dụng khoa học và công nghệ mở ra cơ hội to lớn để doanh nghiệp nâng cao năng lực cạnh tranh trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế ngày càng sâu rộng. Xin ông cho biết quan điểm trước vấn đề này?

Ông Nguyễn Ngọc Hân: Việc đầu tư và ứng dụng công nghệ vào sản xuất không còn là một lựa chọn mà đã trở thành yêu cầu “sống còn” đối với doanh nghiệp Việt Nam.

Ông Nguyễn Ngọc Hân, Tổng giám đốc Thủ Đô Multimedia

Trong bối cảnh cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0 và sự cạnh tranh toàn cầu ngày càng gay gắt, việc chậm trễ trong chuyển đổi số đồng nghĩa với nguy cơ bị tụt hậu, mất thị phần và thậm chí là phá sản.

Đặc biệt, sự trỗi dậy của trí tuệ nhân tạo (AI) đang tạo ra một bước nhảy vọt về năng lực sản xuất, buộc các doanh nghiệp phải nhanh chóng thích ứng.

Theo tôi, có ba lợi ích cốt lõi khi ứng dụng công nghệ và AI.

Thứ nhất , nâng cao năng suất và tối ưu hóa chi phí vận hành. Đây là lợi ích trực tiếp và dễ thấy nhất. Cụ thể, robot và hệ thống tự động có thể hoạt động 24/7 với độ chính xác cao, thay thế con người trong các công việc lặp đi lặp lại hoặc nguy hiểm.

Còn AI sẽ giúp phân tích dữ liệu từ các cảm biến trên máy móc để dự đoán các hỏng hóc sắp xảy ra. Điều này giúp doanh nghiệp chuyển từ sửa chữa bị động sang bảo trì chủ động, giảm đáng kể thời gian chết của máy móc. Ví dụ thực tế, Tập đoàn Schneider Electric đã giảm 44% thời gian dừng máy tại các nhà máy thông minh của họ.

AI cũng giúp tính toán và phân bổ nguyên vật liệu, năng lượng và nhân công một cách hiệu quả nhất, giảm thiểu lãng phí. Đơn cử, Tập đoàn Hòa Phát đã giảm 8% chi phí năng lượng nhờ ứng dụng IoT và phân tích dữ liệu.

Thứ hai , cải thiện vượt bậc chất lượng sản phẩm. Các hệ thống camera tích hợp AI có thể phát hiện các lỗi sản phẩm nhỏ nhất mà mắt người có thể bỏ sót, với tốc độ và độ chính xác vượt trội.

Đồng thời, khi có lỗi xảy ra, AI có thể phân tích hàng loạt dữ liệu sản xuất để nhanh chóng tìm ra nguyên nhân gốc rễ, giúp khắc phục triệt để thay vì chỉ xử lý triệu chứng. Ví dụ, hãng xe BMW đã giảm tới 60% lỗi sản phẩm trên xe xuất xưởng nhờ hệ thống quản lý chất lượng bằng AI. Foxconn tăng độ chính xác phát hiện lỗi từ 95% lên 99%.

Thứ ba , tăng cường năng lực cạnh tranh và mở rộng thị trường. Các thị trường khó tính như Mỹ, châu Âu, Nhật Bản đòi hỏi sản phẩm phải có chất lượng đồng đều và truy xuất được nguồn gốc. Việc ứng dụng công nghệ giúp doanh nghiệp đáp ứng các yêu cầu khắt khe này.

Công nghệ 4.0 cho phép các dây chuyền sản xuất dễ dàng tùy chỉnh để tạo ra nhiều biến thể sản phẩm khác nhau trên cùng một hệ thống, đáp ứng nhu cầu cá nhân hóa ngày càng cao của khách hàng mà không làm tăng chi phí.

AI và các công cụ mô phỏng (Digital Twin) giúp rút ngắn đáng kể thời gian từ khâu thiết kế, thử nghiệm đến sản xuất hàng loạt, từ đó tăng tốc độ đưa sản phẩm ra thị trường.

- Như ông chia sẻ, việc ứng dụng công nghệ là xu thế tất yếu, đòi hỏi khách quan của sự phát triển. Vậy theo ông, các doanh nghiệp Việt Nam hiện nay đang gặp phải những khó khăn, thách thức nào trong việc đổi mới công nghệ?

Ông Nguyễn Ngọc Hân: Mặc dù lợi ích của ứng dụng khoa học, công nghệ rất lớn, nhưng các doanh nghiệp Việt Nam, đặc biệt là doanh nghiệp vừa và nhỏ đang đối mặt với nhiều rào cản lớn.

Một là , chi phí đầu tư ban đầu cao – đây là rào cản lớn nhất. Chi phí cho phần cứng, phần mềm (ví dụ: một hệ thống ERP có thể từ vài nghìn USD đến hàng triệu USD) và chi phí tư vấn, triển khai là một khoản đầu tư đáng kể.

Hai là , thiếu hụt nguồn nhân lực chất lượng cao. Việt Nam đang thiếu hụt trầm trọng các kỹ sư, chuyên gia có kỹ năng kết hợp giữa kiến thức về sản xuất và công nghệ thông tin, dữ liệu lớn, AI.

Ba là , rủi ro về an ninh mạng: Việc kết nối các hệ thống máy móc sản xuất (OT) với mạng công nghệ thông tin (IT) tạo ra những lỗ hổng bảo mật mới. Các cuộc tấn công ransomware có thể làm tê liệt toàn bộ nhà máy, gây thiệt hại khổng lồ.

Bốn là , tâm lý ngại thay đổi và giới hạn về nhận thức: Nhiều chủ doanh nghiệp vẫn còn quen với phương thức sản xuất truyền thống và chưa nhận thức đầy đủ về lợi ích chiến lược của chuyển đổi số.

Doanh nghiệp cần xây dựng lộ trình chuyển đổi số

- Để có thể tận dụng tốt nhất cơ hội từ khoa học, công nghệ, nhất là chuyển đổi số mang lại vào quá trình sản xuất, các doanh nghiệp nên bắt đầu từ đâu, thưa ông?

Ông Nguyễn Ngọc Hân: Nhận thức được tầm quan trọng của chuyển đổi số, Chính phủ Việt Nam đã ban hành nhiều chính sách hỗ trợ. Ví dụ, Quyết định 749/QĐ-TTg của Chính phủ về chương trình chuyển đổi số quốc gia đặt mục tiêu kinh tế số chiếm 20% GDP vào năm 2025, với các chương trình hỗ trợ doanh nghiệp nâng cao nhận thức, đào tạo nhân lực và tiếp cận các giải pháp công nghệ.

Bên cạnh đó, nhiều địa phương và bộ, ngành đã có các quỹ, gói tín dụng ưu đãi để doanh nghiệp vừa và nhỏ đầu tư vào công nghệ.

Theo tôi, về lâu dài, việc ứng dụng công nghệ sẽ định hình lại thị trường lao động và chiến lược kinh doanh. Cụ thể, tác động đến lao động: Nhu cầu về lao động phổ thông, tay nghề thấp sẽ giảm, trong khi nhu-cầu về lao động có kỹ năng phân tích dữ liệu, vận hành và bảo trì hệ thống tự động sẽ tăng cao. Tái đào tạo (reskilling) và nâng cao kỹ năng (upskilling) cho người lao động là nhiệm vụ cấp bách.

Đồng thời, thúc đẩy sản xuất xanh và bền vững: Công nghệ, đặc biệt là AI và IoT là công cụ then chốt để tối ưu hóa việc sử dụng năng lượng và tài nguyên, giúp doanh nghiệp đáp ứng các tiêu chuẩn về môi trường và phát triển bền vững, một xu hướng tất yếu trên toàn cầu.

Có thể nói, đầu tư vào công nghệ và AI không chỉ giúp doanh nghiệp Việt Nam giải quyết các bài toán về năng suất, chất lượng và chi phí, mà còn là “chìa khóa” để tồn tại và phát triển trong nền kinh tế toàn cầu. Doanh nghiệp cần xây dựng một lộ trình chuyển đổi số rõ ràng, bắt đầu từ những bước nhỏ, tập trung giải quyết các vấn đề cốt lõi và từng bước tiến tới mô hình nhà máy thông minh, sản xuất bền vững.

- Xin cảm ơn ông!